Het bikkelharde debat met Guy Mortier, Bart Peeters en Jonas Geirnaert over tv in Vlaanderen: ‘Uiteindelijk heeft Paul Jambers gewonnen’

In den beginne was er niets, waarop God snel de afstandsbediening schiep om van zender te veranderen. Een briljante ingeving, want sindsdien was er altijd wel érgens iets te zien en beschikken we nu over een rijke televisiegeschiedenis om af en toe eens uitgebreid over te kletsen. Bij de koffieautomaat op het werk, of anders met Guy Mortier, Bart Peeters en Jonas Geirnaert, stuk voor stuk vertegenwoordigers van hun eigen generatie tv-kijkers en -makers.

Geen beter trio om met ons door zesenhalf decennia Vlaamse tv te fietsen. Neveneffect Jonas Geirnaert debuteerde ooit op het scherm in een rubriek van ‘Man bijt hond’, waarin hij de teddybeer van ‘De droomfabriek’ in elkaar timmerde, en is sindsdien nooit gestopt met ons te verbazen. Bart Peeters is een revolutionair tv-werktuig dat men in binnen- én buitenland al jarenlang vruchteloos probeert na te bouwen. En Guy Mortier was als hoofdkaas van Humo niets minder dan een pionier van de televisiekritiek in Vlaanderen.

HUMO Heren, wat zijn jullie vroegste herinneringen waarin een flikkerende beeldbuis een gastrol vervult?

GUY MORTIER «Dat moet in mijn geval de finale van het WK voetbal van 1954 geweest zijn: West-Duitsland tegen Hongarije, gezien in de propvolle garage van elektrowinkel Van Herck in Mol, die toen al een paar tv-toestellen had. Onvergetelijk, ook al omdat zich voor mijn ogen het zogenaamde wonder van Bern voltrok: het ongenaakbare Hongarije, een superteam, verloor met 3-2 van het in principe veel zwakkere West-Duitsland.

»Bij ons thuis is er pas een tv gekomen nadat ik al weg was. Mijn tv-behoeftes kon ik gaan vervullen bij mijn tante Prudence, een kogelrond, hartelijk lachebekje. Bij haar zag ik programma’s als ‘Schipper naast Mathilde’, ‘100.000 of niets’ en ‘De muziekkampioen’. En niet te vergeten: het was daar dat ik Rik Van Looy wereldkampioen heb zien worden in 1960. Mijn emotionele hoogtepunt!»

BART PEETERS «Mijn eerste televisieherinnering blijft me bij omdat ze zo traumatisch was: de moord op Kennedy in 1963. En dan heb ik het niet over de moord zelf, maar het beeld van de rouwstoet bij de begrafenis, dat zo’n diepe indruk op me achterliet. Het was ook toen dat ik mezelf toonde als voorloper van de videorecorder: ik had als kind de gewoonte om na te tekenen wat ik op het scherm zag, om het later aan mijn ouders te kunnen tonen. Zo tekende ik die rouwstoet na, in één lang stripverhaal vol traumatologie. Daardoor heb ik tv lang gezien als een soort lint, een reeks tekeningen na elkaar.»

HUMO Bij Jonas kan het niet anders of die vroegste herinneringen spelen zich in kleur af.

JONAS GEIRNAERT «Klopt. Ik herinner me vooral veel Nederlandse programma’s die een bepalende rol spelen in mijn jeugd. ‘De grote meneer Kaktus show’ was daar één van. Iets later kwam ‘Het huis van wantrouwen’, al heb ik gezien mijn leeftijd meer herinneringen aan ‘Morgen maandag’. Ik was nog jong, maar werd toen al van mijn sokken geblazen door Mark Uytterhoeven.»

PEETERS «Maar dus ook Nederlandse programma’s, zei je. Een luxe die Guy en ik lang hebben moeten ontberen. In mijn geval: tot ik op visite mocht bij een tante die een schotelantenne had. Maar mijn eerste kennismaking met de Nederlandse tv was er wel één die indruk maakte: ik zag Godfried Bomans in één of ander panel zetelen. Panels hadden ze bij ons ook wel, maar Bomans deed méér dan we gewend waren: hij was gráppig, zijn antwoorden waren stuk voor stuk gevat. Alleen al daardoor was hij lichtjaren voor op wat je bij ons zag.»

