‘Zijn ruggetje was een dambord van blauwe plekken’

Vandaag staat in het teken van kinderen die slachtoffer zijn van agressie. Een van was Dean, het 4-jarig jongetje dat in januari door Dave De Kock werd ontvoerd en dood achtergelaten in Nederland. Maar Dean was niet zijn eerste slachtoffer: in 2008 begroef Mike Van Kriekinge zijn 2-jarige zoon Miguel. ‘Misschien speelde ik wel wat te ruw met hem,’ verklaarde Dave De Kock, die de feiten ontkende maar in 2010 tot tien jaar cel werd veroordeeld voor onmenselijke behandeling. ‘Als ze ons dossier ernstiger hadden genomen, zat hij nog altijd in de gevangenis.’

Het was een VTM-journalist die hem op 17 januari op de hoogte bracht. ‘Is het dezelfde man als toen?’ vroeg hij aan Mike Van Kriekinge, en hij bezorgde hem het opsporingsbericht. De politie was op zoek naar Dave De Kock (34), die vijf dagen eerder was vertrokken met de kleine Dean Verberckmoes.

MIKE VAN KRIEKINGE «Ik heb de foto goed bekeken en doorgestuurd naar Anke, mijn vrouw. Zij zei meteen: ‘Ja, dat is hem.’»

ANKE KRATZ «Dat gezicht vergeet je niet.»

VAN KRIEKINGE «VTM is ons meteen komen interviewen. En die avond kwam het nieuws dat Dean in Nederland was teruggevonden. Dood.»

Dave De Kock werd opgepakt in Nederland en wacht nu op zijn uitlevering aan België. Die komt er wellicht eind deze maand. Zelf ontkent hij dat hij Dean, die hem ‘knuffeloom’ noemde, heeft gedood. Hem kan hoogstens schuldig verzuim worden verweten, meent hij. Voorts doet hij er het zwijgen toe. Deans moeder, Elke, vertrouwde De Kock de zorg voor haar zoon toe op dagen dat ze naar het psychiatrisch ziekenhuis moest om haar depressie te laten behandelen. ‘Dat was een grote vergissing,’ zegt Van Kriekinge. ‘Maar ze kende zijn verleden natuurlijk niet.’

In 2010 kreeg De Kock tien jaar cel voor de onmenselijke behandeling van de 2-jarige Miguel Van Kriekinge. Sandra Verbeek, zijn toenmalige vriendin en Miguels moeder, kreeg twee jaar voorwaardelijk voor schuldig verzuim.

HUMO Dave was de vriend van jouw ex-vriendin, Mike. Jij en Anke waren toen al samen. Kenden jullie hem goed?

VAN KRIEKINGE «We zagen hem wanneer we de kinderen afhaalden. Verbeek – we noemen haar nooit bij haar voornaam – en ik waren al meer dan een jaar uit elkaar. Ik had de kinderen, Miguel en zijn twee jaar oudere zus Kiara, om het andere weekend. We hadden dat zo afgesproken omdat zij niet werkte en Miguel en Kiara zo bij haar konden blijven.»

KRATZ «Op die momenten leek Dave een normale jongen. We hadden niet meteen een slechte indruk van hem.»

HUMO Heb je aan de kinderen gemerkt dat er iets niet in orde was?

VAN KRIEKINGE «Alleen het laatste weekend dat ze bij ons waren. Ik deed Miguel in bad en zag op zijn rug verschillende blauwe plekken. Kleintjes, een duimafdruk groot, maar veel.»

KRATZ «Omdat ik geen ervaring met kinderen had, heb ik naar mijn moeder gebeld. Zij is kleuterjuf. ‘Kinderen vallen best vaak en hebben vaak blauwe plekken,’ zei ze.

»Je denkt ook niet meteen aan mishandeling.»

VAN KRIEKINGE «Dat weekend liep Miguel hier vrolijk rond. De volgende keer dat we hem zagen, lag hij in het ziekenhuis.»

HUMO Wie had jullie verwittigd?

VAN KRIEKINGE «We kregen een berichtje van de moeder van Verbeek: ‘Je zoon ligt in het ziekenhuis van Turnhout.’ Ik belde Verbeek en zij bevestigde. Toen ik haar vroeg waarom, gaf ze geen uitleg. Ik moest zo snel mogelijk komen.

