Dit zijn de 22 beste boeken van 2022 tot nu toe

U heeft de collega’s achtergelaten in het vagevuur van meetings, targets en matige lunches, de zon schijnt en de rosé staat fris. Nog op zoek naar goed boek? Dat treft: we hebben er 22 op een rij gezet.

1. Édouard Louis, ‘Veranderen: methode’ ★★★★★

‘Veranderen: methode’ is het boek over de transformatie van Eddy Bellegueule in Édouard Louis en getuigt van een fenomenale absorptiekracht en een opmerkelijke trouw. Louis kotst zijn verleden letterlijk uit – zijn klasse, zijn familie, zichzelf – maar valt het uiteindelijk niet af. De klassenmigrant wordt nooit een klassenverrader. Het aangrijpendste en authentiekste schrijverschap van deze eeuw.

2. Claire-Louise Bennett, ‘Kassa 19’ ★★★★★

Bennett balanceert op een slappe koord tussen uitersten: ‘Kassa 19’ is met geen enkel ander boek te vergelijken en staat bol van vrije associatie en referenties, maar bevat voldoende zuurstof en leidt tot leesgenot in overvloed. Boekenliefhebbers en dagdromers aller landen, koop dit onovertroffen eerbetoon aan lezen en schrijven in honderdvoud, en leg het overal te vondeling.

3. Annie Ernaux, ‘Het voorval’ ★★★★★

Annie Ernaux keert terug naar 1963 om na te gaan tot welke ervaringen, gevoelens en gedachten haar abortus, toen nog illegaal in Frankrijk, aanleiding heeft gegeven. ‘Het voorval’ is flinterdun (80 pagina’s) maar treft je met de verwoestende kracht van een forse antitankraket. Ze laat zien dat goede literatuur zoveel meer vermag dan een pretentieus pamflet.

4. Tom Lanoye, ‘De draaischijf’ ★★★★½

Gecollaboreerd met den Duits? Dat heeft Alex Desmedt volgens zijn eigen bescheiden inschatting niet gedaan. Bijna vijfhonderd bladzijden lang beklaagt de man zijn deerniswekkende lot in een dubbelzinnige monoloog die het midden houdt tussen narcistisch pleidooi en ongenadig demasqué. ‘De draaischijf’ is een oorlogsroman waarin de bominslagen even hard klinken als de lachsalvo’s. Om het op zijn schoon Diets te zeggen: alweer een tour de force van Lanoye.

5. Tadeusz Borowski, ‘Hierheen naar het gas, dames en heren’ ★★★★★

Met afstandelijkheid, directheid en soms griezelige precisie doet hij verslag van zijn oorlogservaringen. Het gaat hem niet om zijn eigen lijden, wel om het onbevattelijke verhaal van de ontmenselijking van de mens. De literaire vorm daarvoor vindt zijn meest aangrijpende voorbeeld in het titelverhaal. Tadek, het fictieve alter ego van de auteur, werkt bij de transporten die rechtstreeks naar de gaskamers worden doorgestuurd. ‘Hierheen naar het gas, dames en heren’ laat je ontzet achter.

6. Mustafa Khalifa, ‘De schelp’ ★★★★½

In de schokkende roman ‘De schelp’, intussen in tien talen vertaald, vertelt Khalifa zijn eigen verhaal, vermengd met dat van een goede vriend, net als hij een politieke gevangene in het Syrië van Assad. Het toneel: de benauwende ruimte van een barak, jarenlang de verblijfplaats van een groep geïnterneerden. Elke dag voltrekken zich dezelfde verschrikkingen, en op dinsdag en donderdag vinden op de binnenplaats bovendien executies plaats. ‘Door te luisteren naar het ploffen van de neervallende lijken op de bodem van de truck, weten we hoeveel doden er die dag zijn gevallen.’

7. Shirley Hazzard, ‘De overgang van Venus’ ★★★★½

De taal van de Australische Shirley Hazzard (1931-2016) is precies en weloverwogen, ernstig en ironisch, beeldend en zinderend. Hazzard strooit met literaire verwijzingen, symbolen en spiegelscènes. In ruil voor die inspanning krijg je een leeservaring die zo rijk, zo intens is, dat je alleen maar dankbaar kunt zijn dat dit boek na meer dan veertig jaar eindelijk vertaald is.