HUMO Het is bekend dat Bomans op de jonge Guy Mortier een heel grote invloed had, die later ook tot uiting kwam bij Humo.

MORTIER «Zelf heb ik Bomans destijds zo goed als nooit op televisie gezien. Ik was al helemaal gek van de eerdere radioversie van ‘Hou je aan je woord’, waarin hij continu briljant was. Ik maakte pas echt kennis met Nederlandse televisie toen ik al hoofdredacteur bij Humo was en in Dilbeek ging wonen, waar je Nederland kon ontvangen. Een cultuurschok: ik herinner me dat ik op een kerstavond thuiskwam en op het scherm Dolf Brouwers in zijn hoedanigheid van Sjef van Oekel zag overgeven in een fietstas. Fantástisch moment.»

HUMO Bart, jij vond als tv-maker jarenlang een thuis in Nederland.

PEETERS «Tussen 1984 en 2010 heb ik volgens mij zelfs meer voor de Nederlandse televisie gewerkt dan voor de Vlaamse. Waaronder voor de vermaarde VPRO, waar ik trouwens een verhaal over heb dat hier wel toepasselijk is. Toen ik er midden de jaren 80 werkte, was er op een bepaald moment een probleem met de leidinggevenden. Maar, zo stelden ze me gerust, dat zou snel opgelost raken. Ze hadden namelijk een Bélg gevraagd om programmadirecteur te worden, en die zou het aanbod nooit weigeren. Die Belg was Guy Mortier.»

MORTIER «O ja, juist ja.»

HUMO Guy Mortier is ooit ei zo na programmadirecteur geworden bij de VPRO?

MORTIER «Dat hebben ze me toen inderdaad gevraagd. Ik heb geweigerd, ook al was de VPRO voor mij zowat het creatieve walhalla. Maar ik was, nog afgezien van de vraag of ik dat wel zou aankunnen, perfect gelukkig bij Humo, waar ik me helemaal kon uitleven. Bovendien hadden Kees Van Kooten en Wim De Bie me opgebeld om me te waarschuwen voor de slangenkuil die de VPRO op dat moment was – al had ik mijn besluit op dat moment al genomen. Ook al omdat ik met mijn gezin naar Nederland had moeten verhuizen, en dat wou ik hen niet aandoen.»

HUMO De VPRO was vooral in de jaren 80 een soort reservaat, een vrijstaat waar alles leek te kunnen, wars van kijkcijfers en formats. Dat lijkt niet meer te bestaan.

MORTIER «Ik denk van wel, het is alleen meer gefragmenteerd dan toen. Want wat is Woestijnvis anders geweest dan zo’n eiland waar alles kon en mocht?»

HUMO Daar valt de naam Woestijnvis. Erg lang heeft het niet geduurd.

MORTIER «En terecht. Ik heb trouwens het gevoel dat daar een nieuwe bloeiperiode aangebroken is, en die is niet toevallig begonnen op het moment dat de deur naar de VRT weer open kwam te staan. Neem nu ‘De klas’ op Eén: érg goed. De zorgvuldigheid waarmee die klasgroepen zijn samengesteld, dat vernuft, die fijngevoeligheid: typisch oldskool Woestijnvis.»

HUMO Ik onthou: toen Woestijnvis uitsluitend programma’s voor VIER maakte, zat het niet bepaald in een bloeiperiode.

MORTIER «Ook omdat ze er voor een zender moeten werken – de keuze van hun management – die je bezwaarlijk een zender kan noemen. Er is in de programmatie van VIER geen enkele samenhang te bekennen: je hebt er parels als ‘Callboys’, ‘Topdokters’ en ‘De recherche’ lopen, maar die worden gewoonweg met rommel vermengd. De series en de films die ze eromheen programmeren, zijn vaak heel slecht.»

