‘Als het zo warm is, doen details de spanning stijgen. Je wc-pot die van de hitte begint te stinken. Het eten dat bederft. Er vallen rapper klappen’

In de gevangenis van Gent zijn er klachten over schrijnende toestanden: overbevolking, de hitte en gedetineerden die na een verlofperiode terugkeren moeten niet meteen een coronatest ondergaan. Een dokter beslist of iemand na 24 uur afzondering terug naar zijn cel mag. Dat leidt tot ongerustheid bij het personeel en de gevangenen. 15 jaar geleden maakte Martin Heylen een reportage in diezelfde gevangenis.

(Verschenen in Humo 2865 op 1 augustus 1995)

Celmaat in ei

lk zie je in het zonlicht, ‘k weet met mijn gevoel geen blijf Ik zie je in het zonlicht je lach, je gezicht, je lijf

lk zie je in het zonlicht, terwijl ik dit briefje pen Ik zie je in het zonlicht, ‘k droom dat ik weer bij je ben.

Ik zie je in het zonlicht ‘k zou je willen strelen lk zie je in het zonlicht ‘k wil mijn liefde met je delen.

Ik zie je in het zonlicht, ‘k zou je willen wekken met een zoen Ik zie je in het zonlicht Zal ik dat ooit nog mogen doen?

(6 juli 1995)

In geen ander seizoen hunkeren gevangenen zo naar hun vrijheid als in de zomer. Er valt al niet te ontsnappen aan de warmte in de cel, en op de koop toe publiceren kranten en weekbladen volop reisverhalen en strandfoto’s. Cipiers komen gebruind terug van een weekendje aan zee. Het feestgedruis van de Gentse Feesten dringt als een lokroep door de tralies van het openstaande celraam. Harry, een gedetineerde, verblijft al enkele jaren in de gevangenis van Gent. Sinds kort is hij gedichten beginnen schrijven: voor zichzelf en voor medegevangenen zonder literair talent of die nauwelijks kunnen schrijven. Harry zegt: ‘Ook dié mensen willen wel eens poëtisch uit de hoek komen. In de gevangenisbibliotheek vinden ze wel poëzie van Pablo Neruda, maar die is soms moeilijk over te enten op hun eigen situatie. Ik schrijf gedichten waarbij ze alleen maar een naam hoeven te veranderen: die sturen ze dan naar hun geliefde.’ We hebben rendezvous op een van de heetste zomerdagen: de nationale feestdag: 21 juli. Buiten de muren is het 33 graden Celsius. De Gentse Feesten zijn in volle gang.

Een sleutel knarst in het slot van de zware ijzeren gevangenispoort. ‘Paspoort,’ bromt de portier. Hij monstert de pasfoto. We steken een binnenkoer over en gaan de eigenlijke gevangenis binnen. Andere cipiers openen nog meer gesloten deuren. Drie, vier ‘sluizen’ verder komen we terecht in een overdekte binnenplaats: een Star Trekachtige ruimte waarin vier vleugels uitmonden. Centraal een grote ronde balie. Lichtjes van computerapparatuur flikkeren. Beeldmonitoren tonen elke uithoek van het gebouw. Dit is het zenuwcentrum van de gevangenis. Tien, vijftien cipiers in blauwe uniformen houden alles in de gaten. Hun geroezemoes weerkaatst ijl en luchtig tegen het glazen plafond. Elk moment verwacht ik een ‘Ding Dong’-mededeling zoals in een luchthaven of een stationshal.

HUMO Het is hier koeler dan op onze redactie.

LIEVIN DE CLERCQ (directeur) «Dat komt allicht omdat jullie kantoren in een modern gebouw liggen. Ook in de laatste nieuwe gevangenissen, onder andere die van Brugge, zijn de plafonds niet hoger dan in een klassiek appartement: 2,60 meter. Omdat er veel minder volume en lucht is, is het er warmer. » Deze gevangenis is in gebruik genomen op 2 september 1862. Ze is nog gebouwd in de oude stijl: met muren van een halve meter dikte en hoge plafonds. Vergelijk het met een kerk: daar is het ook altijd fris. » Bovendien hebben alle vensters tralies. Dat geeft ons de mogelijkheid het raam open te zetten. In moderne gevangenissen vervangen de ruiten de tralies. Men wil de gedetineerden zo weinig mogelijk laten voelen dat ze opgesloten zijn, maar dat merken ze dan wel aan honderdvijfendertig andere zaken.»