8. Hanya Yanagihara, ‘Naar het paradijs’ ★★★★½

In dit voortreffelijk vertaalde huzarenstukje kroont de auteur van ‘Een klein leven’ zich opnieuw tot keizerin van de sprankelende details, de perfect geconstrueerde scènes, de psychologische diepgang en de maatschappelijk relevantie. Eén van de moedigste, veelzijdigste, het hardst tegen de buitenmuren van de literatuur beukende auteurs van deze eeuw.

9. Emily St John Mandel, ‘Zee van rust’ ★★★★½

‘Zee van rust’, het nieuwe boek van de Canadese Emily St. John Mandel, speelt zich af in British Columbia anno 1912, op aarde in de 22ste eeuw en op een maankolonie weer twee eeuwen later. De namen van enkele personages zullen trouwe lezers zich herinneren uit ‘Het glazen huis’ (2021), waarin Mandel ook al met parallelle werkelijkheden en de fluïditeit van de tijd speelde. Zo wordt haar oeuvre stilaan een samenhangend literair multiversum.

10. Thomas Heerma van Voss, ‘Passagiers/Achterblijvers’ ★★★★☆

De personages in de tweede verhalenbundel van Thomas Heerma van Voss – zijn zevende boek – staan langs de zijlijn. Halfslachtig doen ze mee aan het normale leven, terwijl ze zich afvragen wanneer het grootse en meeslepende bestaan begint. Dit gegeven van bijna niks weet Heerma van Voss uit te bouwen tot een overdenking van bijna alles. Zijn beste boek tot nu toe.

11. Jeroen Theunissen, ‘Ik = cartograaf’ ★★★★☆

Na zes romans en drie dichtbundels is er nu zijn het eerste literaire non-fictieboek van Jeroen Theunissen. ‘Ik = cartograaf’ is het verslag van een voetreis door Europa, van het westelijkste puntje van Ierland twaalf landen door, tot in Istanbul. Meer dan een reisverslag is het een bijtend zelfportret en een plaatsbepaling: wie ben ik en waar ben ik, vraagt de verteller zich meermaals af. Naast alle andere dingen is het grillige en fascinerende ‘Ik = cartograaf’ ook een oproep tot actie.

12. Mustafa Stitou, Waar is het lam? ★★★★☆

Negen jaar hebben we erop moeten wachten, maar het was de moeite waard: de nieuwe bundel van de voormalige stadsdichter van Amsterdam, ‘Waar is het lam?’, is een splijtende analyse van godsdienst en geweld, een vlijmscherpe afrekening met het geloof, en dat in heldere, begrijpelijke taal: ‘de lucht die opstijgt / naar de Allerhoogste / beneemt ons de adem’.

13. Steve Sem-Sandberg, ‘W.’ ★★★★☆

Zonder te psychologiseren tekent de Zweed Sem-Sandberg in ‘W.’ een overtuigend en aangrijpend portret van een kwetsbaar mens, op wie de buitenwereld zo sterk en direct inwerkt dat hij nauwelijks een onderscheid kan maken tussen de chaotische werkelijkheid buiten hem en wat er binnen in hem gebeurt. Woyzeck krijgt geen greep op de wereld en wordt, naïef en ongewiekst als hij is, de speelbal van anderen, een machteloze man die enkel als hulpje of pispaal wordt gezien – als hij al wordt gezien.

14. Ali Smith, ‘Gezelschap’ ★★★★☆

Na de seizoenscyclus snijdt Ali Smith in haar coronaroman het ene na het andere onderwerp aan: isolatie en vaders, taal en non-binariteit, vrouwelijk kunstenaarschap en fantasie. Qua zeggingskracht en urgentie laat het seizoenskwartet zich niet helemaal evenaren. Maar Smith smeedt haar woorden wel zo naadloos aaneen dat het eindpunt je onverhoeds ontroert.

15. Anatoli Mariëngof, ‘Mijn eeuw, mijn vrienden en vriendinnen’ ★★★★☆

Dandy-avant-gardist Anatoli Mariëngof (1897-1962) overleefde de stalinistische terreur, maar blijft een onterecht vergeten grootheid, ook in Rusland. Zalig zijn de mijmeringen over zijn jeugdjaren in Nizjni Novgorod en de wilde avonden in de Moskouse Pegasusstal. De fragmenten waarin hij probeert om de zelfmoord van een vriend en een zoon te begrijpen, gaan door merg en been.