PEETERS «Ik vrees inderdaad dat VIER niet echt een zender is, en dat het zichzelf daardoor ook overbodig maakt. Er zit geen lijn in, het is een speler die de ene dag voor de ene ploeg speelt en de andere dag een ander truitje aantrekt en de bal weer een andere richting uittrapt. Hun sterkhouders zijn ook nog altijd VRT-formats: ‘De mol’ en ‘De slimste mens’. Maar wat ik vooral erg vind, is dat goeie programma’s als ‘Jani gaat’ er bijlange niet het aantal kijkers vinden die ze verdienen – ook al herhalen ze het dan elke dag. Pas op: commerciële televisie móét er zijn, concurrentie heeft televisie alleen maar beter gemaakt. Maar in een land dat zo klein is als het onze zijn we op het punt aangekomen dat er onnodige versplintering optreedt. En daardoor krijgen getalenteerde tv-makers nu niet het publiek dat ze verdienen.»

MORTIER «Wat je bij VIER totaal niet hebt, is het gevoel dat je er eens lekker een avondje voor kunt gaan zitten en je laten verrassen door wat er komt, in de zekerheid dat je beloond zult worden. De VPRO had dat vroeger bij uitstek, en ook bij Canvas heb ik dat gevoel nog vaak.»

PEETERS «Omdat Canvas nog altijd die oude boodschap uitdraagt: ‘Je kent ons, je kan ons vertrouwen’. Je kan er van op aan dat ze je geen flauwekul voorschotelen. Woestijnvis draagt óók zo’n kwaliteitslabel, alleen is dat de laatste jaren wat aan mootjes gehakt onder druk van een rare commerciële logica.»

HUMO Jonas, jij als Woestijnvis-lid en VIER-leverancier: zeg iets.

GEIRNAERT «Woestijnvis heeft een moeilijke periode achter de rug, zeker. Ik heb het eerste jaar van VIER gemist, ik was met mijn vriendin een jaar op reis. Maar toen we weer thuiskwamen, schrokken we hoe diep iedereen bij Woestijnvis zat. Er waren heel wat programma’s afgevoerd, er waren mensen vertrokken, iedereen zat in zak en as.

»‘De ideale wereld’ was een kantelmoment. Op een bepaald moment kwam de vraag om samen met de redactie van ‘Is ’t nog ver?’ mee na te denken aan een nieuw dagelijks programma. We begonnen eraan met lood in de schoenen, maar tijdens het brainstormen begon het plots weer te vonken. De anarchie sloop er weer in, misschien net dankzij dat defaitisme waarmee we eraan begonnen. We hadden immers het gevoel dat we niets te verliezen hadden, waardoor we het ook aandurfden om eens een halve aflevering in het Russisch op te nemen, zonder rekening te houden met hoe dat zou aankomen bij de mensen thuis. ‘De ideale wereld’ heeft veel gedaan om het enthousiasme bij Woestijnvis weer op te poken. Plots was de speeltuin terug.»

HUMO Tot VIER liet weten dat het voor hen niet echt meer hoefde. Toen verhuisde ‘De ideale wereld’ naar Canvas.

GEIRNAERT «Een heel logische stap. Maar het was tegelijk ook tekenend voor de identiteitscrisis van VIER, waardoor monumentale stommiteiten begaan werden. Zie ook het opdoeken van ‘2013’, een fenomenaal mooi programma dat onbegrijpelijk genoeg geen vervolg kreeg.»

MORTIER «Canvas zelf is een veel mooiere zender geworden door de komst van ‘De ideale wereld’. Humor blijft toch het kostbaarste goed. Als je aan de legendarische VPRO van de jaren 80 denkt, denk je ook vanzelf aan Koot en Bie, Wim T. Schippers, ‘Theo en Thea’, ‘Jiskefet’ en noem maar op. Vergeleken daarmee heeft de VRT opvallend lang een heel bedenkelijk niveau aangehouden. We hebben met Humo véél gevloekt op de toenmalige BRT, maar met recht en reden, vind ik nog altijd. Humor zag je toen niet bij ons, zelfs de meest gelauwerde internationale comedyseries ontbraken. De mensen die het bij de BRT voor het zeggen hadden, hadden er gewoon geen gevoel voor.»