HUMO Zoals?

DIRECTEUR DE CLERCQ «Hygiëne. Waar veel mensen samen zijn moet er veel luchtcirculatie zijn. Anders begint het te stinken.»

HUMO In deze gevangenis zijn de cellen wel vrij klein. Dat doet de temperatuur oplopen.

DIRECTEUR DE CLERCQ «Ik weet het. De bouwheer, Ducpétiaux, geloofde in de verbetering van de mens door totale afzondering. Vroeger zagen de gedetineerden elkaar nooit. Tot voor de Eerste Wereldoorlog droegen ze allemaal een kap over hun hoofd. Hun dag bestond uit 23 op 24 uur meditatie en één uur per dag geïsoleerd buiten wandelen in afgesloten kooien.

»Twintig jaar geleden hebben we de gevangenis van Gent volledig gemoderniseerd. De cellen vergroten was onmogelijk, omdat de muren te dik zijn. We hebben wel de ramen vergroot en tralies aangebracht, zodat ze kunnen opendraaien en openklappen. Iedere gedetineerde beschikt over een muggenraam en is baas over zijn venster en dus over de temperatuur in zijn cel. In de deur is een luikje, dat tot acht, negen uur ‘s avonds moet openblijven voor de luchtcirculatie. Alleen bij de gevaarlijkste gevangenen blijft het dicht.»

HUMO Hoeveel gedetineerden zitten er in zo’n cel?

DIRECTEUR DE CLERCQ «We hebben een kleine honderd man te veel. Noodgedwongen hebben we daarom in de eenpersoonscellen een extra stapelbed geplaatst. Van dubbele cellen hebben we triocellen gemaakt. In een cel van drie stoppen we vier gevangenen. Die overbevolking is niet bevorderlijk voor de afkoeling.

»Het is ook niet prettig als je met een vreemde man moet samenleven en vaststelt dat hij in je afwezigheid je scheerzeep gebruikt, je brieven leest en je postzegels steelt, zoals wel eens gebeurt als iemand naar zijn advocaat moet.»

Harry

Door een labyrinth van gangen en ontelbare deuren met dubbele sloten word ik langs muffe werkhuizen geleid. Gevangenen verdienen er tussen 25 en 40 fr. per uur met tapijten knopen of kaften vouwen. Het is er warmer, omdat dit een nieuwbouw is met lagere plafonds. Ook in de keuken en in de cinemazaal, waar elke zondagnamiddag twee filmvoorstellingen worden gegeven, is het warm. Langs ijzeren galerijen bereiken we het verblijf van de gevangenen. Rond de deur van elke cel prijkt een omlijsting van blauwe arduinsteen. Van elke deur is het luikje geopend. In het voorbijgaan zie ik een gordijn, bloemen, de lichtinval van de zon, prikborden met foto’s. Flarden van funk en popmuziek dringen door tot op de gang, waar cipiers patrouilleren. Enkele gevangenen in beige uniform sloffen onbewaakt door de gang. Dit zijn de zogenaamde fatieks. Fatiek is bargoens voor ‘knecht’. Het is afgeleid van het Franse ‘fatigué’, vermoeid. Vroeger lagen de gevangenisknechten na hun labeur uitgeteld op bed; vandaar die spotnaam. Per sectie worden twee gedetineerden aangeduid als knecht. Ze bedélen het eten, poetsen de gang, reinigen de douches enzovoort. Harry (een schuilnaam) is als fatiek verbonden aan de Culturele Dienst. Hij werkt in de bibliotheek en projecteert films in de cinemazaal.

HUMO Is dit een goede gevangenis om in te verblijven?

HARRY «We worden zeker niet benijd door gedetineerden uit andere gevangenissen. Gent is een tuchtgevangenis. Gedetineerden die het elders te bont hebben gemaakt worden naar hier overgeplaatst omdat het regime hier strenger is.

