Rudy Vandendaele: ‘Teenager’

Het moet gezegd: velen van ons hebben geen tijd meer te verliezen. Op zekere dag in de vroege jaren 80 meldde ik me op verzoek van Guy Mortier aan op de redactie van het toen al geruchtmakende weekblad Humo, waarvan hij, een prille veertiger in die dagen, al sinds 1969 de vanzelfsprekende hoofdredacteur was. Op grond van enkele probeersels van mijn hand zag hij mogelijk net iets meer in mijn schrijfvaardigheid dan ikzelf. Wist ik veel. En na enige vijven en zessen die niet geboekstaafd hoeven te worden, had ik – onbevoegden zouden het me niet nageven – ineens zitting in de redactie van Humo. Waarna, in dienst van Guy Mortier, de vermoedelijk beste tijd van mijn leven zonder voorafgaande waarschuwing een aanvang nam.

De digitale revolutie was toen hooguit een halfhartige bliep in de nevelige toekomst, boomer was nog lang niet een algemeen aanvaard scheldwoord, actrices werden nog geen acteurs genoemd, tenzij dan door hele en halve grappenmakers, en op de redactie van Humo ratelden de schrijfmachines als een mitrailleursnest. We tikten op grauwgrijze kopijvellen, die onder ingewijden pica’s werden genoemd. Nu ik toch in details aan het vervallen ben: in het bureau van Guy Mortier prijkte destijds een merkwaardig schilderijtje waarop Elvis Presley, The onomstotelijke King, naadloos in de beeltenis van Jezus van Nazareth was overgevloeid. Dit mirakel was uitgevoerd in het weeë, al te zoetelijke coloriet dat eigen was aan de Heilig Hartverering. Wie hier te lande drie vierde mensenleven geleden kind was in de slagschaduw van de katholieke zuil en dat alsnog te boven is gekomen, herinnert zich zulke roomse devotieprenten misschien nog wel. Indien niet: even goede vrienden. Een ander voorwerp dat ik altijd wel met Guy Mortier in verband zal brengen, is een langwerpig kasboek met een gewolkt kaft. Daarin ontvouwde hij week na week na week na week, ad infinitum, de inhoud van de aanstaande Humo met een zwarte viltstift van het merk Pentel. Met diezelfde zwarte Pentel schrapte hij ook gezwind in onze teksten, want behoudens hoofdredacteur was hij ook eindredacteur, heel lang de enige eindredacteur in wie hij enige fiducie had. En daarbovenop was hij met gemak ook nog de allerbeste koppenmaker van het land. Het lijdt geen twijfel dat Guy Mortier al die jaren niet heeft stilgezeten, uiteraard op de tonen van eeuwig jonge, zo goed als onsterfelijke rock-’n-roll, die naar verluidt here to stay is.

Angstaanjagende klimaatproblematieken, bloeddorstige oorlogshitsers en autocratische ploerten lijken de wereld in deze tijd van het jaar ernstig te bedreigen. Volgens een overschatte bestseller deugen de meeste mensen, maar wie deugt is volgens mij nooit op wereldmacht uit. Nu ja, aan onheil was er nooit gebrek, en misschien was ‘vrede’ altijd al een ander woord voor ‘vooroorlogse tijd’. Rampspoed is bovendien een blijvertje waaruit altijd veel kopij te slaan valt, maar op zekere dag hoorde ik Guy Mortier op een redactievergadering zeggen: ‘Als we niet oppassen zou de wereld weleens aan ernst ten onder kunnen gaan.’ Om dat te voorkomen heeft hij de nodige inspanningen geleverd, virtuoos en met flair. Hij zag als geen ander waar geestigheden en grappen zich schuilhielden in de taal, de standaardtaal, het intussen op steeds bredere schaal veronachtzaamde of anderszins door hapklaar Engels overstemde Nederlands. In die zin was hij een zo goed als onnavolgbaar voorbeeld voor ons allen.

Onbevoegden zouden het mij niet nageven, maar eens was ik een klassiek geschoolde toneelspeler. Zodra ik tot de redactie van Humo was toegetreden, had ik geen last meer van Bühnensucht. Maar telkens als ik me om één of andere reden in het bureau van Guy Mortier vertoonde, schoot ik als vanzelf in een improvisatie – ik deed warempel met komisch oogmerk een kunstje, want Guy Mortier aan het lachen te maken, was een mooi streven, en dat is het, als we elkaar nog eens kruisen, nog steeds. Wanneer ik voor Humo schreef, deed ik dat voor Guy Mortier en voor niemand anders. Hem niet teleurstellen is zelfs vandaag nog, nu ik niet meer meespeel, mijn kwaliteitsnorm inzake schrijven.

Ooit zei hij me dat het woord ‘teenager’ hem veel dierbaarder was dan ‘tiener’, in weerwil van zijn liefde voor het Nederlands. Diep in zijn hart zal hij wel een teenager gebleven zijn, ook al gaat het verhaal dat hij in dit voorjaar van 2023 de leeftijd der zeer sterken zal bereiken. Het zij zo. Maar moge hij, 80 en here to stay, nog tal van nieuwe lentes beleven, tot het weer eens tijd is voor een volkomen zomer, zo’n hoogseizoen dat in de eclatante technicolor van ‘Blue Hawaii’ baadt. Terwijl ik dit schrijf, hoor ik hem al opperen dat het zwart-wit van ‘King Creole’ en ‘Jailhouse Rock’ niet overtroffen kan worden.