»Nog voor we er waren, kregen we opnieuw telefoon: Miguel was overgebracht naar het Universitair Ziekenhuis in Antwerpen. Verbeek was daar nog niet toen wij arriveerden.»

HUMO Konden jullie Miguel meteen zien?

VAN KRIEKINGE «Nee. ‘Hij wordt geopereerd,’ zei de verpleegster. Ik schrok: ‘Hoezo, geopereerd?!’ Ze zei dat hij vermoedelijk een hersenvliesbloeding had. Anderhalf uur later kwam Verbeek binnen. ‘Miguel is van de trap gevallen,’ zei ze.

»Ik herinner me nog dat Verbeek zei dat ze dat weekend naar Center Parks in Mol zou vertrekken. ‘Ben je wel goed bij je hoofd?’ vroeg ik. ‘Op vakantie gaan terwijl je zoon in het ziekenhuis ligt!’

»Uiteindelijk spoorde de verpleegster ons aan om naar huis te gaan: ‘Hier kunnen jullie niets doen.’ Rond een uur of vier ’s nachts zijn we vertrokken.

»Toen we ’s ochtends terugkwamen, was de politie in het ziekenhuis.»

HUMO Hoe was Miguels toestand toen?

VAN KRIEKINGE «De dokters zeiden al snel dat er geen hoop meer was. Miguel lag in een bed in een heel grote kamer met om hem heen allemaal grote machines. Dat lichaampje daartussen, zo kwetsbaar, het was verschrikkelijk om te zien.»

KRATZ «Dat zijn beelden die je voor altijd bijblijven.»

VAN KRIEKINGE «Miguel was niet zomaar van de trap gevallen, zoveel was duidelijk – het verplegend personeel sprak intussen over mishandeling. Maar ik wist nog niet wat Dave De Kock precies had gedaan en wat Verbeeks rol was.

»Toen ik aan de dokter vroeg of we de organen van mijn zoon konden doneren om een ander kind te redden, keek hij me vreemd aan: ‘U kent duidelijk de ernst van zijn verwondingen niet. Vanbinnen is alles kapot.’»

‘Zet die man buiten’

Vijf weken lagen er tussen de dag dat Dave De Kock in Miguels leven kwam en de dood van de peuter op 2 juli 2008. Zijn moeder had De Kock eind mei ontmoet via de datechat van muziekzender TMF. Enkele gsm-berichtjes later stond hij voor Sandra Verbeeks deur in Ravels. Het was halftwee ’s nachts en Miguel en zijn zus Kiara lagen boven te slapen. ‘Mag ik binnenkomen?’ vroeg hij. Het mocht.

De Kock trok meteen in bij Verbeek. Hij paste vaak op de kinderen wanneer zij weg was, naar haar schuldbemiddelaar of bij de buren. Soms verdween hij enkele nachten om speed te gebruiken bij vrienden, maar ’s ochtends zette hij Kiara weer op de schoolbus en gaf hij Miguel zijn ontbijt. ‘Vaak was ik het die kookte en schoonmaakte,’ zou hij verklaren aan de speurders die de mishandeling onderzochten. ‘Sandra was nogal slordig.’

Hij vertelde hun dat Miguel een lastig kind was, vooral na een weekend bij zijn vader, Mike Van Kriekinge. ‘Dan wilde hij vaak niet luisteren. Ik weet dat ik bruut met hem ben geweest. Ik heb hem weleens geschud. Maar ik heb hem nooit geslagen.’ Miguel viel volgens hem vaak: ‘Van de trap, in bad, uit zijn bedje. Misschien heb ik hem een paar keer te hard vastgepakt. Ik herinner me niet alles: ik nam nogal veel speed en slikte ook pillen.’

‘Ik probeerde Miguel voor me te winnen door vaak met hem te spelen. Dan deden we salto’s op het bed. Maar dan viel hij weer.’

Wanneer het kind huilde, reageerde hij geïrriteerd – ‘ik werd daar gek van’ – maar hij was Miguel naar eigen zeggen nooit te lijf gegaan.