»Gent is ook een arresthuis. Veel mensen wachten hier op hun proces. Langdurig veroordeelden zoals ik vormen maar een klein percentage en bekleden meestal verantwoordelijke functies, zoals magazijnier en bibliothecaris.»

HUMO Waarin verschilt Gent van andere gevangenissen?

HARRY «De deuren van de cellen blijven hier altijd gesloten. In Leuven-Centraal is alleen de vleugel afgesloten. De deuren blijven open, zodat je bij je buur op bezoek kunt. Ze hebben daar een kookplaat in hun cel waarop ze zelf eten kunnen bereiden. Ik denk dat mensen alleen maar een overplaatsing naar Gent aanvragen als hun familie hier in de buurt woont. Wat bezoek betreft, is dit de beste gevangenis. Bezoek is namelijk dagelijks toegestaan. In Merksplas kan dat maar één keer per week: op zondag.»

HUMO Volgens de directeur is het hier koeler dan elders.

HARRY «Dat klopt. Door die dikke muren duurt het drie dagen voor de warmte binnen zit. In België zitten we dus meestal goed. Maar als de warmte eenmaal binnen zit, is het bijna onhoudbaar. Vooral de jongens op de tweede verdieping hebben het lastig.»

HUMO In tegenstelling tot in moderne gevangenissen kunnen jullie wel het raam openen?

HARRY «Ja. Maar de ramen zijn afgeschermd met tralies en soms met extra kippegaas: je kunt niet eventjes je hoofd naar buiten steken.

»Vooral ‘s nachts kan het zeer warm zijn, omdat dan het winket, dat is het luikje in de deur, dicht is en er geen luchtcirculatie is. We hebben ook veel last van muggen.»

HUMO Jullie hebben toch een muggenraam?

HARRY «Ja, maar dan kunnen we maar de helft van het raam openen. Het is dus afwegen: ofwel lig je ‘s nachts te bakken, ofwel is het relatief koel maar ben je ‘s morgens één grote muggenbeet.»

HUMO Is er nachtlawaai?

HARRY «Neen, die dikke muren dempen het geluid. In Gent stopt trouwens alle bedrijvigheid om middernacht. In andere gevangenissen zitten gevangenen tot een stuk in de nacht te kaarten of naar TV te kijken. Een nadeel hier zijn de duiven. Op elke vensterdrempel ligt een laag duivenstront. In de zomer stinkt dat, en door die tralies kan ik er niet bij.»

De cel Harry’s cel ligt niet in de blakerende zon. De temperatuur is er draaglijk. In de kleine ruimte staan een tafel, een stoel en een bed. Een gordijn onttrekt de wastafel en het toilet aan het zicht. De bloemen voor de tralies zijn nog een overblijfsel van de Gentse Floraliën: de organisatoren hebben ze aan de gevangenis geschonken, zodat de gevangenen hun cel konden opfleuren. Harry huurt voor 180 euro per jaar een minitelevisietoestel, dat aangesloten is op de kabel. Hij beschikt ook over een koelkast. In veel andere gevangenissen moeten de gevangenen daar een huurprijs voor betalen, in Gent is ze standaard in het meubilair inbegrepen. ‘We hebben ze van de staat gekregen,’ aldus directeur De Clercq.

HUMO Wat zit er zoal in die koelkast?

DIRECTEUR DE CLERQ «Dat varieert van cel tot cel. De gedetineerden kunnen bijna alles kopen wat ook in een warenhuis te koop is: van tandpasta, sigaretten en shampoo tot vlees, yoghurt, melk en frisdranken.»

HUMO Met welk geld?

DIRECTEUR DE CLERQ «Al wie gearresteerd wordt, heeft wel wat geld op zak; dat wordt meteen op een lopende rekening geplaatst. Door te werken kunnen ze elke maand tussen de vier en de zesduizend frank verdienen. Bezoekers kunnen in het winkeltje van de bezoekzaal dagbladen voor de gevangenen kopen, frisdrank, sigaretten... Ze kunnen hem ook geld geven.»

HUMO En mensen die niets of niemand hebben?