16. Martin Michael Driessen, ‘Het licht aan het einde van de loop’ ★★★★☆

Nee, geen mens staat centraal in deze heerlijke novelle (80 pagina’s) van Martin Michael Driessen, maar een kogel. Die truc is natuurlijk al eerder toegepast, Maar pas in de vaardige vingers van rasverteller Martin Michael Driessen wordt helder hoe zo’n spitsvondig perspectief een verhaal spanning, pit en prikkeling kan bezorgen – om humor niet te noemen. Prettig pretentieloos.

17. Jean Hanff Korelitz, ‘De plot’ ★★★★☆

Uit het brein van Jean Hanff Korelitz ontsproten al acht romans, met als bekendste ‘You Should Have Known’, de basis voor de HBO-serie ‘The Undoing’. De Amerikaanse streamingdienst Hulu vereert binnenkort ook ‘De plot’ met een serie. Daarin komt de uitgebluste schrijver Jake Bonner, docent creatief schrijven aan een onbeduidend instituut, via een arrogante cursist een buitengewone plot ter ore. Wanneer verandert inspiratie in diefstal? Dat is de vraag waar deze spannende en intelligente thriller u over doet nadenken.

18. Mirjam Toews, ‘Niemand zoals ik’ ★★★★☆

‘All My Puny Sorrows’ van de Canadese Mirjam Toews mag onder meer Naomi Klein en Margaret Atwood tot zijn fans rekenen. Ook in de Nederlandse vertaling, ‘Niemand zoals ik’, is het een prachtig eerbetoon aan onvoorwaardelijke zussenliefde, hartverscheurend en toch niet melig. Zo lezen we ze niet elke maand.

19. Niña Weijers, ‘Zelf doen’ ★★★★☆

Weijers’ jongste essaybundel is een vreemdsoortig, indringend zelfportret over het scharnierpunt tussen twintiger (kinderloos en onafhankelijk) en dertiger (moeder in een heteronormatieve relatie). Ze schrijft twijfelend en genuanceerd, maar nooit zonder een duidelijk standpunt in te nemen. ‘Zelf doen’ is zo een prikkelende uitnodiging om zelf je positie in de wereld te bepalen.

20. Abdulrazak Gurnah, ‘Paradijs’ ★★★★☆

Ook u haalde vorig jaar wellicht verveeld de schouders op toen ene Abdulrazak Gurnah de Nobelprijs voor literatuur ontving, een Britse schrijver die opgroeide in Tanzania. Zijn doorbraakroman ‘Paradijs’ is nu na dertig jaar opnieuw uitgegeven. En wat blijkt: het vizier van de Zweedse dames en heren is verrassend goed afgesteld. ‘Paradijs’ is een rijke, veelomvattende reflectie op kolonialisme, slavernij, thuisloosheid, godsdienst en de kracht van verhalen. Een cocktail van Salman Rushdie en Yann Martel.

21. Jennifer Egan, ‘Het snoephuis’ ★★★★☆

Elf jaar na het weergaloze en succesvolle ‘Het bezoek van de knokploeg’ staat de Amerikaanse er weer met ‘Het snoephuis’, alweer een dol vormexperiment, dat ook inhoudelijk hout snijdt: via een app kunnen de personages in deze roman hun geheugen uploaden naar de cloud. In dat ‘collectieve bewustzijn’ krijg je toegang tot 'de anonieme gedachten en herinneringen van iedereen ter wereld, dood of levend, die hetzelfde heeft gedaan'. Of dat goed afloopt, moet u zelf maar lezen. Of wachten op het interview met Egan dat binnenkort in Humo verschijnt.

22. José Luis González Macías, 'Atlas van vuurtorens aan het einde van de wereld’ ★★★½☆

Deze ‘reis langs de meest afgelegen vuurtorens op aarde’ voert langs 34 onherbergzame plekken, van Alaska tot Tasmanië, van Kamtsjatka tot Vuurland. He fraai vormgegeven boek toont dat de ingenieuze bouwsels niet alleen pareltjes zijn van menselijke kunde, maar ook projectieschermen voor onze verbeelding. Een heerlijke nostalgisch-romantische trip.