StrafpleiterSven Mary
Hoe advocaat Sven Mary worstelt met zijn leven: ‘Soms besefte wat ik aan het doen was en voelde ik me verschrikkelijk’
Advocaat Sven Mary (50), die momenteel de familie van Sanda Dia bijstaat in het proces Reuzegom, heeft vele bijnamen: pitbull, rebel, provocateur. Hij is de man voor wie geen enkele procedurefout geheim blijft. Elke crimineel die hij verdedigt, rekent erop dat hij een maas in de wet zal vinden. Dat deed ook terrorist Salah Abdeslam, die hij tot voor kort verdedigde. Sinds hij die zaak voorbereidde, strekt Mary’s roem tot ver buiten de landsgrenzen. Dat juist deze succesvolle slimmerik er begin dit jaar in het Canvas-programma ‘Therapie’ voor uitkomt te worstelen met het leven, fascineert. ‘Mijn hoofd functioneert soms raar, ik ben het niet altijd de baas’
Dit artikel verscheen oorspronkelijk januari 2022
HUMO Wat noopte jou om in therapie te gaan?
SVEN MARY «Ik was begin de 30 en begon voor het eerst achterom te kijken. Hoe is mijn leven tot nu toe gelopen? Waarom sta ik waar ik nu sta? Over dat soort zaken begon ik opeens na te denken.»
HUMO Waarom?
MARY «Omdat ik toen mijn eerste juridische succesje geboekt had, plots zogenaamd belangrijk werd en mensen aandacht aan me begonnen te besteden.»
HUMO Ik heb de indruk dat dat juist was waar je naar gestreefd had.
MARY «Dat is waar, maar je kunt van van alles dromen, maar dat betekent nog niet dat je met die droom kan omgaan wanneer hij uitkomt.»
HUMO Wat vond je zo moeilijk aan het dragen van je succes?
MARY «Om te beginnen had ik een vader (oud-VRT-baas Tony Mary, red.) die erg afwezig is geweest maar wel zéér hoge eisen stelde op de momenten waarop hij er wel was. Ik had een heel turbulente universitaire carrière achter de rug – ik had het bestaan om de eerste kandidatuur te trissen. Dat had natuurlijk te maken met de druk waartegen ik me verzette. Maar uiteindelijk ben ik mezelf juist door dat trissen veel druk gaan opleggen, omdat ik ergens toch aan de eisen van mijn vader wilde voldoen. Nu, mijn vader was natuurlijk wie hij was vanwege zijn eigen geschiedenis.»
HUMO Ook je grootvader was een man die met harde hand heerste.
MARY «Klopt. Hij was hoofd van de Koninklijke Schenking, inspecteur-generaal van de inspectie van het ministerie van Financiën. Hij stond aan de financiële top van België. Ook in zijn familie heerste er een vorm van... Er was nooit sprake van fysiek geweld, dat zeker niet, maar er heerste wel een strakke hiërarchische sfeer die ook weer voor veel druk zorgde. Mijn grootvader is jong gestorven en mijn vader heeft toen de rol van patriarch overgenomen. Vandaag is hij veel milder dan vroeger, maar toen... Weet je dat het tot mijn 25ste heeft geduurd voordat ik hem durfde te zeggen dat ik rookte?»
HUMO Je was een goeie voetballer en speelde samen met Johan Walem en Pär Zetterberg bij de jeugd van Anderlecht. Je wilde prof worden, maar daar sprak je vader zijn veto over uit.
MARY «Ja. Ik had een school gevonden waar ik public relations kon volgen en elke middag vrij kreeg zodat ik kon voetballen. Maar mijn vader zei: ‘Nee, jij gaat naar de universiteit.’ ‘Oké,’ zei ik, ‘maar dan wil ik pers en communicatie gaan volgen.’ Ook dat mocht niet: ik mocht alleen kiezen tussen economie en rechten.»
HUMO Je vader stond er ook binnen de VRT om bekend constant voor anderen te beslissen.
MARY «Ja, maar je spiegelt je als kind toch aan je vader, en hij was op professioneel vlak het toonbeeld van succes. Dat was me ook ingelepeld – vandaar de druk die ik mezelf altijd maar oplegde. En die werd na mijn eerste succesjes alleen maar groter, want ik wilde absoluut geen eendagsvlieg zijn. Die druk speelde me steeds meer parten, en in 2008 heb ik voor het eerst mijn angst overwonnen en in een interview mijn vader geconfronteerd met wat ik vond dat hij fout had gedaan, met zijn afwezigheid. In onze familie was dat not done, en het heeft voor veel beroering gezorgd. Maar voor mij ontstond er toen een opening in mijn hoofd om dingen in te plaatsen, en daar heeft de therapie, die jaren heeft geduurd, me enorm bij geholpen. Ik ben begonnen met psychoanalyse – om verdrongen drijfveren die met je geschiedenis te maken hebben boven water te krijgen. Daarna is het meer gedragstherapie geworden. Die helpt me om beter om te gaan met mijn angsten. Ik zie mijn therapeute nog altijd zo’n zes keer per jaar. Mensen gaan ervan uit dat je alleen maar naar de therapeut gaat om problemen op te lossen. Dat is niet zo. Ook als het goed gaat, is het heel nuttig om regelmatig na te gaan: waar sta ik vandaag? Waar kwam ik ook al weer vandaan? Ben ik goed bezig? Een soort psychische check-up, zeg maar.»
