Een slachtoffer van groepsverkrachting getuigt: ‘Ik voelde hoe ze me overal aanraakten en ik hoorde alles wat ze zegden, maar ik kon me niet bewegen’

De groepsverkrachting van een 14-jarig meisje in Gent, met haar zelfdoding tot gevolg, shockeert ons land. Tegelijk is verkrachting een misdaadfenomeen zijn met één van de hoogste dark numbers, gevallen die om allerlei redenen niet in de statistieken belanden en dus onbestraft blijven. Ook het precieze aantal groepsverkrachtingen valt moeilijk te turven: slachtoffers durven er vaak niet over te praten uit schaamte, of uit angst dat hun aangifte niet tot een veroordeling van de daders zal leiden. Humo sprak met de 18-jarige Marie en reconstrueerde haar verhaal, van de feiten tot en met de emotionele nasleep.

(Verschenen in Humo op 4 juni 2013)

Marie (*) werd vier jaar geleden op nieuwjaarsdag door drie jongens verkracht. Niet in een groezelige flat in het centrum van de grootstad, maar in een stijlvolle villa in de voorstadsgemeente E. Marie was op het moment van de feiten 14. Op nieuwjaarsdag had Maries beste vriendin Wendy afgesproken met een jongen die ze via Netlog had leren kennen: ze zouden elkaar zien in E. bij Jorn, een vriend van hem wiens ouders op reis waren. Zonder Marie, maar het toeval besliste daar anders over.

MARIE «Wendy en ik waren met oudjaar gaan babysitten bij vrienden van mijn mama, en we waren er ook blijven logeren. Toen we op nieuwjaarsdag kort na de middag buitenkwamen, belde mijn mama om te zeggen dat ik best niet rechtstreeks naar huis kwam, want ze had vlammende ruzie gemaakt met haar toenmalige lief en zou bij een vriend gaan logeren. Ik ben dan maar met Wendy meegegaan naar dat feestje, in een chic huis in E. Toen we daar binnenkwamen, zaten er een stuk of tien, elf jongens – veel meer dan Wendy en ik hadden verwacht. Ik voelde me niet echt op mijn gemak: niet dat ik bang was van jongens, ik had zelf al twee vriendjes gehad, maar ’t was duidelijk dat ze al een tijdje aan het feesten waren. Het stonk er naar weed en overal stonden lege drankflessen. We zaten een tijdje te praten in Jorns kamer op de bovenverdieping, maar toen ik uit het raam keek, zag ik Wendy op de oprit naar de bushalte aan de overkant van de straat wandelen. Ze was eventjes de kamer uitgegaan – omdat ze naar het toilet moest, dacht ik. Maar ze had zich gerealiseerd dat ze te laat was voor een familiefeest en ze was dan maar zonder mij vertrokken. Ik wilde haar achternagaan, maar ze stapte al op de bus. Volgens die jongens vertrok de volgende bus pas een uur later: er zat dus niks anders op dan te wachten – niet echt met volle goesting, maar wat kon ik anders doen? Een uur later nam ik afscheid, ik deed mijn jas aan en wandelde naar de halte, maar ik merkte plots dat ik mijn gsm niet bij me had. Ik liep terug naar binnen en zocht overal waar ik had gestaan en gezeten, maar ik vond ’m niet. Gevolg: bus wéér gemist. Ik vermoedde wel dat die jongens mijn gsm hadden verstopt, maar ik durfde ze daar niet mee te confronteren. Zonder mijn gsm vertrekken was geen optie: op je 14de is dat echt je allerbelangrijkste bezit (glimlacht).»

SARAH (mama van Marie) «Uit de verklaringen achteraf bleek dat ze die gsm inderdaad opzettelijk hadden verstopt om Marie daar te houden – bij de huiszoeking hebben ze haar kapotgemaakte simkaart teruggevonden.»

MARIE «We hebben dan zo’n beetje zitten zeveren, maar plots kreeg ik een glas sterkedrank aangeboden. Ik had natuurlijk weleens alcohol gedronken: een slokje van een glaasje cava tijdens een feestje, eens proeven van een pintje – dat laatste vond ik trouwens maar vies. Ik dronk echt niet graag, maar ik wist wel dat ze een 14-jarige die geen alcohol lust algauw een dikke seut vinden. Ik heb dus maar van dat glas gedronken, maar daar was iets mee: ik voelde me in een paar minuten tijd slaperig worden. Er ging ook een joint rond: zoiets had ik nog nooit gerookt, want ik kon niet tegen de geur, maar ik nam toch één trekje: toen ging het pijlsnel van kwaad naar erger. Ik voelde me draaierig en suf, en ik ben in Jorns kamer op de zetel gaan liggen.»