DIRECTEUR DE CLERQ «Die krijgen de normale maaltijden, met tafelbier of water. Bij warm weer geven we hen twee keer per dag een extra flesje frisdrank of tafelbier.» Een blik in de koelkast van Harry bevestigt een en ander. Ik zie taart, blikjes tonijn, eieren, olie, pijpajuintjes, champignons.

HUMO Als ik niet beter wist zou ik denken: dit is de proviandkast van een levensgenieter.

HARRY «Ben ik altijd geweest. Ik had me het eten in de gevangenis veel slechter voorgesteld; maar de kwaliteit is redelijk. Er zit wel niet veel afwisseling in, dus koop ik soms wat extra’s. Elke dag krijgen we een lijst een kantine noemen we dat van producten die we die dag kunnen bestellen. Op maandag is dat o.a. schrijfgerief, tabak en voedsel in blik. Vrijdag komt de fruitkantine.»

HUMO Die champignons en die pijpajuintjes...

HARRY «Als het zo warm is als nu, heb ik geen trek in warme aardappelen. De mensen van de keuken kunnen het niet helpen; die leggen hun menu’s al weken op voorhand vast. Zo kan het gebeuren dat je gekookte aardappelen met cordon bleu en appelmoes voorgeschoteld krijgt op een moment dat het veertig graden is (lacht).

»Dan maak ik een slaatje. Ik koop sla, tomaten, tonijn in blik, gekookte eieren, garnaalsla. Uit dat beperkte gamma slaag ik er toch in om steeds weer een ander slaatje in elkaar te boksen.»

HUMO Zoals?

HARRY «Vorige zaterdag heb ik Gevulde Ananas gemaakt voor vier kameraden. Je neemt twee ananassen, holt ze uit, vult ze met garnaal en tonijnsla en de in stukken gesneden ananas, garneert de schotel met stukjes tomaat, plaatst alles in de koelkast. ‘s Avonds, na drie, vier uur afkoelen, eet je een heerlijk koel schoteltje.»

HUMO Dat kun je allicht niet samen opeten?

HARRY «Natuurlijk niet. Maar de meeste van mijn vrienden verblijven op dezelfde gang als ik. We spreken af wie welke groenten of garnaalsla koopt. Ze geven hun inkopen aan een cipier, die alles in mijn cel aflevert. Ik bereid dan vier slaatjes en vraag toestemming aan de chef om even mijn cel te verlaten. Dan ga ik de schotels persoonlijk in hun cel afleveren.»

HUMO Mooi.

HARRY «Je kunt hier ook drie, vier verschillende taarten kopen. Als iemand verjaart, koopt hij een taart en laat ons een stuk bezorgen: zo is het toch een beetje feest. Eigenlijk proberen we het leven van daarbuiten zoveel mogelijk te benaderen. Want hier staat de tijd stil.»

HUMO Is hier een zwembad?

HARRY «In Gent niet. in het nieuwe penitentiair centrum in Brugge wél. Anderzijds doet de directie wel inspanningen: als het zo warm is mogen we extra douches nemen.»

HUMO Meneer De Clercq, hoe vaak mogen gevangenen een douche nemen?

DIRECTEUR DE CLERCQ «Zo veel mogelijk. We hebben ondervonden: hoe vaker gevangenen zich douchen, hoe rustiger ze zijn. We staan de gedetineerden jaar in jaar uit drie douches per week toe. Bij warm weer krijgt iedereen één extra douche per week: dat maakt vier. Sommigen mogen elke dag douchen: onderhoudswerkers, keukenpersoneel, mannen van de zware arbeid én vrouwen.»

HUMO Waarom de vrouwen wél en de mannen niet?

DIRECTEUR DE CLERQ «Omdat het om een kleinere groep van dertig gaat. Eigenlijk runnen wij het grootste hotel van Gent: met 310 mannen en 30 vrouwen. Wel, 30 hotelgasten kun je een betere service geven dan 300.»

HUMO Vier douches per week is niet overdreven veel.

