Zo speel je je sterktes uit als introvert: ‘Probeer je vooral niet als een extravert te gedragen’

Hoe zorg je ervoor dat je als introvert niet over het hoofd gezien wordt op het werk, of dat je je fut niet verliest in grote groepsgesprekken? In haar praktijk Strong People helpt Jessica De Waele introverten om steviger in hun schoenen te staan. ‘Dat we de sterktes van introverten niet naar waarde schatten, is een grote gemiste kans.’

Jessica De Waele (46), zelf ook een introvert, heeft naar eigen zeggen jaren nodig gehad om te beseffen dat ze haar introversie niet moest wegmoffelen of maskeren. Dat er in die introversie ook ontzettend veel sterktes verscholen liggen, en dat die mooi complementair zijn aan die van extraverten.

‘Ik herinner me nog hoe ik aan het begin van mijn carrière op teambuilding ging. Op een bepaald moment vertrouwde ik aan de groep toe dat ik vaak het gevoel had dat ik in sociale situaties wat te stil was, en niets interessants te zeggen had. Een van mijn collega’s antwoordde daarop: ‘Wij hebben net altijd het gevoel dat wat jij zegt er altijd boenk op is. Dat over alles grondig is nagedacht.’ Het was de eerste keer dat ik me realiseerde dat er aan introvert zijn ook heel wat sterktes verbonden waren, en dat ik me dus helemaal niet hoefde te schamen omdat ik soms wat stiller was.’

- Introversie en verlegenheid zijn begrippen die weleens door elkaar worden gebruikt. Maar ze zijn voor alle duidelijkheid niet inwisselbaar.

DE WAELE «Dat klopt. Met verlegenheid doelen we vooral op de angst om sociaal afgewezen te worden, doordat je bijvoorbeeld in het verleden pijnlijke ervaringen meemaakte die je sociaal argwanender hebben gemaakt. Daardoor kan het zijn dat je bijvoorbeeld moeite hebt om oogcontact te maken, of dat je je stilhoudt in een sociale context waar je eigenlijk wel iets zou willen zeggen. Dat is niet hetzelfde als introversie; er bestaan evenzeer verlegen extraverten.

«Of iemand extravert of introvert is, heeft vooral te maken met hoe die persoon informatie verwerkt. Extraverten verwerken informatie liever al communicerend, en vormen zich al pratend een beeld over een bepaald onderwerp. Het denkproces van een introvert speelt zich daarentegen vooral inwendig af. Ze verwerken informatie hoofdzakelijk in hun hoofd en komen dan met het eindresultaat naar buiten. Daardoor kan een introvert soms de indruk wekken dat hij niet geëngageerd is, terwijl hij eigenlijk gewoon diep aan het nadenken is.»

- Introverten zouden vooral energie krijgen van momenten alleen, terwijl extraverten opladen door onder de mensen te zijn. Vat ik het zo goed samen?

DE WAELE «De hoeveelheid prikkels die een introvert kan verwerken, ligt inderdaad lager dan bij een extravert. Het denkproces van een introvert is bovendien een pak complexer en grondiger: er is dus ook nog eens meer tijd en energie voor nodig om al die prikkels te verwerken. Daardoor is het voor introverten belangrijk om voldoende rustmomenten in te bouwen, zodat ze kunnen bekomen van al die sociale impulsen. Tijd alleen is voor introverten inderdaad heel belangrijk, anders kunnen ze overweldigd raken door al dat sociale contact.

«Daar wil ik toch even bij benadrukken dat er eigenlijk niet zoiets bestaat als een rasechte introvert, of een extravert pur sang. We bevinden ons allemaal eerder op een soort schaal. Het kan ook best zijn dat je bij het ouder worden wat meer naar het centrum opschuift. Ik merk zelf ook dat ik ondertussen over meer extraverte eigenschappen beschik dan toen ik twintig jaar geleden aan mijn carrière begon. Maar die rustmomenten blijven uiteraard belangrijk.»

- U geeft cursussen aan introverten om hun sterktes beter te leren benutten. Dat soort cursussen zie je voor extraverten toch minder opduiken. Hoe komt het dat introverte eigenschappen nog vaak niet naar waarde worden geschat?

DE WAELE «We leven natuurlijk nog steeds in een samenleving die extraversie als de norm beschouwt. Dat begint eigenlijk al zodra we naar school gaan. Daar wordt voortdurend benadrukt hoe belangrijk het is om je te laten horen tijdens de les, om in groep samen te werken, enzovoort. Daardoor krijgen introverten al van jongs af aan het gevoel dat ze zich anders moeten voordoen, wat in sommige gevallen zelfs tot perfectionisme kan leiden.

«In onze cultuur is extraversie de norm, maar dat is lang niet overal zo. Als je bijvoorbeeld naar Aziatische landen kijkt, zie je daar een compleet ander verhaal. Daar wordt vooral met een introverte bril naar de wereld gekeken. Dat introverte eigenschappen in onze cultuur vaak niet naar waarde worden geschat, is echt een gemiste kans.»