Toen Marie niet meer bewoog – de combinatie van drank en cannabis maakte haar weerloos – kleedden de aanwezige jongens haar uit en begonnen ze haar te betasten. Eén van hen begon haar met de vinger te penetreren, daarna nam een andere het over.

MARIE «Het was verschrikkelijk eng: ik voelde hoe ze me overal aanraakten en ik hoorde alles wat ze tegen elkaar zegden, maar ik kon me niet bewegen. Toen zei de oudste van het gezelschap: ‘Komaan, we gaan die poepen. Iedereen die niet wil meedoen, moet nu naar beneden.’ De jongen die mijn vriendin zo knap vond, zei: ‘Hey, mannen, ik doe hier niet aan mee.’ Maar hij heeft ook niet gezegd: ‘Zijn jullie nu zót geworden?’ Vier jongens zijn gebleven, de rest is naar beneden gegaan. Drie van de vier overblijvers spraken af dat ze om beurten hun gang zouden gaan met mij, de vierde heeft in de kamer op de computer zitten prutsen – af en toe ging hij beneden op de PlayStation spelen. (Sarcastisch) Beneden stond een PlayStation om mee te spelen, boven was ík het spelletje.»

SARAH «Uit het onderzoek bleek dat die drie gasten elk minstens twee keer hun ding hebben gedaan: Marie is dus minstens zes keer verkracht, zowel vaginaal als anaal. En van ééntje hebben ze DNA-materiaal gevonden in haar mond.»

HUMO Hoelang heeft het alles bij elkaar geduurd?

MARIE «Een uur of zes, maar in mijn hoofd duurde dat dágen. Ik probeerde de hele tijd iets te bewegen: een arm, een voet, een hand. Soms lukte dat: dan schrokken ze en hielden ze eventjes op.

»Op een bepaald moment werd er aan de deur gebeld: de pizzakoerier. Tja, ze moesten tussendoor toch eten, hè? Ik weet nog dat ik wilde roepen dat hij de politie moest bellen, maar ik kon nog altijd geen woord uitbrengen – een verschrikkelijk gevoel.»

SARAH «Dat detail schoot haar pas later te binnen. Ze rook ons avondeten en zei: ‘Pizza. Ze hebben een pizza laten komen.’ De politie heeft dat verhaal gecheckt en het klopte: er wás inderdaad een pizzabezorger aan huis geweest.»

MARIE «Toen ze allemaal klaar waren, kleedden ze mij weer aan – zonder mijn onderbroek – en probeerden ze me wakker te maken. Omdat het niet meteen lukte, goten ze water over mijn hoofd, spoten citroensap in mijn ogen en sloegen me hard in mijn gezicht. Toen dat nog altijd geen effect had, was er eventjes paniek: ik hoorde ze toen overleggen over waar ze me zouden dumpen. Gelukkig kon ik me na een tijdje toch weer bewegen, en ik ben toen hysterisch beginnen te wenen. Zogezegd omdat ik niet wist wat me overkomen was: dat had ik me voorgenomen, op die manier zouden ze me misschien sneller laten gaan. Ik vroeg ook of ik naar mijn mama mocht sms’en, maar dat kon niet: hun belwaarde was zogezegd op, terwijl ze allemaal de hele tijd stonden te sms’en naar hun vrienden. ‘Niet panikeren, jong,’ zei één van hen, ‘je bent gewoon in slaap gevallen.’ En de meerderjarige in het gezelschap – hij was het die alles in gang had gestoken – voegde eraan toe: ‘Ga je maar eens opfrissen, want je ziet er niet uit.’ Dat was ook zo: ik was kletsnat van het water dat ze over mijn hoofd hadden uitgegoten, mijn make-up was uitgelopen en mijn panty’s waren gescheurd.

»Ze wisten héél goed wat ze hadden gedaan, want toen ik daar nog hulpeloos lag, had ik ze horen overleggen wat ze zouden doen als het uitkwam. De meerderjarige kon het niet op zich nemen, want dan zou hij zwaarder gestraft worden. Die ene minderjarige ook niet, want die stond blijkbaar al onder toezicht van de jeugdrechter. Het moest dus Jorn zijn, de jongen in wiens huis het zich had afgespeeld. Hij wilde mij koste wat het kost vergezellen naar de bushalte een paar honderd meter verderop: alweer een berekende zet, want die halte is vlak bij een politiekantoor, en ze wilden natuurlijk niet dat ik daar zou binnenwandelen. Onderweg heb ik elke voorbijganger – veel waren het er niet, het was intussen donker – aangestaard met een blik van ‘Please, zíé nu toch dat er iets met mij aan de hand is. En hélp me!’»