HUMO Waar je vandaan komt, weet je ondertussen.
MARY «Ja. Ik snap nu heel goed dat ik slaaf was van mijn verlangen naar erkenning en mijn streven om trots te kunnen zijn op wat ik deed.»
HUMO En toen je die erkenning kreeg, kon je er niet mee om.
MARY «Ja, opeens word je in de ogen van mensen pseudobelangrijk en moet je vooral uitkijken dat je niet naast je schoenen gaat lopen.»
HUMO Had je de neiging daartoe?
MARY «Absoluut.»
HUMO Het was in de periode dat je je Porsche total loss had gereden.»
MARY «Ja. Maar dat was niet de essentie. Ik was – dat gevoel bekroop me steeds meer – de waarden en normen die ik van jongs af aan had meegekregen volledig aan het verloochenen. Ik ging helemaal voorbij aan het respect dat je moet geven aan mensen die je dierbaar zijn, ik gaf toe aan elk idee dat mijn hoofd me ingaf zonder bij de gevolgen stil te staan. Journalisten wilden portretten van mij maken, de uitnodigingen voor tv-shows stroomden binnen, tot ‘De slimste mens’ aan toe. Ik dacht in het centrum van alles te staan, terwijl dat natuurlijk totale onzin was.»
HUMO Dat besefte je.
MARY «Ja. Ik was niet helemaal van de wereld. Soms speelde mijn gezond verstand op en landde ik opeens met mijn voeten op de grond. Op de momenten waarop ik besefte wat ik aan het doen was – meestal ’s nachts – voelde ik me verschrikkelijk.»
HUMO Wat deed je dan?
MARY «Dat ging vooral over hoe ik me gedroeg tegenover mijn ex-vrouw en ex-vennoot Nathalie, de moeder van Noa en Louisa. En ook over plotse opwellingen van verbaal geweld ten aanzien van mijn medewerkers. Ik kon echt vreselijk ontploffen.»
Backpacken in India
HUMO Ik vind het wel bijzonder dat een man zoals jij – één van het allermannelijkste type – beslist: ‘En nu ga ik in mijn ziel kijken en werk maken van mezelf.’
MARY «Wacht even (zijn dochter vraagt iets en hij onderbreekt meteen het gesprek).
»Wat zei je?»
HUMO Dat ik het toch wonderlijk vind dat jij in therapie bent gegaan.
MARY «Ja. Nu, dat was ook omdat Nathalie genoeg had van de wildheid waarmee ik door het leefde raasde. Ik leefde met 100 per uur – die Porsche waar je het net over had, had daar natuurlijk wel mee te maken. Die maakte deel uit van het ‘paraître’, zoals de Fransen het noemen, van het kenbaar maken van mezelf aan anderen.
»Om onze relatie te redden, zijn Nathalie en ik samen naar een therapeut gegaan. Het is toen beter gegaan, maar in 2008 knapte er iets bij mij. Ik had het gevoel geleefd te worden en helemaal vast te zitten in het streven naar succes, de krantenkoppen en mijn provocaties ten aanzien van de buitenwereld – ik schepte er een vreemd soort genoegen in the evil one te zijn, degene die publieke vijand nummer één bijstond.»
HUMO Was dat ook een manier om een middelvinger op te steken naar je autoritaire voorvaders, die allebei vol overtuiging aan de kant van Vadertje Staat stonden?
MARY «Absoluut. Maar het ging niet meer. In samenspraak met mijn therapeut heb ik toen besloten veertig dagen naar India te vertrekken met alleen een rugzak – weg van de Porsches en weg van de mooie pakken en dure horloges die ik natuurlijk ook had verzameld. Ik heb ter voorbereiding veel over het boeddhisme gelezen. Daarin wijzen ze je erop hoe je verlangens – materieel en andere – je gevangen zetten en dat je je alleen maar vrij kunt voelen als je je daarvan los kunt maken. Ik heb in India bij locals geslapen, ik ben helemaal back to basics gegaan.»
HUMO Van het ene uiterste in het andere.
