Amerikaanse wetenschappers willen de dodo terugbrengen, maar waarom is dat precies een goed idee?

De dodo, de Tasmaanse tijger en waarom geen mammoet. Zal het eens lukken een van deze uitgestorven iconische dieren weer tot leven te brengen?

Amerikaanse wetenschappers hebben het vuurtje van de grenzeloze wetenschap weer eens opgepookt. Ze melden bij gulle gevers alvast 225 miljoen dollar te hebben opgehaald voor een ambitieus project dat in zijn meest bescheiden vorm nieuwe technieken van vogelbescherming wil promoten. Maar daarmee haal je natuurlijk geen miljoenen op. Het ultieme doel van de inzameling is dan ook om met dna-analyses, genetische bewerkingstechnologie en synthetische biologie lang uitgestorven dieren terug te halen. De sinds het eind van de 17de eeuw uitgestorven dodo staat in dat spannende genverhaal centraal.

De ooit op het eiland Mauritius (het ligt in de Indische Oceaan, oostelijk van het Oost-Afrikaanse eiland Madagaskar) voorkomende loopvogel had lang een heerlijk leventje. Totdat de mens voet zette op het eiland. Bejaging (ze smaken niet eens lekker) plus aanvallen door de door de mens op het eiland geïntroduceerde ratten en honden (die ook de eieren en kuikens opvraten) maakten korte metten met deze aan de - nog levende - manenduif verwante loopvogel.

‘Portugese pinguïn’

De dodo werd postuum een westerse kindervriend door de tekeningen in de 19de-eeuwse bestseller Alice in Wonderland van Lewis Carroll. Het dier dat in vroeger tijden ook wel een ‘Portugese pinguïn’ werd genoemd, staat inmiddels al eeuwenlang symbool voor diersoorten die voortijdig door de mens de wereld uit zijn geholpen.

‘Nog steeds sterven er dieren uit. Het is onze verantwoordelijkheid om verhalen te brengen en mensen te motiveren daar iets aan te doen’, aldus professor Beth Shapiro (47). Zij is evolutionair moleculair bioloog en ook projectleider bij het in Texas en Massachusetts gevestigde Colossal Biosciences. Deze start-up naar een idee van de spraakmakende Amerikaanse moleculair bioloog George Church - die allerlei uitgestorven dieren tot leven wil wekken, inclusief dinosaurussen - heeft inmiddels veertig wetenschappers geworven die in drie laboratoria sleutelen voor futuristische biotechnologie en genetische manipulatie.

Aan vertrouwen daarin kennelijk geen gebrek. Deze week maakte Colossal Biosciences bekend dat maar liefst 75 miljoen méér is opgehaald dan was gehoopt voor een project dat behalve in de dodo ook wil investeren in de herrijzenis van de wolharige mammoet en de Tasmaanse tijger.

Skeptisch

Bart Braun, bioloog en wetenschapsvoorlichter van het Nederlandse onderzoekscentrum Naturalis, is op zijn minst sceptisch over de Amerikaanse ambities. Braun: ‘Maar de dodo is natuurlijk wel een ontzettend iconische soort. Ik snap prima dat ze daarvoor kiezen en niet voor de zwartbrauwmuistimalia - waarvan twee jaar geleden bekend werd dat hij niet helemaal uitgestorven was. Wij hebben in Naturalis alleen al tientallen uitgestorven vogels staan die minder tot de verbeelding spreken dan de dodo. Hij blijft het symbool voor de soorten die door de mensen over de kling zijn gejaagd. Het is ook een mooie vogel die tot de verbeelding blijft spreken, je ziet hem ook in de animatiefilms van de serie ‘Ice Age’, waarin ze overigens een steeds koddiger uitstraling krijgen.’

Braun kan zich niet voorstellen dat er ooit een dodo gaat terugkeren. Misschien komt er wel - via de manenduif - een gekloonde vogel die er veel op lijkt. Maar een echte dodo? No way. De bioloog van Naturalis heeft een analogie: ‘Stel nou dat het om ons ging. Morgen zijn bij toverslag alle mensen op deze planeet uitgestorven. Over vijf jaar landen er ruimtewezens op aarde die onze gebouwen en auto’s zien. Die aliens kunnen concluderen dat er wel wat interessants op deze planeet was waar ze nog wel eens mee zouden willen praten. Ze zien een naaste verwante, want er lopen overal nog chimpansees. Dan nemen ze die en dan gaan ze gen voor gen voor gen aan de chimpansee-dna lopen sleutelen totdat ze menselijk dna hebben. En dat stoppen ze dan in een vrouwtjeschimpansee. En de vader en moeder chimpansee die heel veel van elkaar houden krijgen vervolgens een haarloze baby. Wordt hij haarloos? Je weet het niet.’

Wat je sowieso weet, zegt Braun, is dat je hiermee niet de mensheid terug hebt. ‘Wat we weten is als een vrouw bepaalde medicijnen gebruikt of rookt tijdens de zwangerschap of honger lijdt dat dat zijn weerslag heeft op de baby. Dus als je een andere diersoort bent, heeft dat natuurlijk ook invloed. We hebben geen idee. Zeker bij dodo’s, want niemand hier heeft een dodo gezien. Dus als er straks uit een ei een beest komt en zij roepen dat het een dodo is hebben wij geen manier om te controleren of dat klopt.’

Áls je biotechnologische hoogstandjes wil verrichten zijn er nog wel wat ziektes die genezing kunnen gebruiken, vindt Braun. En: je kunt al die miljoenen voor de natuur ook beter besteden door die natuur te beschermen vóórdat zeldzame dieren uitsterven. ‘Wij zijn hier als Naturalis dus niet gelukkig mee. Het is de verkeerde prioriteit, maar de wens snap ik natuurlijk wel. Als er straks toch weer dodo’s op Mauritius gaan rondlopen wil ik ze wel gaan bekijken.’