SARAH «Intussen was ik natuurlijk allang in paniek. Marie had me aan de telefoon gezegd dat ze met Wendy naar een feestje in E. ging, maar we hadden afgesproken dat we elkaar rond vijf uur zouden treffen bij een vriend van mij. Toen ze daar om zes uur nog altijd niet gearriveerd was, ben ik haar beginnen te sms’en – ik wist niet dat ze haar gsm allang niet meer had. Daarna heb ik Wendy gebeld: ‘Waar zit ons Marie?’ ‘Euh, die zal onderweg zijn,’ antwoordde ze. Ze durfde niet te zeggen dat zijzelf al uren geleden vertrokken was – om Marie te sparen, zeker? Omdat ze op mijn verdere telefoontjes niet meer antwoordde, heb ik haar ge-sms’t dat ik de politie zou verwittigen als ik niet snel iets hoorde. Wat kon ik doen? Ik wist dat ze ergens in E. was, maar waar moest ik gaan zoeken?»

MARIE «Ik kwam helemaal verward thuis aan, maar ik was vergeten dat mama daar niet zou zijn vanwege die ambras met haar lief – ik heb op de deur staan kloppen en roepen. Toen ben ik bij de pitabar ernaast gaan vragen of ik naar mijn mama mocht telefoneren. Dat mocht, maar ik moest wel betalen voor het telefoontje (rolt met haar ogen).»

SARAH «Ik heb tegen de vrouw van de pitabar gezegd: ‘Zet haar in een taxi en laat haar naar dit adres rijden.’»

MARIE «Toen ik aankwam, had mama eerst niks door: ze was zo kwaad dat ze niet zag hoe ik eraan toe was. Omdat ik nog niet had gegeten, liepen we naar de nachtwinkel aan de overkant, ze kocht eten voor mij terwijl ze maar doorraasde over hoe ongerust ik haar had gemaakt. Pas in de lift bekeek ze mij eens deftig en zei ze: ‘Marie, wat is er gebeurd?’ ‘Ze hebben mij zat gevoerd,’ antwoordde ik. ‘Dan had je die drank niet moeten aanpakken, hè.’ Toen begon ik te wenen.»

SARAH «Toen viel ineens mijn frank: ‘Marie, ze hebben u toch niet aangeraakt, hè?’ Ik ben zelf ook beginnen te wenen, maar ik heb toch mijn gsm genomen en ik heb de politie gebeld: ‘Mijn dochter is verkracht.’ Ze gaven me direct duidelijke instructies: ‘Niks doen tot de politie er is, mevrouw: niet uitkleden, niet douchen, gewoon wachten.’»

MARIE «Ze waren er heel snel, en ik herinner me nog dat ze met véél waren: twee ambulances, een stuk of zes agenten. Mama had ook mijn papa gebeld. Ik had al een tijdje geen contact meer met ’m – mijn broertje ging wel nog wekelijks naar hem toe – maar op dat moment wilde ik dat hij erbij was. Een halfuur na mama’s telefoontje stond hij al in het ziekenhuis, terwijl hij twintig kilometer buiten de stad woont – ik vermoed dat hij toen een beetje te snel heeft gereden.

»In het ziekenhuis hebben ze me apart genomen voor een S.A.S. (Seksuele Agressie Set, red.): je moet je helemaal uitkleden op een groot wit zeil zodat alle vezels daarop kunnen vallen, vervolgens nemen ze haarstalen en halen ze alles onder je nagels vandaan. Dan spuiten ze water in al je openingen en trekken ze het er weer uit, om het DNA op te vangen. En ze nemen bloed af. Dat laatste vond ik nog het ergste, want ik heb een extreme injectienaaldenfobie.»

SARAH «We hoorden haar één keer gillen, waarop mijn ex zei: ‘Ik geloof dat ze bloed gaan afnemen.’ Ik dacht: kind, dat is nu toch het minste!»

MARIE «Allee, mama: náálden!

»Daarna mocht ik naar huis. Ik geloof dat ik twee uur onder de douche heb gestaan.»