HUMO Toch won in 1983 ene Bart Peeters met ‘Elektron’ de Ha! van Humo.

PEETERS «Eigenlijk een levensgroot misverstand. ‘Elektron’ was oorspronkelijk een populairwetenschappelijk programma. Maar eens het aansloeg, kregen ze bij de BRT het waanzinnige idee om naast wetenschappen ook popmuziek te brengen. Want de jongeren, zo hadden ze gehoord, zagen wel iets in die rock-’n-roll. En zo werd ik plots de baan opgestuurd om te gaan praten met bands als T.C. Matic, New Order, The Smiths en The Jesus And Mary Chain. Het idee zelf was goedbedoeld, maar er was niet altijd evenveel kennis van zaken. Ik weet nog dat we naar Werchter gingen om te filmen, en dat ze het van bovenaf niet zo’n goed idee vonden dat we daar met U2 zouden praten. ‘Die Ieren, dat zie je zo: daar hoor je volgend jaar niets meer van!’ (lacht)»

MORTIER «Dat was gewoon de mentaliteit. Maar jij zat er wel middenin, Bart, en dat was je kracht. Daarom is de Ha! van Humo ooit in het leven geroepen: om talent – en vernieuwing – in het zonnetje te zetten.»

HUMO En om anarchie op tv een hart onder de riem te steken?

PEETERS «We hebben het toverwoord ‘anarchie’ nu al een paar keer laten vallen, maar laten we toch ook niet vergeten dat wat voor een kijker anarchistisch oogt, vaak heel goed uitgedacht is door de makers. Paul de Leeuw bijvoorbeeld: nooit zijn er meer taboes gesneuveld dan in ‘De schreeuw van de leeuw’, dat van mij gerust een televisioneel hoogtepunt genoemd mag worden. Maar het was wél allemaal perfect geplande chaos. We gingen er eens ‘She Goes Nana’ spelen met The Radios, en op de repetitie voor de uitzending kwam hij naar ons toe: ‘Heel mooi, jongens. Maar dit is wel ‘De schreeuw van de leeuw’, ik móét het dus versjteren.’ (lacht) Dus liet hij weten dat hij op het eind van het nummer ‘Liefde is een kaartspel’ van Lisa del Bo zou beginnen te schreeuwen. Tijdens de opnames leek het alsof we van niets wisten, maar het was allemaal vooraf ingestudeerd.»

GEIRNAERT «Hoe vernieuwend of anarchistisch een programma ook mag zijn, er is ook lef voor nodig van bovenaf. Op een bepaald moment hangt het altijd af van één persoon die ergens achter een bureau op een stoel zit. Hij of zij moet de moed kunnen opbrengen om groen licht te geven aan iets waarvan hij op voorhand niet weet hoe kijkers erop zullen reageren.»

PEETERS «Absoluut, je hebt iemand nodig die als het ware de deur van de studio barricadeert, zodat razende zenderbazen niet kunnen binnendringen. Toen de Red Hot Chili Peppers in de jaren 80 naar de BRT kwamen, had je er nog het interne circuit, waardoor wat er zich in de studio afspeelde ook te zien was in de kantoren boven. Toen bestond de act van de Peppers nog uit het aan gort slaan van instrumenten – wat ze ons op voorhand hadden laten weten, want ook bij hen was de waanzin mooi ingestudeerd. Maar toen ze begonnen, brak er bij de heren boven natuurlijk meteen paniek uit. Op zo’n moment heb je een producer nodig die met gevaar voor eigen leven de bazen buitenhoudt, en hen erop wijst dat wat zich in de studio afspeelt vooral heel bijdetijds is. En dat wás het ook: die beelden van de Peppers zijn de wereld rondgegaan.»

DNA VAN WOESTIJNVIS

HUMO En toen was VTM daar. Het was 1989, de legendarische ‘Pak de poen-show’ was nog geen twee jaar eerder uitgezonden.

MORTIER «Dat er toen, in volle primetime, zo’n rommel op tv kwam, dat kun je je nu toch niet meer inbeelden? Ik herinner me dat ik met open mond voor het scherm zat en van alles begon te noteren. Ik dacht: ‘Dit gelooft níémand die het niet gezien heeft.’»

