274 pakjes op 165 locaties: een dag in het spoor van een pakjesbezorger voor Kerstmis. ‘Ik werk in een wurgconstructie’

De periode van Black Friday tot kerst is altijd al de drukste van het jaar voor pakketbezorgers. Maar nu fysieke winkels opnieuw gesloten zijn, wordt er meer online gekocht. Pakketbezorger Wim ziet de piekdrukte terug in zijn stampvolle bestelbus.

In volle vaart en met één kordate ruk aan zijn stuur zet hij zijn bestelbus meer buiten dan binnen een parkeervak. Twee wielen eindigen binnen de lijnen, goed genoeg. Op de achtergrond begint een auto te toeteren. “Rustig aan”, mompelt de pakketbezorger. Voor hij zijn deur opent en naar buiten springt om de doos van Zalando op nummer 12 te bezorgen grist hij snel een sigaretje uit het extra grote pakje Marlboro dat hij onder de autoradio heeft verstopt, lunch.

De witte dieselbus waarin hij rijdt moet vandaag nog leeg. Er liggen 274 pakjes in die moeten worden afgeleverd op 165 adressen. Dat betekent ongeveer 165 keer, stoppen, uitstappen, de juiste pakketjes in zijn bus vinden, scannen, aanbellen en afgeven. “En dan heb ik nog geluk. Mijn collega's die in het centrum bezorgen, hebben meer pakketjes en moeten nog veel vaker stoppen”, leest hij in de groepsapp.

Om zijn broekriem hangt een holster, daarin een scan-apparaat dat steeds oplicht. “Dit apparaat weet alles”, zegt hij. De scanner geeft precies aan in welk tijdsvak hij bij welk adres moet zijn. En via het apparaat kan PostNL controleren of hij zijn deadlines haalt, hoeveel pakketten hij heeft afgeleverd, waar hij rijdt en welke pakketten bij een afhaalpunt of terug bij het depot belanden omdat er niemand thuis was. Als hij ergens te laat dreigt aan te komen verschijnen alarmerende oranje en rode symbolen op het scherm.

Tijd besparen

Hij stopt het apparaat terug in de holster. “Ik doe dit werk al vijf jaar. Ik weet inmiddels wel hoe ik tijd kan besparen. Ik ken de straten uit m’n hoofd en ik zorg bij het inladen dat ik de pakketten slim indeel in de bus. De pakketten die ik als eerste moet hebben, staan dicht bij de deuropening, gesorteerd op wijk en straat”, zegt hij.

Het aantal pakketjes dat moet worden bezorgd is tussen 2014 en 2019 jaarlijks met 20 procent toegenomen. Sinds half november heeft PostNL de capaciteit van de pakketbezorging opgeschaald. Op een normale dag bezorgt PostNL zo’n 1,1 miljoen pakketten per dag. Tijdens de feestdagenperiode kunnen er dagelijks 2 miljoen pakketten bezorgd worden, laat het bedrijf weten.

Een kwestie van gas geven, weet Wim. Kerstpakketten, kisten wijn, inktcartridges, fitnessspullen en wasrekken, laat hij binnen no time verdwijnen in woonkamers en kantoorpanden. Een soort verdwijntruc en dan het geluid van een dichtvallende voordeur.

Onderaannemer

Wim werkt, net als de meeste andere bezorgers, niet direct voor een pakketbezorgdienst zoals PostNL, maar voor een van hun vele onderaannemers. Hij krijgt wel per uur betaald, maar zijn baas krijgt geld voor elke ‘succesvolle stop’. Dat wil zeggen: per adres waar daadwerkelijk wordt geleverd. Als een pakket teruggaat naar het depot, bijvoorbeeld omdat iemand niet thuis is, wordt niet betaald. De leasekosten van de bus, verzekering, benzine en personeel zijn voor de onderaannemer.

Die onderaannemers, in Nederland verenigd in de Belangenvereniging voor Pakket Distributie, maken zich zorgen. Volgens hen is de limiet van wat één bezorger kan afhandelen bereikt en moeten de tarieven omhoog om te kunnen voldoen aan de bezorg-cao. De voorzitter van de belangenclub, Ruud Wassenaar, daagde PostNL dit voorjaar voor de rechter om betere tarieven af te dwingen. De zaak moet nog voor de rechter komen, maar Wassenaar verloor PostNL als opdrachtgever.

De tarieven per succesvolle stop zijn de afgelopen jaren lager geworden. Webwinkels zoals Bol.com, Zalando, en Amazon kunnen de pakketbedrijven dwingen tot steeds lagere tarieven. De grote vier pakketbedrijven – PostNL, DHL, DPD en GLS, samen goed voor 95 procent van de markt – kunnen op hun beurt de onderaannemers onder druk zetten. Wanneer de ene onderaannemer een route niet voor het voorgestelde tarief wil rijden, wil een ander dat wel.

Lagere tarieven

De tariefdaling heeft volgens PostNL te maken met het toegenomen pakketvolume. “Per straat en adres wordt meer besteld. Een bezorger kan dus meer pakketten wegbrengen in dezelfde tijd. De onderaannemer profiteert daarvan met een hogere omzet”, laat een woordvoerder weten.

Bovendien worden de extra pakketjes tijdens deze coronacrisis ruimschoots gecompenseerd door een hogere ‘hit rate’, pakketjes worden daadwerkelijk vaker bezorgd, zegt PostNL. Mensen zijn vaker thuis en het is minder druk op de weg, wat de doorstroom in het verkeer makkelijker maakt. Wim: “Als ik meer bezorg, gaat het tarief dat mijn baas per bezorging krijgt omlaag omdat we ‘efficiënter’ werken.” Een wurgconstructie, noemt hij dat.

Wim staat inmiddels voor huisnummer 37, niemand thuis. De buurman neemt het pakket mopperend aan en gooit daarna de deur voor zijn neus dicht, terwijl hij hem nog een fijne dag wilde wensen. Vroeger maakte hij zich nog druk om dat soort dingen. “Het gebrek aan respect voor wat wij doen, veel mensen zien je toch als een ‘simpel pakketbezorgertje’, alsof ze zich te goed voelen om normaal tegen me te doen”, zegt hij.

Johnny-boy

Aan de andere kant zijn er de bewoners in zijn vaste wijk. Hij kent ze bij naam – “Daar hebben we Joke!” en “Johnny-boy!” – met sommigen heeft hij speciale afspraken. “Als deze mensen niet thuis zijn, mag ik het pakketje onder hun konijnenhok leggen”, zegt hij voor de deur van nummer 34, een klein huis met een enthousiast tegen het raam springende Deense Dog.

Rond 15.00 uur biedt deze verslaggever zelf aan uit te stappen. Want als Wim eerlijk is, vertraag ik de boel. En nadat ik twee keer vergeet een pakje te scannen, een keer ongeduldig vaak op een bel druk (“Daar kun je klachten over krijgen!”), de schuifdeur van de bus iets te hard dichttrek en twee huisnummers door elkaar haal moet ik hem daarin gelijk geven.

Of hij vandaag alle pakketten bezorgd krijgt? “Het moet wel”, zegt hij. “Ik ben pas klaar als de bus leeg is.” Zijn echte lunch ligt nog onaangeroerd in zijn rugtas. Meestal denkt hij daar thuis pas aan, zegt hij. En plassen? Dat doet hij als de nood hoog is gewoon tegen een boom.

Om de identiteit van Wim te beschermen is zijn naam fictief. Zijn originele naam en die van zijn werkgever zijn bekend bij de hoofdredactie.

(Trouw)