SARAH «En je hebt de hele tijd gehuild, gehuild en nog eens gehuild. Daarna ben je bijna direct in slaap gevallen.»

NORMVERVAGING

Groepsverkrachtingen onder jongeren zijn niet nieuw: tien jaar geleden was het een rage onder Brusselse jeugdbendes – een manier om macht uit te oefenen over jongere bendeleden, of een initiatierite voor nieuwe rekruten. De verkrachting van Marie was geen bendemisdrijf, maar wat bezielt een groep jongens om een minderjarig meisje dronken te voeren en aan te randen? ‘Een sluitende verklaring geven is nagenoeg onmogelijk,’ vertelt Jef Bogaerts, forensisch psycholoog bij Vagga, een Antwerpse vzw die therapie geeft aan seksuele delinquenten.

JEF BOGAERTS «Ik werk al twintig jaar met daders van seksuele misdrijven, en geen twee gevallen zijn identiek: er is altijd een wisselende combinatie van factoren in het spel, vandaar dat je er ook geen eenvoudige of algemeen geldende verklaring voor kunt geven.

»Toch vallen de meeste verkrachtingen – ook die van Marie – deels te verklaren vanuit het klassieke biopsychosociale kader. Dat gaat ervan uit dat een waaier van biologische, psychologische en sociale factoren in bepaalde combinaties tot grensoverschrijdend gedrag kunnen leiden. Bijvoorbeeld: je intelligentie, je thuissituatie, je vrienden, je schoolresultaten – ze spelen allemaal in meerdere of mindere mate een rol.

»Wat hier zeker heeft meegespeeld, is het mechanisme van de groepsdruk. Het is zoals kinderen die elkaar in de snoepwinkel aanstoken om iets te pikken: ‘Dat durf jij toch niet!’ Je kunt je voorstellen dat die gasten elkaar aanstoten, zo van: ‘Die griet met haar korte rokje, ik zou het wel weten, zenne.’ Meestal is dat gewoon stoerdoenerij, het blijft bij woorden. Tot één gast met ongezonde neigingen plots zegt: ‘Komaan, we dóén het.’ Dan komen de relaties tussen de jongens op dat feestje plots onder druk te staan: hoe lang kennen ze elkaar al? Hoe goed schieten ze met elkaar op? Wat doen ze meestal samen? Vinden ze het belangrijk om bij de groep te horen? Wie willen ze imponeren? Die cluster van vragen kan ook het gedrag verklaren van die ene gast die niet meedoet, maar die wel in de buurt blijft hangen: misschien wilde hij wél meedoen, maar was hij bang dat hij geen erectie kon krijgen als zijn maten erop stonden te kijken. Of misschien vond hij meedoen een brug te ver, maar wilde hij niet als een loser overkomen door met de anderen mee naar beneden te gaan.»

HUMO Marie had het gevoel dat die jongens haar als een speeltje behandelden. In groepsverkrachtingszaken wordt de alomtegenwoordigheid van pornografie weleens genoemd als één van de oorzaken dat jongeren vrouwen en meisjes als object gaan bekijken. Valt daar iets voor te zeggen?

BOGAERTS «Ik vind van wel. Wat zie je in porno? Een loskoppeling van fysieke seksualiteit enerzijds en emoties en intimiteit anderzijds – de vrouwen hebben altijd zin en doen alles wat van ze wordt gevraagd. Nu, volgens een grootschalig crosscultureel onderzoek naar de invloed en de beschikbaarheid van pornografie op grensoverschrijdend seksueel gedrag blijkt dat er geen primair oorzakelijk verband tussen de twee bestaat. In Japan is seks bijvoorbeeld altijd erg beschikbaar geweest, zelfs in zijn meest extreme vormen. Maar doordat er tegelijk een grote sociale controle is op wat kan en niet kan, komen er niet méér seksuele misdrijven voor dan pakweg in de Verenigde Staten. Anders gezegd: het is niet omdat een volwassen man om de oren wordt geslagen met porno, dat hij vrouwen per definitie als objecten zal bekijken en dus ook sneller geneigd is ze te verkrachten. Het is veeleer de maatschappelijke acceptatie van geweld en grensoverschrijdend gedrag die de deur openzet naar dit soort misdrijven.