PEETERS «Wist je dat we met The Radios geboekt waren om de week erna in de ‘Pak de poen-show’ op te treden? Tijdens die fameuze eerste aflevering zat ik in Nederland, maar ik had mijn videorecorder geprogrammeerd. Ik wou weleens weten in wat voor soort show we zouden spelen. Enfin, ik kom thuis, ik begin te kijken naar de Verreths, en ik weet nog dat ik me afvroeg wat ik precies gesmoord had. Het was werkelijk een psychedelische ervaring. ‘Dit kán niet, dit is niet echt,’ dacht ik.»

MORTIER «Alleen al daarom moeten we de komst van VTM – ik geef toe: redelijk laat – naar waarde schatten: ze heeft de VRT gedwongen om risico’s te nemen. Het is geen toeval dat het genie van Mark Uytterhoeven zich net toen bij de BRT manifesteerde. En Uytterhoeven heeft mee de geest van het productiehuis Woestijnvis gevormd, dat op zijn beurt de latere VRT mee vorm zou geven.»

PEETERS «Mark Uytterhoeven ís Woestijnvis, helemaal waar. Hun DNA is het zijne. Het enige wat ik niet begrijp aan Mark: waarom is hij zo vroeg gestopt met op het scherm te komen? Op zijn minst deels door ontnuchtering, denk ik. Toen VIER net op antenne ging en bekend werd dat uitgerekend de grote Mark Uytterhoeven de taak zou krijgen om de reclameboodschappen aantrekkelijk te maken, viel mijn mond open. We hadden het wel over dé Mark Uytterhoeven, hè.»

HUMO Wat is het dat hem tot dé Mark Uytterhoeven maakte?

PEETERS «Het klinkt misschien gek, maar ik denk dat hij heel verbonden is met de aarde. En dat moet als je goeie tv wil maken: je moet met beide benen op de grond staan. Hij was ook ongelofelijk ad rem: je zag voor het eerst iemand op het scherm die veel sneller kon denken dan de kijkers.

»Mark kwam eens bij ons thuis eten, en Pablo, onze jongste, zei me achteraf: ‘Pa, die Mark is toch wel heel grappig.’ Ik heb mijn zoon moeten uitleggen dat dat ooit zijn beroep was, grappig zijn. Dat wist Pablo niet, want hij is nog maar 14 en het tijdperk Uytterhoeven heeft zich vrijwel volledig vóór zijn tijd afgespeeld. Mark heeft het dus nog altijd. En Guy heeft gelijk: zonder de komst van de VTM geen Mark Uytterhoeven zoals we hem vandaag kennen.»

HUMO Nu kunnen we wel over een goeie zaak spreken, maar in de begindagen van VTM keerde Humo zich radicaal af van de nieuwe zender.

MORTIER «Ik was, laten we zeggen, geen voorstander van een Vlaamse commerciële zender. Maar mijn directeuren wilden niet naar mij luisteren, ze wilden hun korrel graan meepikken en stapten in het project. En ze hadden gelijk, is gebleken.»

PEETERS «Ik snapte die anti-VTM-reflex niet. Ik werkte veel in Nederland, en daar deed ik ook shows voor Veronica: een zender die volop de commerciële toer opging. Ik leerde daar al snel dat het er niet toe doet, commercieel of niet. Het draait om de mensen met wie je samenwerkt.»

MORTIER «Het hielp natuurlijk niet dat de VTM-directie van meet af aan vijandig tegenover Humo stond. We hadden op de eerste uitzenddag advertentieruimte gekocht voor een geestig filmpje met Kama en Herr Seele, dat werd afgerond met onze toenmalige slogan ‘Dankzij Humo staat hier geen andere onzin’. Dat werd al op dag één vlakaf geweigerd, zónder uitleg. Dus zíj zijn wel begonnen.»

HUMO De theorie die toen rondgetoeterd werd, blijkt wel te kloppen: de concurrentie van VTM heeft de BRT en de latere VRT een schop onder de kont gegeven.