- Kunt u enkele sterktes benoemen die eigen zijn aan introverten?

DE WAELE «Introverten zijn van nature enorm goede luisteraars en kunnen zich oprecht interesseren in wat de ander te vertellen heeft. Gesprekken over koetjes en kalfjes zijn meestal wat minder aan ons besteed, maar een diepgaand een-op-eengesprek, dat is waar we echt volledig tot ons recht komen. Introverten zijn vaak ook geduldige mensen, wat hen beter in staat maakt om zich in een bepaald thema te verdiepen. In erg kennisintensieve bedrijven zie je bijvoorbeeld vaak een hoger percentage introverten opduiken, omdat ze graag de tijd nemen om zich in een bepaald domein echt expert te maken.»

- Rustmomenten zijn belangrijk voor de introvert, benadrukt u. Hoe plan je genoeg van die momenten in?

DE WAELE «Eigenlijk begint het met eerst eens goed onder de loep te nemen welke activiteiten je energie geven, en welke vooral energie kosten. Het is belangrijk dat die twee domeinen in je leven goed in balans staan. Als je weet dat feestjes veel van je energie vragen, wil dat niet zeggen dat je nooit nog naar een feestje mag gaan. Wél dat je de dag erna beter geen avondvullende activiteit inplant, zodat je ademruimte hebt om van alle drukte te bekomen.

«Ook tijdens de dag kan het helpen om af en toe wat rustmomenten in te bouwen waarop je van impulsen kunt bekomen. Sta tijdens de werkdag dus zeker voldoende recht van je bureau om even rond te lopen. Zelfs gewoon even door het raam naar buiten staren, kan helpen om je hersenen de tijd te geven om prikkels te verwerken.»

- Ik ben zelf ook een introvert, maar maak nog geregeld de fout om mijn agenda toch te vol te plannen met sociale activiteiten. Kun je leren om die grens beter te bewaken?

DE WAELE «Wat ik vaak aanbeveel, is om aan het begin van de week een paar blanco avonden in je agenda te houden. Die mogen dan zeker niet ingepalmd worden door activiteiten die veel energie vragen. Niet dat je op die momenten niet onder de mensen mag komen: een goed een-op-eengesprek met een vriend kan je net wel energie geven. Dat is dus zeker oké.

«Het is ook een proces van vallen en opstaan. Ik weet ondertussen dat ik één avond per week nog wel wat langer op café kan blijven hangen, zonder dat het een impact heeft op de rest van de week. Doe ik dat vaker, dan heeft het wel een weerslag. Door realistisch te zijn over je eigen grenzen, zul je je ook minder schuldig voelen als je toch eens een uitnodiging moet afwimpelen.»

- Wat doe je tijdens die rustmomenten om zo goed mogelijk te bekomen van al die sociale indrukken?

DE WAELE «Vaak zullen dat eerder rustigere activiteiten zijn, zoals wandelen of yoga. Maar ook luisteren naar muziek, naar kunst kijken of tuinieren zijn uitstekende manieren om weer even tot jezelf te komen. Je zou in je huis of appartement ook een soort herstelhoekje kunnen afbakenen, waar je je ongestoord kunt terugtrekken wanneer het je wat te veel wordt. Als je die ruimte niet hebt, dan kan een bad nemen ook al een goede manier zijn om even aan de drukte te ontsnappen. Of je kunt met een koptelefoon in de zetel gaan zitten, waardoor je ook plots in een andere wereld zit. Het is vooral belangrijk dat je anderen niet laat bepalen door welke activiteiten jij tot rust komt: dat moet je vooral zelf uitmaken.

«Wat je tijdens die rustmomenten vooral niet wilt doen, is te veel op sociale media zitten. Je bent dan wel alleen maar krijgt alsnog veel prikkels te verwerken. Dat wil je tijdens rustmomenten toch vooral vermijden. Online krijg je bovendien een onrealistisch beeld voorgeschoteld van hoe je sociaal leven eruit zou moeten zien, waar je je dan mogelijk ook schuldig over voelt. Ik zou toch de voorrang geven aan analoge activiteiten.»

- Hebt u tips om ervoor te zorgen dat je energiepeil tijdens uitputtende groepsactiviteiten toch niet te snel keldert?

DE WAELE «Wat zeker niet werkt, is om je in zulke situaties toch extravert te proberen gedragen. De kans dat je energiepeil meteen slinkt is groot, en je zult bovendien minder authentiek overkomen. Eigenlijk wil je vooral je eigen sterktes in de verf zetten. In plaats van je tijdens drukke sociale activiteiten voortdurend in de groep te mengen, zou je ook kunnen focussen op een aantal leuke intieme gesprekken. Zo’n gesprek verloopt vaak wat minder chaotisch, waardoor je minder indrukken te verwerken krijgt, en dus minder snel uitgeput geraakt.

