De online-documentaire ‘Sarah in genderland’ blijft ook zonder hulpstukken overeind op Canvas

Bij gebrek aan belangstelling voor andere mensen, en in het bijzonder voor de inhoud van hun broek, probeer ik me er niet mee te bemoeien, maar tegenwoordig is het een dingetje om je druk te maken over andermans gender. Het gaat daarbij niet alleen over het geslacht van de ander - het dingetje waarvan sprake - maar evenzeer over alle bijkomende kenmerken die van tel kunnen zijn. Of dat net niet zijn. En of die ander daar, al dan niet, veel belang aan wil hechten. Ik hou deze situatieschets met uw zegen summier, want ik moet nog ergens heen.

Sarah Vandeursen is in het licht van al het voorgaande ‘Sarah in genderland’. In een twee afleveringen tellende documentaire wil ze als oningewijde een beeld vormen van waar de nieuwste maatschappelijke omwenteling nu echt om draait. Als moeder van een dochter van dertien was haar voorgekomen dat de wereld waarin haar kind tot wasdom zou komen, danig verschilde met die van haar jeugd. In haar tijd waren jongens nog jongens, herinnerde Vandeursen zich van die dagen, wat vanzelf betekende dat meisjes ook meisjes waren. En als je dan toch toevallig als meisjesmeisje ter wereld was gekomen, dan had je qua vrouwelijk ideaalbeeld slechts drie mogelijke vooruitzichten: Britney Spears, Veronique de Kock, of Gella Vandecaveye. Het waren naar alle maatstaven simpeler tijden, maar ze waren daarom nog niet te verkiezen.

Als onderzoeksdaad werkte Vandeursen zich door de vuistdikke terminologie die eigen is aan de nieuwste genderrevolutie. ‘Ik heb een vrij non-binaire lichaamsbouw,’ concludeerde ze. In de gendergerichte kledingwinkel waar ze na die vaststelling heen trok, wist men wel raad met haar postuur. Proefondervindelijk reikte de winkelbediende Vandeursen een boxershort aan met een opzichtige bobbel tussen de benen. Ineens moest ik denken aan het in onbruik en -min geraakte woord ‘penisnijd’. Moet er nog Freud zijn? Laten we in godsnaam hopen van niet. Voor wie op zoek was naar meer realisme ter hoogte van de schaamstreek, en wie is dat niét, kwamen sommige shorts zelfs geleverd met een heuse kunstlul: een hulpstuk dat Vandeursen wel lag. ‘Je draagt ‘m zoals je zelf wil,’ prees de bediende die waar aan. Altijd mooi meegenomen.

De kern van ‘Sarah in genderland’ bestond echter uit mannen die vrouw willen zijn, en omgekeerd, of iets anders, of misschien wel geen van beide, en alle eventuele deelverzamelingen daartussenin. Ik hou ook deze beschrijving, ondanks het verhoopte alomvattende karakter, met uw goedkeuring beknopt. Voor Emile was zijn eerste spuit testosteron een verlossing, en aan zijn borstamputatie hield hij alleen maar warme herinneringen over, maar andere getuigenissen klonken genuanceerder. Zoals die van Ellie, die naar eigen zeggen had onderschat hoe ingrijpend testosteron kon huishouden in een jong lichaam. Ook de nieuwe sociale context die je als transman betreedt, kon soms een onvoorziene bijwerking blijken. ‘Mannen hebben geen emoties,’ had één transman ondervonden. Andere vaststellingen waren dan weer prozaïscher van aard, zoals ‘Niemand bereidt je voor op konthaar’. Helemaal waar. Evenmin worden er kammetjes voor verkocht.

‘Sarah in genderland’ is een documentaire voor online gebruik die zich ook zonder hulpstukken behoorlijk uit de slag trekt op het grotere scherm. In een simpelere wereld, die daarom nog niet te verkiezen is, zou ze al een vorm van hulpverlening kunnen zijn.