PEETERS «Absoluut. En waar de VTM óók niet genoeg voor bedankt kan worden, is dat ze hun volk het onderscheid hebben geleerd tussen iemand verlichten en iemand bélichten. Tot dan werden programma’s bij de BRT hoogstens van genoeg spots voorzien om de mensen zichtbaar te maken. Ik zat in die dagen eens backstage bij ‘Luc’, de talkshow van Luc Appermont op de VTM, en wat ik daar zag, had ik nog nooit meegemaakt: Luc ging onbeweeglijk in zijn stoel op de set zitten, en vervolgens werd het licht afgesteld om hem er zo appetijtelijk mogelijk te doen uitzien. Ik zat al lang in het vak en ik was vertrouwd met repetities. Maar een lichtcheck? Ongezien! Marlène de Wouters heeft zelfs ooit een decor volledig laten verbouwen om haar goeie kant in de verf te zetten – dat was makkelijker dan zichzelf te laten verbouwen. Of ‘Walters verjaardagsshow’: ongelófelijke kutshow, maar wél prachtig belicht!»

GEIRNAERT «Nu, in dat laatste geval was de warme gloed ook deels te danken aan het vagevuur dat al werd opgepookt voor Walter Capiau.»

PEETERS «De aandacht voor hoe iets eruitzag, was toen echt nieuw. Dat had Mike Verdrengh in Amerika geleerd. Hij is er zelfs in geslaagd om van Dany Verstraeten een volwaardige anchor man te maken. Een man die tot dan bij de BRT bekendstond als bebaarde autofreak!»

MORTIER «Een pluim ook voor de nieuwsdienst van VTM: ze hebben daar vandaag een sterke ploeg die erin slaagt om de VRT het vuur aan de schenen te leggen. Ze hebben het niveau alleen maar verhoogd, terwijl ze makkelijk voor een Vlaamse variant op Fox News hadden kunnen kiezen. Nu de nieuwsdienst van de VRT stilaan uit een dipje is gekropen, kan het er alleen maar beter op worden.»

HUMO Een dipje dat een dieptepunt bereikte toen Bart Schols door zijn hoofdredacteur Björn Soenens op de vingers werd getikt na zijn interview met Syriëstrijder Younes Delefortrie in ‘De afspraak’. ‘Niet kritisch genoeg,’ klonk het bij Soenens.

PEETERS «Terwijl Bart helemaal juist zat met zijn aanpak. Ik heb in mijn jonge jaren een basiscursus interviewen gekregen van de enige echte Ireen van Ditshuyzen, in Nederland bekend als de moeder aller talkshowhosts. Ik moest van haar een gek interviewen die dacht dat hij Jezus was, en daarbij was de eerste regel van Ireen: ‘Begin het interview niet met: ‘Maar jij bént Jezus toch helemaal niet?’’ Dat heeft Bart Schols perfect gedaan in zijn interview. Hij liet die Syriëstrijder spreken. En als resultaat kreeg je een portret van een psychopaat, zoals het hoorde.

»Het is trouwens naïef om kritische interviews te verwachten op de Vlaamse tv. Dat is namelijk niet onze cultuur in Vlaanderen. Toen Pascale Naessens onlangs te gast was bij ‘Van Gils & gasten’ om in discussie te gaan met Sandra Bekkari, begonnen die twee plots te bekvechten. Je vóélde de unheimliche sfeer in de studio tot in de huiskamer doordringen. Wat een verschil met Nederlandse talkshows, waar ze bijna zitten te hópen dat de gasten met elkaar op de vuist zullen gaan.»

GERNAERT «Bij ons heb je wel de dictatuur van de gevatte repliek: we verwachten dat interviewees binnen de vijftien seconden kort én gevat een probleem kunnen aankaarten of een boeiend antwoord kunnen geven. Ik hunker eerlijk gezegd naar een politicus die durft te zeggen: ‘Dat weet ik niet, daar zal ik mijn studiedienst voor moeten raadplegen. En als ik een antwoord heb, kom ik terug.’»

HUMO Bart, jij verving Lieven Van Gils een week lang tijdens de paasvakantie. Is het zo moeilijk als het lijkt, informatie verzoenen met entertainment zonder dat je van ‘infotainment’ wordt beticht?