MARY «Ja, extremen opzoeken, dat is wel de rode draad in mijn leven. Maar die reis maakte ik op een cruciaal moment in mijn leven. Nathalie had de deur dichtgeslagen en gezegd: ‘Ciao, los het vanaf nu zelf maar op.’ Ik had nooit gedacht dat ze zou vertrekken en was totaal ontredderd.»
HUMO Je vader had je ook meegegeven dat slagen op professioneel gebied belangrijker was dan slagen in je relationele leven.
MARY «Zo direct had hij het niet verwoord. ‘Zonder een universitair diploma ben je geen gelukkig man,’ had hij gezegd. Met andere woorden: alleen daarvan hangt je geluk af, en van niets anders. Maar toen degene die altijd voor mijn evenwicht zorgde als ik het nodig had plots verdween, wist ik hoeveel belangrijker relaties zijn. Dat is veel te laat tot mij doorgedrongen.
»Weet je, ik vertrek zo naar de luchthaven met mijn dochters. Ik zal daar een pet dragen om zo incognito mogelijk te zijn en me helemaal op mijn kinderen te kunnen concentreren. Dat is het grote verschil tussen vandaag en tien jaar geleden. Dan zou ik in Zaventem opzichtig zijn gaan rondlopen en zou ik verontwaardigd zijn geweest als mensen me niet herkenden.»
HUMO Wanneer heb je je therapeute voor het laatst gezien?
MARY «Vorige maand. Ik ben 50 geworden. Die vijf maakt me angstig. Het merendeel van mijn leven ligt nu achter me, hè.»
HUMO Maar het beste ligt misschien vóór je!
MARY «Ik probeer op die manier naar het leven te kijken, maar ik ben er nog niet. De fysieke aftakeling is begonnen en ik ben een bijzonder trotse man. Ik kan amper verdragen dat ik een halve kilo bijkom. Ik weet het, het zit allemaal in mijn hoofd, maar dat hoofd functioneert soms raar. Ik ben het niet altijd de baas.
»Noa en Louisa zijn 11 en 12. Louisa gaat nu naar het atheneum en moet daarvoor eerst met de fiets naar het station en dan met de trein naar school. Dat is voor mij een vreselijke beproeving. Terwijl ze onderweg is, ben ik constant doemscenario’s aan het verzinnen van wat haar allemaal zou kunnen overkomen. Ook daarvoor ga ik naar mijn therapeut, om met dat gedrag geholpen te worden en die angst te leren loslaten.»
HUMO Je hebt natuurlijk lang dingen naar je hand weten te zetten. Je kantoor is bijna failliet geweest, maar je kon de zaak toch weer redden.
MARY «Ja, alles wat materieel is, is meestal controleerbaar, als je het echt wilt. Als je goed nadenkt en je verantwoordelijkheid neemt, trek je dingen die misgaan op dat gebied wel weer recht. Over ziekte en aftakeling heb je geen controle. Over een autobestuurder die op zijn gsm bezig is en daardoor mijn fietsende dochter overhoop rijdt ook niet. Ik probeer er nu mee te leren leven dat ik op dergelijke levensomstandigheden geen vat heb. Daarvoor moet ik een zwaar gevecht voeren met mezelf.»
HUMO Valt die angst ook weer terug te voeren op vroeger, denk je?
MARY «Geen idee. Van mijn grootouders – de ouders van mijn moeder, bij wie ik veel tijd doorbracht toen ik opgroeide – heb ik het warmste nest gekregen dat een kind zich kan inbeelden. Ik heb er een jeugd gehad waar ik direct opnieuw voor zou tekenen, maar er moet toch iets zijn dat mijn hersenen zo vreemd doet bewegen wanneer ik het gevoel heb geen controle te hebben.»
HUMO Dat je vader er fysiek niet was wanneer je dat wilde, was natuurlijk wel een oncontroleerbare factor.
MARY «Dat klopt, ja. Zou dat die angsten triggeren? Ik weet het niet.»
HUMO Je vader is intussen wel erg trots op je, heb ik begrepen. Toen in de wereld van de advocatuur rondging dat wetten ‘Sven Mary-bestendig’ gemaakt moesten worden, schreef hij je: ‘Je hebt het ver geschopt.’