«Soms is het ook helemaal prima om je in een groepsgesprek even als observator op te stellen. Dat durven introverten weleens moeilijk te vinden, uit angst dat ze dan saai of ongeëngageerd overkomen. Maar als je je durft op te stellen als toeschouwer, kun je een gesprek net beter analyseren. Op het moment dat het gesprek dan wat kabbelt of stilvalt, kom jij misschien wel met een toevoeging die niemand anders kon bedenken, omdat ze te veel in de details van het gesprek waren opgegaan.»

Introverten zijn vaak geen tafelspringers. Hoe zorg je ervoor dat je op het werk niet over het hoofd wordt gezien op momenten dat er promoties worden uitgedeeld?

DE WAELE «Opnieuw: door je eigen sterktes uit te spelen en te tonen. Een voorbeeld: in vergaderingen waar ideeën over en weer worden gekaatst, ligt de grote sterkte van de introvert erin om in dat chaotische geheel opnieuw structuur aan te brengen. Terwijl de anderen misschien druk bezig zijn met het ene na het andere idee heen en weer te kaatsen, kun je als introvert collega’s misschien wel naar een consensus sturen. Of je kunt hen terug naar het onderwerp van de vergadering leiden als je merkt dat er wordt afgedwaald. Daar ligt dan echt je meerwaarde: in analyse, structuur en synthese. Daardoor is het voorzitten van vergaderingen een taak die introverten ook goed kan liggen.

«Omdat introverten informatie vaak nog op een iets dieper niveau verwerken, kan het best zijn dat ze na een vergadering nog met wat interessante bedenkingen komen. Zulke bijgedachten even op mail naar je collega’s of je leidinggevende zetten, kan nog een goede manier zijn om te tonen dat je betrokken bent bij de organisatie. Je levert dan een positieve, doordachte bijdrage aan het geheel. Daar zal zeker rekening mee worden gehouden op het moment dat er over promoties wordt gesproken.»

- Hoe zorg je ervoor dat je tijdens vergaderingen niet aan de kant wordt geduwd door de vaak wat luidere extraverten aan tafel?

DE WAELE «Het kan helpen om voor elke vergadering even na te vragen waar er vooral over zal worden gepraat. Zo kun je op voorhand al nadenken over wat je zelf zeker gezegd wil hebben. Op het moment dat de vergadering begint, is het misschien interessant om die zaken al van in het begin op tafel te gooien. Dan heb je je inbreng al gedaan en hoef je je de rest van de vergadering niet af te vragen of je collega’s je al dan niet te stil zullen vinden.

«Als je een idee wil verkopen, maar je vindt het wat intimiderend om dat meteen voor een grote groep te doen, dan kan het helpen om op voorhand al even met een paar mensen apart samen te zitten. Net omdat we zo sterk zijn in goede een-op-eengesprekken, kun je hen zo al van je idee proberen te overtuigen. Zo weet je dat je gesteund zal worden als je je idee later toch in de groep gooit.»

- Een klassieke kantooromgeving met veel afleiding en weinig privacy kan voor een introvert ook uitputtend zijn. Kun je daar zelf iets aan doen?

DE WAELE «Als je collega’s je de hele dag achter je bureau zien zitten, lijkt het soms wel alsof je daardoor ook de hele dag aanspreekbaar bent. Voor een introvert kan dat inderdaad uitputtend zijn. Maak daar onder collega’s dus goede afspraken over. Zet misschien iets op je bureau wanneer je niet gestoord wil worden? Of je kunt je collega’s vragen om je bij vragen die niet dringend zijn eerst te mailen, zodat je hen later zelf kan aanspreken op een moment dat het voor jou uitkomt.

«Vaak heb je op kantoor ook wel stille ruimtes om je even in terug te trekken. Voel je er zeker niet schuldig over om die te gebruiken op de momenten dat je echt even moet doorwerken. Maar ook op kantoor blijft het belangrijk om af en toe tijd in te lassen om je prikkelniveau een beetje te laten zakken. Dat kan zijn door eens naar de koffiemachine te wandelen, of om even de trap naar een andere verdieping van het kantoorgebouw te nemen. Alles om er maar voor te zorgen dat je hersenen de tijd krijgen om van alle indrukken van de werkdag te bekomen.»

- Smalltalk is voor heel wat introverten geen geschenk. Hebt u tips om in dat soort situaties toch stand te houden?

DE WAELE «Voor introverten is dat vaak lastiger omdat ze de neiging hebben overal dieper op in te gaan, uit oprechte interesse. Baken voor jezelf af dat je dat tijdens smalltalk niet hoeft te doen, en bijvragen dus gewoon achterwege kan laten. Zo beland je minder snel in ongemakkelijke situaties. Je kunt voor jezelf ook een standaardzinnetje bedenken om het ijs te breken. Even over de omgeving praten, bijvoorbeeld. Dat klinkt misschien cliché, maar vaak valt daar altijd wel iets grappigs over op te merken. Wil het toch niet lukken met die smalltalk, besef dan dat je altijd even naar het toilet kunt vluchten of buiten een luchtje kunt scheppen. Daar hoef je je helemaal niet schuldig over te voelen.»

(DM)