De blauwe plekken op Miguels rug (‘een dambord’, aldus het gerechtelijk dossier) en het gesprongen bloedvat in zijn oog waarmee hij die dagen rondliep, vielen iedereen op: de moeder en de zus van Sandra Verbeek, de buren. Ze waren verbaasd toen zij hun vertelde dat Miguel vaak viel. Volgens Verbeeks moeder konden de blauwe, gezwollen oorschelp en de plekken op zijn gezicht onmogelijk door een valpartij veroorzaakt zijn. ‘Zet die man buiten,’ drukte ze haar dochter op het hart. Verbeek weigerde.

Tijdens haar verhoren zou ze verklaren dat ze De Kock had geloofd, ook al vertrouwde ze het niet altijd. ‘Hij was vaak erg lang boven wanneer hij Miguel in bed stopte of een bad gaf. Soms hoorde ik hen dan lachen, soms huilde Miguel hard. Eén keer ben ik naar boven geslopen en zag ik Miguel rillen: Dave had ijskoud water in de badkuip gedaan. Toen ik hem daarop aansprak, liet hij met opzet heet water lopen. Te warm voor een kinderbad.’

Verbeek had zich wel afgevraagd of ze met Miguel naar de dokter moest gaan, maar ze had het nooit gedaan.

‘Naar het ziekenhuis!’

Die laatste woensdag, op 25 juni 2008, was Miguel twee keer gevallen: een keer met zijn hoofd tegen het bad en daarna nog eens in bad. Zijn moeder was toen niet thuis. Hij gaf ook twee keer over. Die avond weigerde hij te eten. Boven, opnieuw alleen met het kind in de slaapkamer, schudde Dave De Kock hem omdat hij niet had willen eten. Toen hij het T-shirt van de jongen uittrok, vergat hij de knoopjes aan de nek te openen. Met het shirt trok hij ook de peuter omhoog. Miguel kreeg een stuip; zijn tong zat tussen zijn tanden. Toen De Kock hem vastnam, viel zijn hoofdje slap naar achteren.

Verbeek en De Kock hadden die avond een vriend op bezoek. Lichte paniek brak uit. De vriend riep: ‘Miguel moet naar het ziekenhuis!’ De Kock weigerde. Na tien minuten discussiëren belde Verbeek een andere vriend en vroeg ze hem om Miguel naar het ziekenhuis te brengen.

HUMO Mike, hoe reageerde je toen je hoorde dat Miguel zwaargewond was?

VAN KRIEKINGE «Ik riep naar Verbeek: ‘Nu is het oorlog!’ Ik heb haar een kopstoot gegeven – ik was buiten mezelf. We hebben Kiara onmiddellijk bij haar weggehaald, met getrek en geduw. Ik wilde niet dat mijn dochter nog in dat huis bleef.»

KRATZ «We hebben Kiara naar mijn moeder gebracht, die in Duitsland woont. We wilden zo ver mogelijk weg zijn van Verbeek en De Kock.»

VAN KRIEKINGE «Verbeek heeft twee klachten tegen me ingediend: vanwege de kopstoot en vanwege ontvoering, omdat we Kiara mee hadden genomen – ze zijn uiteindelijk allebei geseponeerd. Een paar dagen later heb ik zelf een klacht ingediend vanwege kindermishandeling. Dat wilde ik eerst niet, ik wilde gewoon bij mijn zoon zijn. Anke heeft me overtuigd.

»Het onderzoek is begonnen toen Miguel nog in het ziekenhuis lag. We hadden inzage in het dossier en konden de verhoren van de verdachten lezen. Toen begon voor ons echt duidelijk te worden hoe alles in elkaar zat. Ik had een goede band met Verbeeks zus en moeder. Zij vertelden ons dat ze Miguel vaak met blauwe plekken hadden zien lopen.»

HUMO Een week na zijn opname is Miguel overleden.

VAN KRIEKINGE «De dokter vroeg me: ‘Wilt u beslissen wanneer we de machines afzetten?’ Dat was heftig. Ik wilde dat ze bleven wérken – ik wist dat Miguel een vechtertje was. Bijna een week hebben we gewacht, tot we te horen kregen dat het echt tijd was. De machine werd afgezet en ik heb mijn zoon vastgenomen. Hij is in mijn armen gestorven.»

KRATZ «Je wilde hem niet afgeven, dat weet ik nog.»

HUMO Hoe verliepen de dagen na Miguels dood?