DIRECTEUR DE CLERQ «Als het aan mij lag zou ik iedereen twee keer per dag een douche laten nemen. Maar ons aantal douches en ons personeel is beperkt. Ze moeten van en naar hun cel worden begeleid en er moet iemand het verkeer aan de douches regelen, anders zouden sommigen een halve dag in de douche blijven.»

HUMO Klopt dat, Harry?

HARRY «Meneer De Clercq heeft een zeer druk bestaan en kan dus niet álles weten wat er in zijn gevangenis omgaat. In de praktijk nemen we zowat elke dag een douche. De bewakers doen daar niet moeilijk over. Als de douches vrij zijn en er is genoeg personeel, kun je de chef gerust wagen of je een extra douche mag nemen.»

Ontsnappen

HUMO Is het waar dat er in de vakantie meer ontsnappingspogingen zijn?

DIRECTEUR DE CLERQ «Neen. Gedetineerden willen altijd ontsnappen. Daar wachten ze niet mee tot het vakantie is.»

HUMO De kans op een gevangenisopstand is groter bij warm weer, wordt gezegd.

DIRECTEUR DE CLERQ «Gedetineerden reageren niet anders op warmte dan vrije mensen. Een opstand is te wijten aan collectieve omstandigheden. In een gebouw wordt de sfeer bepaald door vele kleine zaken. Hygiëne is bijvoorbeeld zeer belangrijk. In Gent beschikt elke cel over een lavabo en een toilet met stromend water. In andere gevangenissen staat er een toiletpot. Een reukloze pot, zogezegd. Maar die chemische WC’s met chemicaliën: in theorie is dat wel allemaal goed, maar de praktijk leert dat die dingen na een tijdje niet meer sluiten zoals het hoort. En als het zo warm is, beginnen ze te stinken.

»Een andere risicofactor bij warm weer is het eten. Net als in restaurants kunnen etenswaren ook bij ons sneller bederven. Ook dát heeft een invloed op de stemming onder de gedetineerden.»

HUMO Zijn gevangenen agressiever bij warm weer?

HARRY «Ja. Er zijn meer discussies en kleine schermutselingen. Op de wandeling (tijdens het luchten, rnh) vallen al eens sneller klappen.»

HUMO Welke kleren moeten jullie dragen?

HARRY «Iedereen krijgt ondergoed, een hemd, een broek, een voetbalbroek, een sporttruitje en sportschoenen. In je cel en tijdens de wandeling ben je vrij om te dragen wat je wil. Als je een werkopdracht hebt of als er bezoek is, moet je proper gekleed zijn. Daar moppert niemand over: de bezoekzaal is de meest aangename ruimte om te vertoeven. Je kunt er een ijsje eten, frisdranken drinken, noem maar op.»

HUMO Hoe verteert het personeel eigenlijk de warmte?

DIRECTEUR DE CLERCQ «Uiteraard hebben ook zij ervan te lijden, al zijn ze hier natuurlijk maar acht uur per dag. In de gangen is het ook koeler dan in veel cellen.»

HUMO Zij moeten wel een uniform dragen.

DIRECTEUR DE CLERQ «Uiteraard. Ik kan geen enkele zinnige uitleg bedenken waarom ze niet in uniform gekleed zouden zijn.»

HUMO Politieagenten in zuiderse landen hebben een zomeruitrusting.

DIRECTEUR DE CLERQ «We hebben een kleine toegeving, een afwijking zeg maar, toegestaan. In de warme maanden juli en augustus mogen de penitentiële bewaarders de cipiers) hun das weglaten en het bovenste knoopje van hun hemd openen. Maar dan moeten ze wél onder hun hemd een blauw t-shirt dragen, zodat ze niet met hun lichaam bloot lopen: want dat vind ik maar triestig. Maar het blijft een uniform.»

HUMO Hecht u zoveel belang aan een uniform?

DIRECTEUR DE CLERQ «Héél veel belang! In ieders belang! Een uniform geeft autoriteit. Cachet. Een uniform dwingt gezag af. Ik mag er niet aan denken dat mijn personeel erbij loopt zoals in Nederland. Daar is het personeel gekleed zoals de gedetineerden. Alleen aan de sleutels kun je de bewakers herkennen.