»Ik maak me al een tijdje ongerust over de beschikbaarheid van pornografie, vooral bij jongeren. In mijn jonge jaren moest je véél moeite doen om zo’n boekje in handen te krijgen: het internet bestond nog niet. En áls het lukte, was je daar dagen, zo niet weken niet goed van (lacht). Nu hebben jonge gasten vaak massa’s pornofilmpjes en foto’s op hun smartphone staan, en ze wisselen die met het grootste gemak uit. En het ergste: ze vinden dat maar normaal. Maar het is niet omdat het gebeurt, dat het ook normaal ís, hè?

»Wat ik nu ga zeggen, klinkt misschien ouderwets en reactionair, maar ik meen het: het zijn je normen en waarden die bepalen of je een bepaalde grens oversteekt. Lastig, want ze zijn volop in ontwikkeling: jongeren zijn op zoek naar hun identiteit, naar hun positie tegenover anderen en naar hun eigen normen en waarden. Het is perfect normaal dat ze in seks geïnteresseerd zijn en dat ze er dingen over opzoeken. Alleen: als ouder probeer je duidelijk te maken dat gezonde seksualiteit iets anders is dan wat je in die pornofilmpjes op het internet te zien krijgt – ‘t zou een respectvol gebeuren moeten zijn tussen mensen die rekening houden met elkaars grenzen en verlangens. Maar als die ouderlijke correctie afwezig is en jongeren moeten hun beeld alleen vormen op basis van wat ze op het internet zien, is het dan verwonderlijk dat sommigen in de problemen komen?»

Ook Renilde Rens, commissaris van de Antwerpse jeugdbrigade, ziet de normvervaging bij jongeren als een te duchten probleem.

RENILDE RENS «Ik merk dagelijks dat de normen op het gebied van seks de laatste jaren op de helling zijn komen te staan. Hoeveel keer heb ik al niet een meisje verhoord dat een jongen heeft afgetrokken of gepijpt in ruil voor 50 euro belwaarde op haar gsm? Vroeger hadden jongeren ook seks, maar dat soort situaties bestond niet. Als ik zie wat sommige kinderen uitspoken voor de webcam: daar valt mijn mond van open.»

HET VERHOOR

De dag na de gebeurtenissen in E. moet Marie een verklaring afleggen bij de politie. Die wordt op video opgenomen, om te vermijden dat het minderjarige slachtoffer haar verhaal meerdere keren moet doen, en dat ze in de rechtszaal oog in oog zou komen te staan met de dader.

MARIE «Ik ben beginnen te vertellen en te vertellen, het blééf maar komen. Als ik me niet vergis, hebben ze het bandje een paar keer moeten vervangen.»

SARAH «Achteraf kwam die vrouwelijke agente me vertellen dat ze zoiets nog nooit had meegemaakt, een verkrachte tiener die zich zo sterk hield terwijl ze haar verhaal deed.»

Geen evidentie, zo weet Renilde Rens.

RENS «Als ik erover ga vertellen in scholen, zeg ik altijd: ‘Haal je laatste seksuele ervaring eens voor de geest.’ Ik geef ze dan wat tijd om erover na te denken, er wordt wat gegiecheld. Dan zeg ik: ‘Oké, vertel ze nu eens in geuren en kleuren aan je buurman.’ Grote opschudding! En een echt verhoor is nog erger: een minderjarige die net een gedwongen seksuele handeling heeft ondergaan, moet die tot in de kleinste details navertellen aan een wildvreemde volwassen politiebeambte. En voor die laatste is het ook uitkijken: we mogen bijvoorbeeld geen al te suggestieve vragen stellen. Het slachtoffer moet op eigen kracht en in zijn of haar eigen woorden vertellen wat er is gebeurd. Als er een twaalfjarig meisje voor je zit dat zegt: ‘Toen is hij met zijn ding in mij gekomen,’ dan móét je doorvragen: ‘Hoe dan?’ En ‘Je weet wel’ is geen afdoende antwoord. Ja, ik weet wel wat ze bedoelt, maar ik weet ook dat ze het zélf moet benoemen. Anders bestaat de kans dat de advocaat van de tegenpartij dat als een procedurefout aangrijpt.»

De politie is intussen ook in het huis van Jorn binnengevallen, nadat ze eerst Wendy hadden meegenomen voor verhoor.

MARIE «Wendy bevestigde mijn verhaal, maar toch niet zonder omwegen: in haar allereerste verklaring heeft ze mij zelfs compleet in de wind gezet.

Volgens haar werd ik vaak verliefd op jongens en ging ik met hen naar bed – compléét belachelijk. Ze had ook verklaard dat Jorn haar nog een sms-bericht had gestuurd om te zeggen dat ik mijn morningafterpil niet mocht vergeten.