KRATZ «Mijn moeder is naar België gekomen om op Kiara te passen, zodat de situatie voor haar tenminste normaal bleef. Mike en ik verloren ieder tijdsbesef. We keken niet naar tv, zagen niet dat er herdenkingen voor Miguel werden gehouden. Alles ging aan ons voorbij.»

VAN KRIEKINGE «Ik weet zelfs niet wie de begrafenis heeft geregeld. Ik herinner me alleen nog dat de begrafenisondernemer bij ons thuis zat.»

KARTZ «De voorbije weken hebben we vaak gedacht: zo moet Elke Verberckmoes zich nu ook voelen.»

VAN KRIEKINGE (stil) «Ik hoop dat Dean niet zoveel heeft geleden als Miguel. Dat zou heel erg zijn voor Elke.»

‘Pak het anders aan’

Twee dagen nadat Miguel in het ziekenhuis was beland, werd Dave De Kock aangehouden. Het rapport van de gerechtsdeskundigen bleek vernietigend. Dat de peuter alleen maar gevallen en wat te stevig beetgepakt was, werd gelogenstraft. Miguel had blauwe plekken op zijn kin, boven zijn neus, boven zijn linkeroog, op zijn linkerwang, op zijn ribben en op zijn rug. Hij had netvliesbloedingen en het vliesje tussen zijn lippen en tanden was gescheurd. Hij had een hersenvliesbloeding en een hersenoedeem.

De Kock werd in verdenking gesteld van foltering van een minderjarige met de dood tot gevolg. Sandra Verbeek werd verdacht van verwaarlozing, met de verzwarende omstandigheid dat zij Miguels moeder was. Alles leek erop te wijzen dat ze voor een volksjury zouden verschijnen: de raadkamer van Turnhout verwees de zaak naar assisen. Maar na een beroep van De Kocks advocaat oordeelde de kamer van inbeschuldigingstelling dat het leed onvoldoende ernstig of opzettelijk was om foltering te weerhouden. De Kock en Verbeek zouden respectievelijk vanwege onmenselijke behandeling en schuldig verzuim voor de correctionele rechtbank van Turnhout verschijnen.

VAN KRIEKINGE «Dat was een teleurstelling. Ik vreesde dat hij bij een correctionele straf al na twee jaar zou vrijkomen. Dat mocht niet. Hij mocht nóóit meer vrijkomen.»

KRATZ «We hebben verschillende advocaten gehad. De eerste vroeg ons 1.200 euro voor een consultatie en om een brief te schrijven. Daar schrokken we van. Gelukkig bleken we recht te hebben op een pro-Deoadvocaat.»

VAN KRIEKINGE «De eerste pro-Deoadvocaat kreeg een burn-out. Hij was in opleiding, was begraven onder het werk, en toen kreeg hij ons dossier er ook nog bij. Het werd hem allemaal te veel. Ook onze tweede pro-Deoadvocaat zei dat het dossier eigenlijk te zwaar was.»

KRATZ «Het is door verschillende handen gegaan. Jef Vermassen heeft zich aangeboden, maar we hebben hem geweigerd.»

VAN KRIEKINGE «We wisten dat hij een goede en ervaren advocaat was, maar we waren bang dat hij te duur zou zijn. ‘We zouden u niet kunnen betalen,’ heb ik tegen hem gezegd.

»Het spijt ons enorm dat we hem niet in de arm hebben genomen. Met hem hadden we De Kock wél voor assisen kunnen brengen. Anke heeft nog brieven naar onze advocaat zitten schrijven: ‘Pak het anders aan.’»

KRATZ «We wisten ook niet wat ons te wachten stond, natuurlijk. Of dat het zo lang zou duren: pas na twee jaar is De Kock voor de rechtbank verschenen.»

HUMO Wat is er volgens jullie fout gelopen?

KRATZ «Het dossier staat vol getuigenissen van mensen die zeggen dat Miguel bont en blauw rondliep. Lang niet iedereen is tijdens het proces gehoord. Voor assisen zou dat wel gebeurd zijn.»