PEETERS «Alle lof voor Lieven, want ondanks de titel van z’n show is hij erin geslaagd om het tegenovergestelde van een personalityshow te maken. Hij staat in dienst van zijn gasten, en niet omgekeerd. Dat maakt hem zo klassevol.»

HUMO Maar ‘De wereld draait door’ is het ook niet.

PEETERS «‘De wereld draait door’, hoe goed dat programma ook is, spreekt de onderstroom in de samenleving niet aan: dat is hun grote probleem. Denk je dat er ook maar iemand is die op Wilders stemt én naar ‘De wereld draait door’ kijkt? Bestaat niet. Terwijl Lieven dat wél kan met ‘Van Gils & gasten’.»

VLUCHTIGE TV

HUMO ‘Callboys’ was vorig jaar de eerste reeks die meer uitgesteld dan live werd bekeken. Bingewatchen wordt de toekomst: hou je daar rekening mee als je ‘De dag’, je eigen fictiereeks, aan het filmen bent, Jonas?

GEIRNAERT «‘De dag’ is in elk geval niet gemaakt om er één aflevering per week van uit te zenden. Het is meer op maat van de bingewatcher geschreven. Fictie in grote porties bekijken is de nieuwe norm geworden, en zo zijn Julie (Mahieu, red.) en ik ook aan ‘De dag’ beginnen te schrijven.»

HUMO Maar zodra de reeks op VIER wordt uitgezonden, krijgen we wel maar één aflevering per week te zien. Onderbroken door reclameblokken, bovendien.

GEIRNAERT «‘De dag’ zal eerst op aanvraag te zien zijn bij Telenet, en dat doelpubliek heb ik in gedachten als we aan het filmen zijn. Maar ik geef toe, het zal veel pijn doen om de reeks onderbroken te zien door reclame. Ik heb er ook met Bart De Pauw over gepraat: hij had eerder ‘Quiz Me Quick’ gemaakt voor Telenet, vóór het op Eén werd uitgezonden. Ik was bezorgd dat mensen de plot vroegtijdig op het internet zouden gooien, maar hij heeft me gerustgesteld: bij ‘Quiz Me Quick’ is dat ook niet gebeurd.»

MORTIER «Wat een uitstekende reeks was dat ook, ‘Quiz Me Quick’.»

GEIRNAERT «Inderdaad. Misschien is nu stilaan het moment aangebroken waarop we even samen onze dank uitspreken voor de hoge kwaliteit van de Vlaamse televisie? We vergeten iets te vaak hoeveel geluk we hier hebben. Toen we in 2009 de tweede reeks van ‘Neveneffecten’ klaar hadden, mochten we met z’n allen naar Input, een festival waar programma’s van alle openbare omroepen ter wereld getoond werden. We dachten dat we daar een soort televisionele hoogmis zouden bijwonen, maar het was deprimerend om te zien hoe bedroevend laag het niveau van de gemiddelde openbare omroep is. De draken die we daar gezien hebben!»

PEETERS «De Vlaamse tv-makers liepen in de jaren 80 nog met een minderwaardigheidscomplex tegenover de Nederlanders rond, nu is het omgekeerd: zij hebben er vaak het raden naar hoe wij iets maken. Hoeveel seizoenen van ‘De mol’ hebben ze daar al niet gebracht? En geen enkel komt ook maar in de buurt van de Vlaamse versie. ‘De slimste mens’: hetzelfde. Ze hebben me gevraagd om een Nederlandse versie van ‘Mag ik u kussen?’ te maken, maar daar heb ik voor bedankt. Ze snapten het programma niet, en dat werd duidelijk toen ze me hun opzet uitlegden: ‘Het verschil is dat wij het niet zullen maken met mensen die leuk doen, maar met mensen die leuk zijn.’ Waarop ik: ‘Je bedoelt: met comedians die uit hun nek komen lullen en onvoorbereid platitudes uitwisselen?’ En zij: ‘Inderdaad.’»