»Ze heeft me nog één keer gebeld, maar ze vroeg niet eens hoe het met me ging of wat er was gebeurd. Nee: ze begon te zagen dat de politie haar gsm had afgepakt, én dat die gasten in dat huis haar 50 euro babysitgeld hadden gestolen. Dat was meteen ook het einde van onze vriendschap.»

De minderjarige daders breken het eerst, de meerderjarige blijft ontkennen tot de politie hem – máánden later – de positieve resultaten van het DNA-onderzoek onder de neus schuift.

SARAH «Dat Marie tijdens de verkrachting alles heeft gehoord, is achteraf gezien een geluk bij een ongeluk. En gelukkig heeft ze alles ook direct kunnen vertellen: soms hoor je weleens dat een slachtoffer dat thuis niet durft te vertellen. Als je dat te lang voor jezelf houdt, gaan je hersenen in overlevingsmodus en ga je zaken verdringen. En probeer dan maar eens overeind te blijven als die gasten allemaal verklaren dat ons Marie een slet is en dat ze er zélf om heeft gevraagd – degoutant.»

HUMO Meneer Bogaerts, is dat een klassieke reactie van minderjarige daders?

BOGAERTS «Dat komt vaak voor bij alle daders, niet alleen de minderjarige. Voor een slachtoffer is dat natuurlijk verschrikkelijk, maar in het kader van de behandeling van de dader zijn die cognitieve distorties – het minimaliseren of rationaliseren van bepaalde details – niet noodzakelijk negatief. Bij een gerechtelijk onderzoek is dat anders, maar als ze tijdens een behandeling zware feiten verhullen of verdraaien, doen ze dat soms precies omdát ze beseffen dat ze iets hebben gedaan dat niet door de beugel kan. Ze hebben bij wijze van spreken een excuus nodig om zich niet verantwoordelijk te voelen. Dat kan wijzen op het begin van schuldbesef, en daar kun je als therapeut mee aan de slag.»

RENS «Bij het verhoren van jonge daders krijg ik dat soort uitlatingen vaak te horen: ze interpreteren alles vanuit hun eigen standpunt. Als een jong meisje een uur blijft rondhangen bij jongens die ze niet kent, kunnen die dat interpreteren als: ‘Ze vindt het hier leuk.’ Terwijl zo’n pubermeisje de hele tijd op het randje van de angst balanceert: ze vindt het daar niet echt aangenaam, maar ze wil ook niet opstappen omdat ze niet als een seut gezien wil worden. En als het ondenkbare toch gebeurt, zit zo’n tiener soms met een schuldgevoel: ‘Heb ik geen foute signalen gegeven?’ ‘Heb ik wel luid genoeg nee gezegd?’ Allemaal onterechte vragen: één keer nee volstaat. Maar pubers zijn nog op zoek naar die grenzen, en dat maakt hen zo kwetsbaar.»

TERUG NAAR SCHOOL

Het dossier is intussen in de handen van politie en justitie. Marie blijft twee weken thuis van school, maar dan komt onvermijdelijk het moment dat ze terug naar de klas moet.

HUMO Hoe reageerden je klasgenoten? Wisten zij van de gebeurtenissen?

MARIE «Nee, alleen de leerkrachten wisten het. In de voormiddag ging het meestal nog, maar in de namiddag moest ik dikwijls de klas uit – ik kón gewoon niet meer. Ik bleef ook vaak een paar dagen na elkaar thuis, en ik miste veel toetsen. Het duurde niet lang of er werd serieus over mij geroddeld.»

SARAH «In samenspraak met het Centrum voor Leerlingenbegeleiding en Maries leerkrachten hebben we toen beslist om het in de klas te vertellen. Maar dat bleek een héél slecht idee.»

MARIE «Eerst werd er kort verteld wat er was gebeurd, daarna mochten ze vragen stellen: ‘En waren die jongens knap?’ ‘Vond je het ook leuk om seks met ze te hebben?’ ‘Was je niet gewoon te sexy gekleed?’ Ik geloofde mijn oren niet! Ik snap dat ze zich nauwelijks iets konden voorstellen bij wat ik had doorgemaakt, maar het was aan de leerkrachten om dat op te vangen – zij hadden tegengas moeten geven. Maar nee: ik had erg de indruk dat ze eigenlijk ook wel benieuwd waren of ik het niet had uitgelokt, al was het maar een béétje.»

HUMO Heb je daar zelf ooit aan getwijfeld?