VAN KRIEKINGE «Het gerecht geloofde dat De Kock niet de intentie had om te doden, of om leed te veroorzaken, maar ging daarvoor alléén op zijn eigen verklaring af. Ook de rol van Verbeek werd veel te licht beoordeeld. Zij wist wie Dave De Kock was. Ze zag hoe haar zoon almaar meer blauwe plekken had, maar is niet één keer naar de dokter gestapt. Dat is méér dan schuldig verzuim.»

HUMO Hoe hebben jullie het proces beleefd?

KRATZ «Het was vreselijk. Er hing zo’n sombere sfeer. Je vóélde het verdriet en de onmacht in de rechtszaal.»

VAN KRIEKINGE «De Kock zat er afwezig bij, alsof het hem allemaal niet kon schelen.

»Tijdens het onderzoek was een reconstructie gemaakt van wat zich de laatste week in dat huis had afgespeeld. Op het proces lieten ze die beelden zien, maar ik heb weggekeken en mezelf afgesloten van het geluid. Ik ving wel op dat Miguel van de trap was geduwd, of dat hij met een stofzuiger was geslagen, maar eigenlijk weet ik pas sinds vorige maand wat er precies gebeurd is: nadat Dean teruggevonden was, ben ik Miguels dossier beginnen te lezen. Dat is confronterend, hè. Eigenlijk wil je die details ook niet kennen. Gisteren, toen ik toevallig de foto’s zag van toen Miguel in het ziekenhuis lag, heb ik het even moeten wegleggen. Maar daarna heb ik het toch weer opengeklapt. Misschien kan in de zaak-Dean wel geleerd worden uit de fouten van toen.»

HUMO Had de dood van Dean vermeden kunnen worden?

VAN KRIEKINGE (fel) «Natuurlijk! Als ze ons dossier ernstiger hadden genomen, zat De Kock nog altijd in de gevangenis. Of was hij na zijn vrijlating beter opgevolgd. Dat hij een gevaar was, bleek al duidelijk uit het psychiatrisch verslag.»

KRATZ «We hebben vaak gedacht: we doen niet genoeg om gerechtigheid voor Miguel te krijgen. Sinds de dood van Dean is dat gevoel nog sterker. Dat dit een tweede kind is kunnen overkomen, is bijzonder hard.»

‘Geen geweten’

‘Sociaal. Hulpvaardig. Spontaan’: zo beschrijven familieleden Dave De Kock. Maar hij was ook ‘een probleemkind’. Hij stal geld van zijn zussen en zijn ouders, liep op zijn 15de van huis weg en zat tot zijn 17de in verschillende instellingen. Daarna ging hij alleen wonen. Af en toe had hij een job, maar die hield hij niet lang. Algauw werd hij veroordeeld voor autodiefstal en drugsdealen.

Zelf verklaarde hij dat hij black-outs had en zich niet meer herinnerde hoe Miguel aan zijn bloeduitstortingen kwam. De gerechtspsychiater oordeelde dat hij het kind ‘op een sadistische manier had gepijnigd omdat het zich van hem afwendde’. De Kock wilde volgens hem absolute controle over Miguel hebben. ‘Wanneer hij in een relatie wordt tegengesproken, hanteert hij verschillende copingmechanismen,’ lezen we in zijn verslag. ‘Zo gaat hij zich ten opzichte van een onwillige kleuter op een sadistische manier afreageren door hem in bed te smijten, van de trap te duwen, in een bad met koud water te zetten…’

De Kock had blijkbaar een antisociale persoonlijkheidsstoornis ontwikkeld, die leidde tot een koele onverschilligheid tegenover de feiten en een totaal gebrek aan empathie. ‘De gewetensfunctie ontbreekt totaal.’

De conclusie van de psychiater luidde dat hij weinig of geen psychotherapeutische mogelijkheden zag: De Kock had volgens hem ‘geen enkel schuldbesef’ en was ‘niet in staat om enige verantwoordelijkheid voor zijn daden op te nemen’.

In februari 2010 werd De Kock veroordeeld tot tien jaar effectief – de maximumstraf. Omdat de feiten zo ernstig waren, besliste zijn advocaat om niet in beroep te gaan. Sandra Verbeek kreeg twee jaar met uitstel. De gerechtspsychiater had haar als ‘zwakbegaafd, beïnvloedbaar en afhankelijk’ beschreven. ‘Ze vond het achterlaten van haar kinderen bij een drugsgebruiker blijkbaar niet problematisch,’ schreef de rechter in zijn vonnis. Het strafuitstel kreeg ze omdat ze nog nooit veroordeeld was.