MARY «Dat heeft hij toen gezegd, ja (glimlacht). Hij is de laatste jaren ook erg veranderd. Ik voel zelf hoe ouderdom mij weker maakt, en mijn vader wordt ook weker. We zijn behalve vader en zoon nu ook echt vrienden die elkaar geregeld bellen. Hij is totaal niet meer de ijskoude manager die hij geweest is. Ik begrijp ook dat het moeilijk te vermijden is dat iemand die op professioneel vlak bijna altijd een alleenheerser is geweest die attitude mee naar huis neemt. Er heeft zijn hele leven nauwelijks iemand boven hem gestaan. Behalve mijn grootvader. Maar die is, zoals ik al zei, jong gestorven. En je moet weten dat mijn vader, die de oudste was van vijf kinderen, mijn grootvader niet alleen heeft moeten beloven om de leiding van de familie in handen te nemen, maar ook de familie bij elkaar te houden. Heel tegenstrijdig, eigenlijk, dat die patriarchen, bij wie het professionele slagen zo boven alles ging, toch zoveel belang bleven hechten aan de familiebanden. Mijn vader heeft daar met hart en ziel voor gezorgd en doet dat nog steeds. Met Nieuwjaar nodigt hij iedereen uit – we zijn nu met 55. Mijn vader geniet dan, ik zie dat. Ik moet je eerlijk zeggen dat ik zijn weekheid zo ongewoon ben dat ze me bijna ongemakkelijk maakt.»
Salut, Salah
HUMO Is het je eigen weekheid die je deed besluiten om Salah Abdeslam op het groot terrorismeproces over de aanslagen in Parijs niet meer bij te staan? ‘Ik kies voor mijn kinderen,’ gaf je op als reden.
MARY «Dat ís ook de reden. Louisa is me om de nek gevlogen toen ik haar vertelde dat ik niet naar Parijs ging. Zij is nog altijd angstig door de toestanden tijdens het eerdere proces van Abdeslam in Brussel. Ik ben toen bedreigd en heb politiebescherming gekregen. Louisa schrikt nog altijd als de deurbel rinkelt. Ze verwacht nog steeds dat er iemand zal staan die haar papa iets gaat aandoen.
»Je hebt trouwens het best mogelijke voorbeeld gegeven van hoe anders ik in het leven sta dan vroeger. Op mijn 35ste had niemand me kunnen tegenhouden om naar Parijs te gaan en nog eens extra de provocatie op te zoeken. Nu hou ik in eerste instantie rekening met de mensen die me dierbaar zijn. Straks word ik nog een goed mens (lacht).»
HUMO Als er iets therapeutisch is, dan wel gevoel voor humor.
MARY «Vooral zelfspot helpt.»
HUMO Psychiaters Dirk De Wachter en Paul Verhaeghe zeggen al lang dat we meer mannen nodig hebben die zich niet alleen ongenaakbaar en succesvol maar ook kwetsbaar tonen. In ‘Therapie’ doe je dat.
MARY «Ik moet zeggen dat er tijdens de opnames een moment was waarop ik even in tranen ben uitgebarsten. Ik vond het niet nodig dat ze dat zouden tonen.
»(Zwijgt) Noa is erg verbrand geweest. In 2014 had ze een prinsessenkleedje aan, zo’n verkleedjurkje van polyester. Ze is daarmee per ongeluk tegen een kaars gaan staan en dat jurkje heeft meteen vuur gevat. Ze heeft een hele tijd in het militair hospitaal gelegen, op de kinderafdeling. Als ik daaraan terugdenk, breek ik. Zij is helemaal oké, ze staat nu lachend naast me, maar ze heeft ook moeten leren leven met wat er is gebeurd. Kinderen zijn stout met elkaar, nog stouter dan volwassenen. Als je littekens op je rug hebt en je gaat zwemmen, dan wordt daarmee gespot. Noa heeft ook een therapeute met wie ze kan praten over haar onzekerheden. We merken hoe belangrijk dat voor haar is. Ik ben heel blij dat Nathalie en ik onze kinderen hebben meegegeven dat er nog mensen zijn bij wie ze terechtkunnen als ze muizenissen hebben waarover ze niet per se met ons willen praten.»
HUMO Je vertelde me gistermiddag dat je op de trein naar Parijs zat. Deze ochtend, kerstochtend, was je al terug, maar je moest nog langs verschillende gevangenissen. Je werkt nog steeds met 100 per uur. Hoe combineer je dat met je vaderschap?
MARY «Nathalie en ik delen het ouderschap. In de week dat mijn dochters hier zijn, maken we tussen vier uur ’s middags en half tien ’s avonds huiswerk, we eten samen en dan leg ik hen in bed. Om halftien begin ik weer te werken, meestal tot een uur of twee ’s nachts, om dan weer om zes uur op te staan en ontbijt te maken.»
HUMO Eigenlijk heb jij dan toch helemaal geen tijd meer om angstig te zijn.
MARY «Er zijn nog die vier uren in bed, hè. Ik woon aan de rand van een bos. Zodra ik mijn hoofd op het kussen leg, is er hier alleen nog maar stilte, en dan doemen de rampscenario’s weer op. Wat als? Wat dan? Maar goed, het is nog maar vijf uur en ik vertrek nu met mijn dochters op vakantie.»
