Duizenden nesten van de Aziatische hoornaar in België verwacht: ‘Als je die nesten aanvalt, veranderen ze in kleine moordmachines’

Eén koningin kwam met een zending potjes in Europa terecht, dit jaar verwachten we in België alleen al duizenden nesten. De Aziatische hoornaar is bezig aan een stevige opmars. Dat is in de eerste plaats slecht nieuws voor bijen, maar ook de mens kijkt maar beter uit, weet René De Backer van het Vlaams Bijeninstituut.

Hoeveel Aziatische hoornaars zijn er in België ?

René De Backer: «We kunnen een inschatting maken door de verdelgingscijfers van vorig jaar met de huidige toestand te vergelijken. Op het eind van het jaar zouden we dan uitkomen op duizend tot tweeduizend nesten in België. Dat is maar liefst een vertienvoudiging tegenover vorig jaar.

» Aziatische hoornaars maken telkens twee nesten. Ze maken een ‘primair nest’ in het voorjaar, dat standhoudt tot juli. Daarna bouwen ze, het liefst in hoge bomen, een tweede nest. Als dat nest er is, mogen we rekenen op drieduizend à vierduizend exemplaren per nest.»

Hoe zijn ze hier terechtgekomen?

DE BACKER «Deze exoot komt uit China. Een bevruchte koningin uit China kwam terecht in een kartonnen doos met aarden potjes, en werd via het vliegtuig naar Frankrijk geïmporteerd. De doos - met koningin - werd afgeleverd bij een bonsaikweker nabij Bordeaux. Die had het beestje opgemerkt, maar de koningin ontsnapte. Omdat ze bevrucht naar Europa kwam, kon ze meteen aan haar nest beginnen. De consequenties daarvan zijn uiteraard enorm.»

Hoe kunnen we de Aziatische hoornaar herkennen?

DE BACKER «De Aziatische en Europese hoornaar zijn goed uit elkaar te houden. De Europese is namelijk iets groter dan de Aziatische. Ook de kleuren zijn verschillend: de Europese heeft voornamelijk een geel lijf, het lijfje van de Aziatische hoornaar is zwart en heeft achteraan een oranje ring. Opvallend: de Aziatische variant heeft citroengele pootjes.»

Sommige mensen proberen nu ook de Europese hoornaar te verdelgen. Heeft dat gevolgen?

DE BACKER «Het is een zeer slecht idee om de Europese hoornaar te verdelgen. Deze beestjes zijn niet gevaarlijk, zelfs niet als je in de omgeving van een nest komt. Mensen schrikken er natuurlijk wel van: het is best een groot dier. Maar Europese hoornaars gaat net in concurrentie met de Aziatische. Als een Aziatische hoornaarkoningin zich ergens wil vestigen, zullen Europese hoornaars die zich in de omgeving bevinden haar proberen verwijderen.»

Wat kunnen we doen als we een nest Aziatische hoornaars aantreffen?

DE BACKER «Wat je zeker niét moet doen, is zelf een nest proberen te verdelgen. In Frankrijk en Noord-Spanje vallen er zo jaarlijks verschillende doden. Het komt niet vaak voor, maar het gebeurt wel. Het is dus zeer belangrijk om de nesten zelf met rust te laten: hou zeker minstens vier meter afstand.

» Wat je wel kunt doen als je een nest tegenkomt, is van op veilige afstand een foto nemen. Best is ook dat het dier er zelf op staat. Die foto kan doorgestuurd worden naar vespawatch.be. Zij bekijken vervolgens of het effectief over de Aziatische hoornaar gaat en geven een seintje aan het Vlaams Bijeninstituut. Wij sturen dan professionele verdelgers naar het nest. Onze verdelgers zijn erkend want de verdelging vereist een speciale techniek. Via bovenstaande procedure is de verdelging overigens gratis.»

Zijn de beestjes dan gevaarlijk?

DE BACKER «Het is niet de bedoeling om een angstpsychose te creëren, maar een waarschuwing is op zijn plaats. Aziatische hoornaars vallen mensen enkel aan als ze menen dat hun nest bedreigd wordt. Dan komen ze allemaal naar buiten en kunnen ze aanvallen. De beestjes hebben twee verdedigingsmechanismen: enerzijds hebben ze een angel, waarmee ze meermaals kunnen steken. Anderzijds kunnen ze ook de ogen herkennen van hun belagers, waar ze gif in spuwen. Daardoor proberen ze hun aanvallers tijdelijk te verblinden, waarna ze massaal aanvallen. Dan worden het kleine moordmachines. Het is dus zeer belangrijk om de nesten zelf met rust te laten. Als je een Aziatische hoornaar alleen ziet rondvliegen, zijn ze ongevaarlijk.»

Is er gevaar voor andere dieren?

DE BACKER «Vooral honingbijen worden opgegeten. Zodra de hoornaar een bijenkast in het vizier heeft, maken die geen schijn van een kans: ze kunnen zich niet verdedigen. De hoornaar vangt bijen en verscheurt hun middenstuk, en ook de kop gaat er af. Het middenstuk, de thorax, nemen ze mee naar hun nest. Dat bevat veel proteïnen voor larven.

» De Aziatische hoornaar doodt bijen ook onrechtstreeks. Bijen krijgen stress door de aanwezigheid van de hoornaar, waardoor ze hun nest niet meer durven verlaten en ten dode zijn opgeschreven. De hoornaars gaan bovendien op zoek naar wilde bijen en andere bestuivers, waardoor onze biodiversiteit in gevaar komt.»

Hoe zien steken van de Aziatische hoornaar er uit?

DE BACKER «Op de plek waar het beestje steekt, verschijnt een zwelling. Wie een steek krijgt, kan de wonde zelf verzorgen, zoals na een wespensteek. Alleen als je gestoken wordt in de halsstreek, moet je naar de dokter gaan. Maar dat geldt uiteraard ook voor wespensteken.»

Krijgen we de Aziatische hoornaars ooit nog weg, of moeten ze beschermd worden?

DE BACKER «Ze moeten zeker niet beschermd worden. Het is een exoot die de biodiversiteit in gevaar brengt. We gaan ze helaas niet meer weg krijgen, dus we zullen ermee moeten leren leven. We kunnen ze wel proberen massaal te bestrijden. Dat kan dus door opsporing, meldingen én verdelging door professionals.»

(DM)