HUMO Is het niet jammer dat er geen deftig naslagwerk over de hoogtepunten van de Vlaamse televisie bestaat? Wie nu geboren wordt, zal zich nooit iets kunnen voorstellen bij pakweg ‘Het huis van wantrouwen’.

MORTIER «Net zoals het doodjammer is dat dit interview bijna ten einde is en dat we het nog altijd niet over de figuur Jan Eelen gehad hebben, die toch ook ongelofelijk bepalend voor de Vlaamse televisie is geweest, en nog altijd is.»

PEETERS «Ziedaar het jammere epitheton van televisie: het blijft een vluchtig medium. Van iemand als Jan Eelen kun je alleen maar hopen dat hij ooit een film maakt: dat is al iets beter bestand tegen de tand des tijds. Of je kunt als jonge meerwaardezoeker hopen dat iemand je inleidt in oude programma’s, zoals ik onlangs ‘Het geslacht De Pauw’ aan onze Pablo heb voorgesteld. Hij had er nog nooit van gehoord, maar hij vond het geweldig. Hij was helemaal mee, maar als ik hem er niet op had gewezen, dan had hij het nooit leren kennen.»

GEIRNAERT «Bart De Pauw is de David Bowie van de televisie: hij durft het aan om iets anders te doen dan wat van hem wordt verwacht. Hij heeft géén zes seizoenen ‘Buiten de zone’ gemaakt, hij wou liever iets nieuws doen en maakte ‘Schalkse ruiters’. En in plaats van dat uit te melken, heeft hij daarna mee ‘De mol’ gemaakt, ook al tv-geschiedenis.»

PEETERS «Bovendien is Bart de man die Jonas Van Geel voor het voetlicht duwde in ‘De Biker Boys’, en die Vlaanderen met ‘Het geslacht De Pauw’ Tom Waes geschonken heeft: een cadeau van onschatbare waarde.»

HUMO Om een Pop Poll-vraag te gebruiken: is Bart De Pauw de bekwaamste tv-figuur van Vlaanderen?

PEETERS «Absoluut.»

MORTIER «Ik blijf bij Mark Uytterhoeven. Drie Ha’s van Humo, groot vernieuwer en inspirator en mentor van velen. De man die Woestijnvis heeft gemaakt tot wat het op zijn beste momenten was.»

GEIRNAERT «Ik kan niet anders dan drie namen noemen: Mark Uytterhoeven, Bart De Pauw en Jan Eelen. Eén van hen niet vernoemen zou hen onrecht aandoen. En daarnaast mogen figuren als Michel Vanhove of Hazel Pleysier ook gerust een vermelding krijgen. Mensen die de kijker niet altijd kent, maar die achter de schermen even invloedrijk zijn geweest.»

HUMO Opvallend: de naam Paul Jambers is nog altijd niet gevallen.

MORTIER «Een uitstekende journalist en documentairemaker, dat zeker. Toen hij nog bij ‘Panorama’ zat, won dat jaar na jaar de Pop Poll voor Beste Programma. En zijn reportages, zoals die met boer Charel, zijn voor de eeuwigheid. Maar het belangrijkste vind ik dat hij als eerste zélf met de mensen ging praten, in plaats van een expert te zoeken die iets óver die mensen te zeggen had.»

PEETERS «Misschien brengen we hem hier zo laat ter sprake omdat wij drieën humor zo hoog hebben zitten. Humor was bij Jambers vaak onbedoeld.»

MORTIER «Maar áls hij al eens humor beoogde, was het wel meteen voor de eeuwigheid bestemd (lacht).»

PEETERS «Ik zal nooit het moment vergeten waarop ik besefte dat verzonnen humor het altijd zal moeten afleggen tegen de werkelijkheid – hoe trots ik ook ben op ‘Het leugenpaleis’ of ‘Het peulengaleis’. Dat was tijdens een aflevering van ‘Jambers’ over een leernicht die zijn vriend bedrogen had met de leren zetel. Ik zat in die tijd weleens in psychedelische toestand voor de buis, maar dát had ik niet kunnen hallucineren. Op dat moment moest ik in hem mijn meerdere erkennen. Jambers had gewonnen.»