VAN KRIEKINGE «Ik blijf erbij dat De Kock levenslang had moeten krijgen. Hij heeft mijn zoon vermoord. Hij heeft zoveel leed veroorzaakt in ons gezin en dat van Verbeek. En nu ook in dat van Elke Verberckmoes.»

HUMO Na de veroordeling begon de procedure rond de schadevergoeding.

VAN KRIEKINGE «Die heeft lang aangesleept. We krijgen nog maar drie jaar schadevergoeding van hem. Maar veel erger was dat hij twee jaar na zijn veroordeling al een verzoek voor voorwaardelijke vrijlating mocht indienen. Hij had toen al meer dan een derde van zijn straf uitgezeten. Ik was blij dat dat niet werd aanvaard.»

HUMO In 2018 mocht hij de gevangenis verlaten. Werden jullie daarvan op de hoogte gebracht?

KRATZ «Ja, via een brief. We waren wel wat bezorgd: hij had contactverbod met ons – de enige voorwaarde voor zijn vrijlating – maar wat als hij ons toch zou opzoeken? Na een tijd raakte de gedachte aan hem wel op de achtergrond. Tot Dean verdween.»

HUMO Mike, verwijt je je ex-vriendin nog altijd dat De Kock dit onder haar hoede kon doen?

VAN KRIEKINGE «Natuurlijk. Als ze Miguel naar de dokter had gebracht, of gewoon De Kock had buitengezet, had mijn zoon misschien nog een kans gemaakt.

»Ik neem het mezelf ook enorm kwalijk, hoor. Toen ik die blauwe plekken op zijn rug zag, had ik meteen gealarmeerd moeten zijn.»

HUMO Anke, jij en Mike waren nog niet zo lang een koppel toen je werd meegesleurd in het drama.

KRATZ «Ja. Ik vond het heerlijk om voor twee kinderen te zorgen. En toen was Miguel plots dood en was er alleen nog Kiara.»

VAN KRIEKINGE «Jij was ongelooflijk sterk. Jij hebt ervoor gezorgd dat we er niet onderdoor zijn gegaan.»

HUMO Hoe is het nu met Kiara?

VAN KRIEKINGE «Goed. Ik heb het hoederecht gehad tot ze 10 was, daarna kreeg de moeder het terug. Zij heeft het gevecht voor de jeugdrechter gewonnen. Dat zij ondanks haar veroordeling Kiara nog kreeg: het ging mijn begrip te boven.»

KRATZ «Ik vind het erg voor Mike. Hij wilde zijn kinderen een warme thuis geven omdat hij zelf nooit ouders heeft gehad.»

HUMO Je bent wees, Mike?

VAN KRIEKINGE «Ik ben een instellingskind. Ik was 5 maanden oud toen mijn ouders me in een kinderdagverblijf achterlieten. Ze zijn me nooit komen halen. In mijn dossier heb ik gelezen dat ze me ook mishandelden: er is eens een schaar naar mijn hoofd gegooid omdat ik te veel huilde, ze hebben me op een spoorweg gelegd... Ik weet niet wat er precies gebeurd is, maar een normale gezinssituatie leek het niet.»

HUMO Heb je ze later nog ontmoet?

VAN KRIEKINGE «Op mijn 13de nam mijn vader contact met me op: hij beloofde van alles. Maar toen ik bij hem ging wonen, waren er voortdurend conflicten.

»Mijn moeder heeft me na de dood van Miguel gebeld. ‘Ik ben je mama,’ zei ze. En dan: ‘Heb je een donsdeken nodig?’ (lacht) Ik weet nog altijd niet of ze dat ernstig meende. Als ik me verveelde, mocht ik ook langskomen bij haar. Sindsdien heb ik niets meer gehoord.»

HUMO Jullie wonen nu in Duitsland.

VAN KRIEKINGE «We zijn enkele jaren geleden naar daar verhuisd, ja. We wilden dichter bij Ankes ouders wonen. Na Miguels dood is ons leven lang een puinhoop geweest. We wilden alles proberen om achter ons te laten wat er gebeurd was. Maar Dave De Kock heeft ons opnieuw naar België gehaald.»