Militair historicus over stand van zaken in Oekraïne: ‘Loopgraven vol soldaten met vrieswonden: je waant je in de Westhoek in 1914-1918’

Rusland claimt de verovering van Soledar, na een waanzinnige strijd die doet denken aan WO I. Maar wat schiet Moskou ermee op? Volgens militair historicus Tom Simoens (Koninklijke Militaire School) zijn de pas toegezegde Britse tanks en andere westerse wapenleveringen bepalender voor het verdere verloop van de oorlog.

Oekraïne betwist dat Soledar volledig in Russische handen zou zijn gevallen. Hoe zit het echt?

‘Soledar is een soort langgerekt dorp nabij Bachmoet, waar tot voor kort zo’n 10.000 mensen woonden, met veel lintbebouwing. Vast staat dat het gros van Soledar in Russische handen is. Maar zitten de Russen echt overal? Dat is onmogelijk van hieruit te bepalen, en eigenlijk ook niet zo relevant.’

Is dit een belangrijke verovering voor Rusland?

‘Dat hangt af van wat volgt. Volgens pro-Russische kanalen is dit een springplank om verder door te stoten naar het westen en noordwesten. Maar daar zie ik de Russen niet toe in staat. Dat vereist moderne voertuigen, moderne tactieken en goed getrainde eenheden. Die hebben de Russen al verspeeld in de eerste maanden van hun mislukte driedaagse oorlog. Als het hierbij blijft, hebben de Russen daar weinig aan.’

‘Militair en strategisch heeft dit amper belang. Het is voor Moskou wel een welkome afwisseling op het slechte nieuws van de voorbije maanden, en vooral een bloedig bevochten symbolische overwinning.’

Zijn de parallellen met de Eerste Wereldoorlog terecht?

‘Stel je de beelden van de omgeving rond Soledar en Bachmoet voor in zwart-wit, en je waant je in de Westhoek of Noord-Frankrijk in 1914-1918. Kapotgeschoten bossen waar enkel nog wat bomen als tandenstokers uit de grond omhoogsteken. Een landschap dat enkel nog uit ondergelopen artilleriekraters bestaat. Loopgraven gevuld met bevroren water en soldaten met vrieswonden.’

‘Ook de situatie en tactiek zijn vergelijkbaar. De oorlog is volledig vastgelopen en geen van beide partijen is in staat om door de linies van de tegenstander te breken. De Russen zijn in de omgeving van Bachmoet de voorbije maanden zo’n 60 meter per dag opgeschoten. Dat is vergelijkbaar met de derde slag bij Ieper in 1917 en belachelijk traag anno 2023.’

Als dit toch niet zo’n belangrijk doelwit is, waarom leveren de Oekraïners er dan zo’n verbeten strijd voor?

‘President Zelensky heeft verklaard dat Soledar en Bachmoet in Oekraïense handen zullen blijven en heeft met die ronkende verklaringen de inzet verhoogd. Symbolisch snap ik dat je geen morzel grond wil prijsgeven. Maar vanuit militair oogpunt moet je soms kunnen besluiten dat het sop de kool niet waard is. Want ook het Oekraïense leger lijdt hier zware verliezen.’

‘Je krijgt hier een ouderwetse ‘attritiestrijd’ (uitputtingsoorlog, DD), waarbij je hoopt dat de tegenstander veel meer manschappen verliest dan jij. Dat was de tactiek van de Duitsers bij Verdun, en van de Amerikanen in Vietnam. Op die manier heeft het Oekraïense leger volgens sommige analisten in het voorjaar bij Severodonetsk de Russen zo uitgeput dat het nadien de bovenhand kon nemen. Maar ik vrees dat dit hier veel minder goed zal werken.’

Waarom is dit voor Oekraïne dit keer niet de beste strategie?

‘Het zijn vooral de huurlingen van de Wagner-militie die hier al maandenlang op het Oekraïense leger inbeuken. Wagner-leider Jevgeni Prigozjin behandelt zijn manschappen als wegwerpmateriaal en stuurt ze gewoon onbeschermd in groepjes het slagveld op, om wanneer ze worden neergemaaid de positie van de tegenstander in kaart te kunnen brengen. Hallucinant.’

‘Het Russische leger offert hier dus geen professionele eenheden op. Bovendien kan het door achtereenvolgende mobilisaties van steeds nieuwe dienstplichtigen verliezen nu veel beter opvangen. Rusland kijkt sowieso heel anders aan tegen de waarde van een soldatenleven. Dus ik zou met die strategie toch opletten.’

De strijd om Soledar leidde tot openlijke discussies tussen Prigozjin en de Russische minister van Defensie over wie deze pluim op de hoed mag steken.

‘De Wagner-huurlingen zijn hier al het langst actief. Maar dat het nu lukt, komt ook doordat het Russische leger de aanvallen de voorbije weken volop steunt. Voor beide partijen, die in een concurrentiestrijd met elkaar zijn verwikkeld, is het belangrijk deze overwinning te kunnen claimen.’

De Britse premier Rishi Sunak liet dit weekend weten tanks aan Oekraïne te zullen leveren. Hoe belangrijk is dat?

‘De Britten beloven veertien Challenger 2-tanks. Daar kan je al iets mee doen, maar het is natuurlijk nog altijd veel te weinig. Daar gaat Oekraïne de oorlog niet mee winnen. Maar iemand moet de eerste stap zetten, want binnen de NAVO kijkt iedereen naar elkaar. Eerder beloofden de Verenigde Staten, Duitsland en Frankrijk al gepantserde gevechtsvoertuigen, maar nog geen moderne westerse tanks. Verschillende landen lieten al weten dat ze Leopard 2-tanks ter beschikking hebben. Maar omdat die van Duitse makelij zijn, is de toestemming van Duitsland nodig om die te mogen leveren. Ik ga er wel van uit dat die toestemming er uiteindelijk zal komen.’

Hoe ziet u het verdere verloop van deze oorlog?

‘Dat hangt af van hoeveel westerse hulp er nog komt. Rusland zal nieuwe manschappen in de strijd blijven gooien. Enkel met voldoende materieel en bijbehorende training kan het Oekraïense leger doorbraken realiseren. Maar dat materieel is er nog niet. En het vergt tijd om die toestellen te leren gebruiken en om ze gecoördineerd te kunnen inzetten met de infanterie. Op korte termijn verwacht ik dus vooral meer van hetzelfde.’

(DM)