»Wees maar gerust dat ze daar al heel veel spijt van hebben. Door hun overdreven tolerantie hebben ze veel van hun gezag verloren. En wij zijn ook maar mensen zoals iedereen. In een criminele wereld werken is niet gemakkelijk. Onze mensen moeten zich jaar in jaar uit tussen criminelen bewegen, er contact mee zoeken, er een dienstrelatie mee uitbouwen, hun problemen begrijpen, hen in vertrouwen nemen. Na een tijd worden ze in hun wereldje opgenomen. lk ben blij dat er maar zo weinig personeelsleden corrupt worden. De vanzelfsprekende autoriteit van het uniform helpt om afstandelijk te blijven en toch correctheid uit te stralen.»

Gentse Feesten

HARRY «Al heel mijn leven vereenzelvig ik de zomer met Gentse Feesten. Dat wil zeggen: op een terrasje zitten, door de stad kuieren, naar optredens gaan kijken. Ik las in Humo dat het circus van Jim Rose weer in de stad was. Twee jaar geleden ben ik nog gaan kijken, nu gebeurt dat allemaal zonder mij... Dat doet enorm veel pijn.»

HUMO De gevangenis bevindt zich in het centrum van de stad. Hebben jullie iets opgevangen van de Gentse Feesten?

HARRY «Ja, en dat maakt het dubbel erg. In vogelvlucht is het feestgewoel maar vijfhonderd meter hier vandaan. Ik zag het vuurwerk door het raam. Als het warm is en mijn raam open staat en ik ‘s avonds in bed lig, hoor ik het gejoel en de muziek. Als de wind goed zit versta ik zelfs wat ze zeggen.»

HUMO Aan welke groepen heb je een speciale herinnering?

HARRY «Bij Frank Boeijen zat de wind goed. Als je hem vanuit je cel ‘Het is stil zonder jou’ hoort zingen, is dat... tja.»

HUMO Is de zomervakantie de zwaarste periode om in de gevangenis te zitten?

HARRY «Voor de meeste gevangenen is niets erger dan kerst en nieuwjaar. Zelf heb ik het het moeilijkst op persoonlijke feestdagen: de verjaardag van mijn kinderen, mijn huwelijksverjaardag, die dingen. Met eindejaar probeert de directie de pijn te verzachten met zeer uitgebreide menu’s en zo.

»Ook van de Gentse Feesten pikken we een graantje mee. Tijdens de vakantie worden in de gevangenis zes optredens georganiseerd. Vannamiddag (21 juli) komen The Apples, de groep met Ben Crabbé. Elke dag zijn er vijf verschillende videofilms te zien, om de twee dagen vertonen we een recente film in onze cinemazaal...»

DIRECTEUR DE CLERQ «Vandaag hebben we ‘Outbreak’.»

HUMO Geschikte titel.

DE CLERQ «Ja, we streven ernaar de actueelste films te vertonen, in samenwerking met het Gentse cinemacomplex Decascoop. Tijdens de Gentse Feesten zijn de filmvoorstellingen gratis, anders is de entree 60 cent.»

HUMO Harry, jij bent verantwoordelijk voor de filmkeuze. Zijn films over ontsnapte gevangenen uit den boze?

HARRY «Neen, ik krijg bijna geen censuur opgelegd. De enige films die ik niet mag draaien zijn hard porno. Maar ‘9 and 1/2 Weeks’ en andere erotisch getinte of geweldfilms: geen probleem. Het criterium is: als het op televisie of in de bioscoop wordt uitgezonden, mag het ook in de gevangenis.»

Seks achter tralies

HUMO Over seks gesproken: vakantie wordt vaak geassocieerd met halfnaakte, zwetende lijven in discotenten. Is seks in de gevangenis mogelijk?

DIRECTEUR DE CLERQ «In België helaas niet. Bij de verbouwingen in Gent hebben wij wel negen mooi ingerichte kamers laten maken, om privébezoek te ontvangen. Maar tot nu toe hebben de ministers van Justitie nooit hun fiat willen gegeven. U begrijpt: als het in Gent wordt toegestaan, zal het tot groot ongenoegen leiden in andere gevangenissen.»

HUMO Hoe zien die speciale kamers eruit?