MARIE «Nee. Het vangnet van mijn familie heeft van in het begin perfect gefunctioneerd: ze hebben mij altijd op het hart gedrukt dat ik nul komma nul schuld had aan wat er gebeurd was. Tijdens dat klasgesprek zei ik dus: ‘Zijn jullie soms achterlijk? Natuurlijk was mijn rokje niet te kort!’ Komaan, ik was véértien: mijn mama zou me nooit buitengelaten hebben als mijn rokje te kort was geweest. En wat dan nog? En néé, het waren géén knappe gasten, en plezant was het ook al niet. (Zucht) Echt, die vragen waren zo dom dat ik geen seconde aan mezelf heb getwijfeld. Maar blij werd ik er niet van.»

SARAH «En dan dat gedoe op de sociale media (blaast). Eén van haar klasgenoten was op Netlog bevriend met sommige van die jongens – allemaal ‘vrienden’ onder elkaar, hè – en ze was wat vragen beginnen te stellen. Vervolgens ging ze op school rondbazuinen dat Marie dat hele verhaal verzonnen had. Na een tijdje had ik er genoeg van en heb ik Marie naar de Steinerschool gestuurd. Ook al omdat haar leerkrachten aan mijn kop kwamen zagen dat het toch zo belangrijk was dat Marie haar toetsen meedeed en goeie punten haalde. Dat was het laatste van mijn zorgen! Ik wilde dat mijn dochter weer normaal kon functioneren en dat ze weer een sociaal leven zou hebben. Nu ja, soms hield ik dat zélf tegen – ik durfde haar niet alleen over straat te laten lopen, ik liet haar nergens naartoe gaan zonder dat ik onderweg vijf keer belde. Marie heeft me op een bepaald moment zelf tot de orde geroepen: ‘Stop ermee, mama! Ik ben precies gestraft om wat die gasten met mij gedaan hebben!’»

HUMO Ben je in therapie gegaan?

MARIE «Ja, maar dat klinkt makkelijker dan het in werkelijkheid was, hoor. ‘Ga gewoon even in therapie en alles komt weer goed.’ Het was echt supermoeilijk om een therapeut te vinden bij wie ik het gevoel had dat ik er echt iets aan had. Bij ééntje had ik het gevoel dat ik er na zo’n sessie slechter aan toe was dan toen ik er binnenstapte. Nu ja: op termijn heb ik er wel veel aan gehad.»

HUMO Ben je die jongens ooit nog tegen het lijf gelopen?

MARIE «Ik zat eens op een bus die nog bij de beginhalte stond toen één van hen voorbijwandelde en even verderop bleef staan. Hij stond daar te flikflooien met een meisje. Ik ben onderuitgezakt en heb mijn gezicht in mijn handen verborgen – de andere passagiers op de bus bekeken me héél raar. Eigenlijk wilde ik op dat meisje toestappen om te zeggen dat ze moest uitkijken met die gast, maar dat durfde ik niet.»

HUMO Heb je sindsdien nog vriendjes gehad?

MARIE «Ja, hoor. Enfin, het heeft wel lang geduurd voor ik eraan toe was.»

SARAH «Waar ik achteraf gezien een klein beetje blij om was, was dat het niet haar eerste ervaring met seks was – ze had er al eens mee geëxperimenteerd.»

HUMO En wist u dat?

SARAH «Ik had het van haar gezicht afgelezen.»

MARIE «We waren over jongens bezig en mama zei: ‘Heb je al seks gehad?’ Ik dook van schaamte onder tafel, waarop zij bijna begon te juichen (lacht).»

SARAH «Volgens haar psycholoog heeft het feit dat wij daar zo open over konden praten, zeker geholpen in haar verwerkingsproces.»

HET PROCES

Dik drie jaar na de gebeurtenissen op de bovenverdieping in de villa in E. komt de correctionele rechtbank in Antwerpen in zitting bijeen: de meerderjarige dader staat er terecht. Marie hoeft niet aanwezig te zijn, maar ze wil toch meegaan.

SARAH «Ze was vastberaden: ‘Als ik níét ga, zal ik de rest van mijn leven bang zijn dat ik ze ergens anders tegen het lijf loop.’»

MARIE «Ik heb samen met mama een tekstje geschreven over wat ik voelde, dat ik tijdens de zitting kon voorlezen. Ik wilde die gast toch één keer zelf confronteren met wat hij me had aangedaan.

