Boeren over hun protest tegen stikstofakkoord: ‘Het is geen job, maar een levensstijl. Eigenlijk zijn we zotten om dit te doen’

Duizenden Vlaamse tuin- en landbouwers trokken vrijdag per tractor naar Brussel om actie te voeren tegen het stikstofakkoord. Drie manifestanten vertellen over de liefde voor hun stiel en de angst voor de toekomst. ‘Een volledig voetbalveld per koe, dat is totaal onrealistisch.’

Phille Renders (20): ‘Eigenlijk zijn we zotten om deze job te doen’

Sinds januari is Phille Renders uit Rijkevorsel mede-eigenaar van de melkveehouderij die zijn vader al jaren uitbaat. Geen evidente stap, aangezien de landbouwsector moeilijke tijden doormaakt. De stikstofuitstoot van zijn bedrijf moet tegen 2026 sowieso met 15 procent dalen en het is allesbehalve evident om uit te breiden. ‘Het is al twee jaar ongeveer onmogelijk om vergunningen te krijgen. We willen zelf graag enkele oude stallen vervangen door één grote en toekomstgerichte stal. Om dat te doen, moet onze veestapel met 30 procent verkleinen. Anders zouden we opnieuw te veel stikstof uitstoten.’ Aangezien Renders momenteel slechts 160 koeien heeft, acht hij het financieel onmogelijk om verder in te krimpen.

Wanneer Renders vrijdag naar Brussel trekt, doet hij dat niet alleen om tegen het stikstofakkoord te protesteren. Voor zijn bedrijf is vooral het nieuwe mestactieplan (MAP7) een probleem, aangezien de gesprekken daarover nog steeds lopen. In het verleden konden bedrijven dankzij de zogenaamde derogatie meer dierlijke mest dan de maximale besmettingsnorm opbrengen, maar dat is sinds januari niet meer mogelijk. De Europese Commissie wil het pas heroverwegen als het nieuwe mestactieplan een verbetering van de Vlaamse waterkwaliteit garandeert. ‘De uitgelekte voorstellen voor MAP7 waren al heel streng. We zouden nog ongeveer één koe per hectare mogen houden. Dat is totaal onrealistisch. Een heel voetbalveld per koe?’

Renders wil betogen voor zijn bestaansrecht en voor rechtszekerheid, maar vreest niet dat het protest veel zal uithalen. ‘Ik zal al blij zijn als ik de komende 30 jaar hetzelfde aantal dieren mag behouden.’ Hij onderstreept daarbij dat hij een zware lening aanging om mede-eigenaar van het bedrijf te worden. ‘Het is geen job, maar een levensstijl. Want eigenlijk zijn we zotten om dit te doen.’

Tom Mertens (45): ‘Waarom kijken politici zo neer op landbouwers?’

‘Wij boeren worden afgeschilderd als zware stikstofuitstoters die massaal exporteren en ondertussen het leefmilieu om zeep helpen. Je zou voor minder protesteren.’ Samen met zijn vrouw teelt Tom Mertens uit Minderhout bessen en houdt hij 8.000 varkens op zes verschillende locaties, maar stikstof bedreigt zijn professionele activiteiten. Als Mertens in 2025 een nieuwe vergunning wil, moet de stikstofemissie met 60 procent dalen. ‘Daarvoor is een investering van 7,5 miljoen euro nodig en het is absoluut niet zeker of het Vlaams Landbouwinvesteringsfonds de beloofde steun van 40 procent wel zal krijgen. En zelfs dan weet ik niet waar ik de andere 60 procent van het geld moet halen.’

Mertens vindt dat de politiek te weinig respect heeft voor de landbouwsector. ‘Het lijkt vanzelfsprekend te zijn dat we het voedsel dat we zelf niet meer produceren wel ergens anders zullen halen, maar die uitbesteding was in de energiesector ook nefast.’ Hoewel een aanzienlijk deel van de Belgische veestapel uiteindelijk in het buitenland belandt en dus geen impact op onze voedselzekerheid heeft, vindt Mertens dat geen reden om de sector restricties op te leggen. ‘We worden zwaar geviseerd. Als Volvo auto’s bouwt in België, worden die ook niet allemaal hier verkocht. Daarnaast kunnen we varkens heel efficiënt verwerken, waardoor de delen die we hier niet opeten, ergens anders heengaan. Daardoor gaat niets verloren.’

De landbouwsector is er volgens Mertens wel degelijk van overtuigd dat de stikstofuitstoot in ons land omlaag moet, maar hij vindt dat zijn branche onnodig geviseerd wordt. ‘De industrie gaat vrijuit en heeft een drempel die hoger ligt. Dat is oneerlijk. Waarom kijkt de politieke elite zo op ons neer?’

Mariëlle Schalk (34): ‘Een leeftijdsgenoot blies zijn trouw af: er viel niks te vieren’

‘Toen ik 17 jaar geleden begon met werken, waren de problemen nooit zo groot dat ze me deden twijfelen of we in de toekomst nog zouden kunnen boeren. Nu is dat anders.’ Protesteren zit Mariëlle Schalk van leghennenbedrijf ’t Kakelhof in Hoogstraten niet bepaald in het bloed, maar toch wil ze haar stem laten horen. ‘We moeten voor onszelf, voor elkaar en voor de toekomst van onze kinderen opkomen. Want het lijkt alsof we als boeren een spel spelen waarbij de kans steeds groter wordt dat we in een nieuw level zullen afvallen.’

Ze verwijst daarbij onder meer naar de dossiers rond stikstof, geurnormen en het mestactieplan. Haar vooruitziende vader rustte zijn stallen jaren geleden al met systemen uit om de ammoniak-emissie te beperken, maar heel wat bevriende boeren uit haar regio worstelen wel met de milieunormen. ‘Zij weten niet hoe ze verder moeten. Een leeftijdsgenoot blies zijn trouw af toen hij hoorde dat zijn bedrijf moest sluiten. Er viel toch niets meer te vieren.’

Schalk wil tijdens het protest voor een leefbare toekomst pleiten waarin landbouw en natuur hand in hand gaan. ‘Ik vind het belangrijk om zuinig te zijn op de omgeving, maar het mag geen bloedbad worden voor de landbouwsector. We moeten als boeren ook de kans krijgen om verbeteringen door te voeren.’

Ze wijst eveneens op hoe belangrijk het is om in te zetten op diverse landbouw. ‘Er is weinig verjonging in de sector en veel leveranciers houden ermee op. Dat is een bedreiging voor onze branche.’ In haar ideale scenario levert de betoging dan ook niet alleen een duidelijker juridisch kader op, maar komt er ook begrip van burgers uit voort. ‘Ik hoop dat mensen zullen begrijpen hoe groot de nood aan toekomstperspectief is. Want consumenten hebben ook recht op voedsel.’

(DM)