Na de ellenlange wachtrijen op de Meir: Shein is hyperpopulair, maar heeft een duistere kant

Twee uur aanschuiven voor een winkel waar niets te kopen valt: het gebeurde gisteren op de Meir in Antwerpen, waar fashionista’s de regen trotseerden voor de pop-upwinkel van de Chinese kledinggigant Shein. Online, keihip en spotgoedkoop: Shein verovert de modewereld via TikTok – generatie Z loopt er storm voor – maar achter de vrolijke filmpjes schuilt een duister verhaal. Sara Ceustermans van Schone Kleren Campagne weet er alles van.

HUMO Wat maakt Shein zo aantrekkelijk?

CEUSTERMANS «Vooral de flexibiliteit van het bedrijf, en het hoge tempo waarin het nieuwe collecties en kledingstukken op de markt brengt. Daarnet ben ik even gaan kijken op de website: vandaag alleen al worden 40.000 nieuwe items aangeboden. Shein heeft het begrip fast fashion opnieuw uitgevonden. Concurrent Zara doet er drie à vier weken over om een ontwerp tot in de winkels te brengen, wat al heel snel is. Maar Shein doet dat in één week. Het is fast fashion 2.0.»

HUMO Hoe slagen de Chinezen daarin?

CEUSTERMANS «Andere retailers kunnen goedkoop werken omdat ze gigantisch veel stuks tegelijk produceren. Shein produceert veel minder, maar bestelt bij naargelang van de populariteit van een item. Dankzij een elektronisch systeem dat het bedrijf zelf heeft ontwikkeld, kan het razendsnel trends oppikken – welke jurken bijvoorbeeld het vaakst besteld worden.»

HUMO Dat klinkt nog best positief.

CEUSTERMANS «Ja, maar dat is niet het hele verhaal. Shein werkt samen met een groep Zuid-Chinese producenten die weinig tot geen rekening houden met de lokale regelgeving rond de werkomstandigheden. Werknemers worden uitgebuit. Uit rapporten van onze Zwitserse collega’s van Public Eye blijkt dat ze weinig verdienen en ontzettend hard werken: er wordt gesproken van 75 uur per week, waar per maand amper 1 à 2 vrije dagen tegenover staan. Vaak gaat het om kleinere fabriekjes waar de veiligheid niet gegarandeerd is en werknemers geen contract krijgen.»

HUMO En hoe zit het met de impact op het milieu?

CEUSTERMANS «Het gaat hier echt om massaproductie en -consumptie, met alle gevolgen van dien. Om te beginnen is de teelt van katoen sowieso al milieuonvriendelijk. Als je dan kijkt naar de gigantische hoeveelheden die Shein elke dag toevoegt aan zijn aanbod, weet je: veel van die items zullen onverkocht op de afvalberg belanden. De stukken die wél bij consumenten terechtkomen, worden dan weer minder lang gedragen dan kleding van betere kwaliteit.»

HUMO Shein beloofde deze week nog om 15 miljoen dollar te doneren voor de verwerking van tweedehandskleding in Ghana, om zo te compenseren voor kledingdumping. Helpen zulke acties?

CEUSTERMANS «Tja. Je hoort zulke bedrijven ook wel vaker aankondigen dat ze investeren in pakweg een schooltje in Bangladesh, maar als ze hun werknemers écht willen helpen, moeten ze gewoon de werkomstandigheden verbeteren.

»Je zou dus kunnen zeggen: die 15 miljoen, het is beter dan niets. Maar als Shein echt iets aan zijn afval wil doen, moet het zijn hele productieproces veranderen. En dat past natuurlijk niet in dat massaconsumptiemodel. Wat Shein doet, is een perfect voorbeeld van greenwashing: je krikt je imago op door te communiceren over ethische en groene toekomstplannen, terwijl je eigenlijk compleet naast de kwestie preekt.»

HUMO Op sociale media gaat het vaak over duurzame mode, en toch verovert een speler als Shein TikTok: hoe verzoent de jonge generatie die twee extremen?

CEUSTERMANS «Volgens mij zijn er twee trends, of beter: twee groepen jongeren. De eerste koopt alleen nog tweedehandskleren, eventueel aangevuld met nieuwe, maar iets duurdere en ethisch verantwoorde kleding. Dat is een groeiende groep, maar hij is nog niet zo groot als de groep fast fashion-aanhangers.

»Voor iemand met een kleiner budget is het natuurlijk fijn om ook mooie kleren te kunnen kopen. Dat begrijp ik ook wel, maar helaas is alles goedkoper maken geen structurele oplossing voor armoede. Omdat die kleren in China gemaakt worden, zullen we de effecten hier pas zien als de race to the bottom écht is ingezet en andere kledingbedrijven hun prijzen niet kunnen verhogen, waardoor de lonen van Belgische werknemers onder druk komen te staan. Het winkelpersoneel van H&M, bijvoorbeeld, heeft nu al niet de beste contracten.»