»Ik heb die gast niet durven aan te kijken. Maar veel zou het niet uitgemaakt hebben: hij heeft niet eens gevoelens, denk ik. Toen hij te horen kreeg dat hij voor vijf jaar in de cel moest, af hij geen krimp. Wat wil je? Hij was net een week vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij een tijdje had gezeten voor een overval met geweldpleging.

»Ik was wel blij toen ik merkte dat de rechter en de griffier de feiten héél ernstig namen. Ik bedoel maar: die mensen zien aan de lopende band zieke dingen, ik was bang dat ze mijn verhaal niet zo erg zouden vinden. Maar die vrees was ongegrond, ze deden hun job heel goed. De rechter vroeg de dader: ‘Aha, u hebt een vriendin? Deelt u die ook met uw vrienden?’ Waarop die gast: ‘Nee, ik heb te veel respect voor haar.’ ‘Maar voor dit meisje duidelijk niet,’ zei de rechter. Daar heb ik veel kracht uit kunnen puren.

»De zitting in de jeugdrechtbank was andere koek: pure Kafka vond ik dat – alles draait er om de dader. De rechter wilde me daar zelfs buitenzetten omdat ik aan het wenen was.»

SARAH «In die jeugdrechtbank had ik het ook lastig: die Jorn had verdorie bekend dat hij mijn dochter mee had verkracht, maar zijn moeder bekeek me alsof mijn kind een slet was die haar zoon in de val had gelokt. En volgens hun advocaat was ik een marginale moeder die niet voor haar dochter kon zorgen. Marie kon niet naar huis omdat ik ruzie had met mijn toenmalige vriend, weet je nog?»

De meerderjarige dader krijgt een effectieve gevangenisstraf, de twee minderjarigen komen ervan af met een paar weken opsluiting in een jeugdinstelling, huisarrest en het betalen van een schadevergoeding. Konden Marie en Sarah zich in die vonnissen vinden?

MARIE «Er zat niet veel anders op, hè? En ik was vooral blij dat het allemaal achter de rug was. Nu ja, in het begin werd ik er bijna ongemakkelijk van. Je leeft daar drieënhalf jaar naartoe, met alle ups en downs, en plots is dat wég – heel raar.»

SARAH «In die vijf jaar effectief kon ik me wel vinden, maar met het vonnis van die Jorn heb ik het nog altijd héél moeilijk: hij kan gewoon doorgaan met zijn leven, terwijl dat van Marie – deels door zijn schuld – is blijven stilstaan. En je moet weten: hij werd vier dagen na de feiten achttien, maar hij is toch berecht als een minderjarige.

»De voorbije jaren hebben een paar mensen me gezegd: ‘Sarah: ik ken misschien wel iemand die die gasten een lesje kan leren. Veel hoeft het zelfs niet te kosten.’ Het is vaak door mijn hoofd gegaan, en één keer heb ik het serieus met Marie besproken: als zij dat zou zien zitten, dan ik ook. Maar weet je wat ze zei? ‘Mam, daar moeten we ook wel weer mee kunnen leven, hè.’ Ik was daar echt niet goed van, want ik wist dat ze gelijk had.»

MARIE «Natuurlijk heb ik gelijk: als je zoiets doet, ben je geen haar beter dan die gasten.»

SARAH «Héél die affaire heeft zwaar gewogen op ons gezin. Al die keren dat ik moest opdraven omdat Marie het niet meer aankon, en dat ik op het werk moest zeggen: ‘Sorry, ik kom nu even niet.’ Al die woordenwisselingen met familieleden, al die keren dat de zittingen uitgesteld werden en ik wist dat Marie wéér zou crashen. Om nog te zwijgen van het feit dat ik mijn kind – dat onbezorgde, vrolijk giechelende meisje – kwijt was. Oké, het heeft ons dichter bij elkaar gebracht, maar we hebben er een zware prijs voor moeten betalen.»

Marie heeft een grote tattoo op haar rug: ‘I believe in happy endings’ staat er, in sierlijke letters die van haar linker naar haar rechterschouder dansen.

MARIE (trots) «Heb ik laten zetten na de slotzitting.»

SARAH «Ze wilde eerst ‘What doesn’t kill you, makes you stronger’ op haar rug, maar dat heb ik haar uit het hoofd kunnen praten: die spreuk zou haar voor altijd herinneren aan de verschrikking die ze heeft moeten doorstaan. Deze is veel positiever.»

MARIE «Mama had gelijk: deze straalt uit dat ik vooruit wil met mijn leven.»

(*) Alle namen in het artikel zijn schuilnamen.