DIRECTEUR DE CLERQ «Alles erop en eraan. Ik ben, om humane redenen, een voorstander van bezoek zonder toezicht. Een gedetineerde voelt zich dag en nacht, 365 dagen per jaar, bekeken. We hoeven maar het luikje te openen en we kunnen alles zien wat er binnenin zijn cel gebeurt. Ook tijdens het bezoek blijft een bewaker in de buurt. Er is geen moment privacy.

»Ik vind dat iemand die jaren opgesloten zit ook wel eens alleen mag zijn met zijn bezoekers: zijn ouders, zijn broer, zus, echtgenote, vriendin. Als hij seks wil: oké. Wil hij het niet: ook goed. Begrijp me dus niet verkeerd: deze kamers zijn niet expliciet bedoeld om seks in te hebben, maar de mogelijkheid is er. Hopelijk krijgen we de kans om ze in de toekomst in gebruik te kunnen nemen.»

HUMO Harry?

HARRY «Uiteraard heeft iedereen behoefte aan seks. Toch wordt daar in de gevangenis zeer weinig over gesproken. Het is niet de seks die je hier mist, het zijn de kleine attenties: samen naar televisie kijken, een knuffel, je kind dat in het voorbijgaan even op je schoot komt zitten. Maar seks... ik denk dat de meeste gedetineerden dat verdringen.»

HUMO En al die zomerse tijdschriftenfoto’s van monokini’s op stranden of van badpakken, series?

HARRY «Ik zal je eens iets vertellen: we hebben hier hetzelfde aanbod van kranten en tijdschriften als buiten. Al die harde pornoblaadjes zoals Soixanteneuf, Sensueel, Achttien+ zijn hier te verkrijgen. Wel, die worden bitter weinig verkocht.

»Al worden ze wel twintig, dertig keer doorgegeven.»

HUMO Wat verkoopt het best?

HARRY «TeveBlad, omdat het maar 60 cent kost. Van de betere bladen ligt Humo ver voorop. Al lezen ook veel gevangenen Blik: als hun proces of dat van hun buurman bezig is, willen ze wel eens weten wat ze daarover schrijven.»

Beschermingsfactor 100

Genoeg gepraat. Ik vraag of ik de cellen en de ‘wandeling’ mag zien, waar de gevangenen worden gelucht. Adjunctdirecteur Dirk Scheerlinck is bereid me alle uithoeken van de gevangenis te tonen. Buiten slaat de hitte in ons gezicht. Tussen het gevangenisgebouw en de buitenmuur is er een corridor van pakweg vijf meter breed: een soort binnenring. Bovenaan de muur hangen rollen concertina; militair prikdraad. We begeven ons naar een grote, stoffige binnenkoer. Ruige mannen in vrijetijdskleding trossen er in groepjes samen. Een tiental gedetineerden speelt volleybal. Anderen wandelen in steeds dezelfde rondjes langs de muren. Het is half drie en er is niet veel schaduw te vinden op deze kale plek.

Dirk Scheerlinck troont me mee naar de nieuwe wandelkoer-in-aanleg. Die is een stuk klantvriendelijker. Rondom zijn er schuilhuisjes opgetrokken, met banken en tafels van bakstenen en arduinplaten. Er komt ook nog beplanting. ‘Neen, geen hoogstammen,’ zegt de adjunct-directeur glimlachend.

In de vrouwenvleugel van de gevangenis is het opvallend stil. Buiten klinkt gejoel en gelach. We werpen een blik door de tralies. De ‘wandeling’ van de vrouwen biedt een totaal andere aanblik. Er staat struikgewas, en er is gras. Op badhanddoeken liggen vrouwen in bikini of met opgerolde jurk te bruinen. Anderen zoeken onder opgeschoten struiken beschutting tegen de zon.

‘Waarom niet?’ zegt Scheerlinck. ‘Monokini is verboden. Het moet nog een beetje decent zijn, nietwaar? Maar kun je deze mensen verbieden zich te bruinen, tijdens dat ene uurtje dat ze per dag naar buiten mogen? Dat ze hun vrijheid kwijt zijn is al erg genoeg.’