Hicham Chaib, de meest gezochte moslimterrorist van België: ‘Hij is een gevaarlijke psychopaat die ons land haat’

Hicham Chaib, de meest beruchte en gezochte IS-terrorist van België, is spoorloos sinds de val van het kalifaat. Geen prettige gedachte, zegt expert Montasser AlDe’emeh: ‘Chaib is een bloeddorstige moordenaar die mensen heeft geëxecuteerd. Zo iemand kun je niet deradicaliseren. Voor hem is er geen enkele oplossing.’

In maart 2016 postte Hicham Chaib vanuit het kalifaat een filmpje waarin hij in naam van IS de aanslagen in Parijs en Brussel opeiste en nog meer moordpartijen in Europa aankondigde. Op het einde van de video schoot hij een in een oranje gevangenisplunje geklede, vermoedelijk Koerdische krijgsgevangene door het hoofd. Met dat soort boodschappen is Chaib een Bekende Vlaming geworden.

De corpulente, in Deurne geboren Belg van Marokkaanse afkomst trok voor het eerst de aandacht in Borgerhout toen hij zich op straat als de rechterhand van Fouad Belkacem voordeed, de oprichter van Sharia4Belgium. Chaib bleek niet meteen de meest intelligente van de groep en ook zijn religieuze kennis was beperkt. Maar hij was enthousiast en agressief, en ronselde jonge moslims in Borgerhout voor samenscholingen en betogingen. In 2013 kreeg hij een jaar voorwaardelijke celstraf wegens aanzetten tot haat. Twee jaar later werd hij in Antwerpen veroordeeld tot vijftien jaar cel in het proces tegen Sharia4Belgium.

Maar toen was Chaib al verdwenen. Met de hulp van de Britse haatprediker Anjem Choudary, die inmiddels is veroordeeld en in de cel zit, vertrok hij in 2013 als één van de eerste Belgische IS-strijders naar Syrië, samen met zijn vrouw Kaoutar Bioui. Daar werd hij één van de belangrijkste propagandisten van het kalifaat. Hij is te zien in videofilmpjes waarin hij dreigde met terreuraanslagen in het Westen, en waarin hij het kalifaat als het paradijs voor moslims aanprees. Met beloften en dreigementen lokte hij would-be-jihadisten naar het Midden-Oosten, terwijl zijn echtgenote op Facebook een vrouwenhoekje inrichtte waar ze boerka’s aanprees en de kwaliteit van bomgordels en wapens testte. In België is Bioui veroordeeld omdat ze had opgeroepen om Vlaams Belang-topman Filip Dewinter te vermoorden.

Chaib ronselde uitgebreid in zijn eigen familie. Zijn jongere broer Anouar zette in Antwerpen de vereniging The Way of Life op, die de activiteiten van het opgedoekte Sharia4Belgium moest voortzetten. Anouar Chaib probeerde ook naar Syrië te vertrekken, maar hij werd twee keer opgepakt. Hij kreeg in januari van dit jaar vijf jaar cel, maar hij werd voorlopig vrijgelaten. Bij de behandeling van zijn beroep in oktober gaf hij toe dat hij naar Syrië had willen vertrekken om zich bij IS aan te sluiten – de openbare aanklager had tijdens het proces gezegd dat beklaagden die wilden bekennen, op strafvermindering konden rekenen.

Hicham Chaib was niet alleen een internetpropagandist. Volgens zijn broer Anouar en sommige bronnen bij IS was hij in Raqqa, de hoofdstad van het kalifaat, hoog opgeklommen in de rangen van de terreurorganisatie. Hij had er een belangrijke functie bij de hisba gekregen, de religieuze politie die ‘slechte’ moslims, ongelovigen en homoseksuelen opsloot, folterde en executeerde. Dat maakte van hem een gevreesd man in het kalifaat.

Sharia boven alles

Montasser AlDe’emeh, een Belgisch-Palestijnse onderzoeker, haalt zijn schouders op in het café van het Brusselse Kaaitheater.

MONTASSER ALDE’EMEH «Dat is onzin. Hicham Chaib heeft nooit een hoge functie uitgeoefend bij IS. Hij heeft daar gewoonweg de intellectuele capaciteiten niet voor. Dat zag men bij IS ook wel. Hij spreekt slecht Arabisch, hij is te dik, hij kan niet vechten: veel IS-strijders lachten hem uit.»

Drie jaar lang heeft AlDe’emeh de entourage van Chaib in Vlaanderen en Syrië geobserveerd. Hij zegt dat hij in dat milieu infiltreerde op verzoek van de Staatsveiligheid.

ALDE’EMEH «Ik ken de man en zijn omgeving dus. Chaib is uitsluitend uit op macht en prestige. Hij is een aansteller die er alles aan doet om erbij te horen. Zo heeft hij zich bijvoorbeeld laten fotograferen aan de zijde van Abu Wahib, een massamoordenaar die in 2016 bij een luchtaanval van de Amerikanen om het leven is gekomen.

»Het is waar dat Chaib voor de hisba in Raqqa heeft gewerkt, maar niet als chef, wel in een ondergeschikte positie. Daar is hij goed in: mensen de duivel aandoen, controleren wie niet naar de moskee gaat, toezien op de kledingvoorschriften van vrouwen… Hij houdt ervan mensen te terroriseren, te folteren en te vermoorden. Hij heeft zich laten vereeuwigen terwijl hij door de straten van Raqqa paradeerde met een hand rond zijn nek. Die hadden hij en zijn collega’s afgehakt bij een dief. ‘Wij passen hier de shariawetgeving toe, zonder nonsens,’ verklaarde hij toen. ‘Ik ben nog nooit zo gelukkig geweest.’

»Hij is een bloeddorstige moordenaar die mensen heeft geëxecuteerd, een psychopaat die België haat. Die wil je hier niet op straat tegenkomen. Hij vormt een groot gevaar voor onze samenleving. Daarom is hij ook een prioriteit voor de Belgische autoriteiten, die hem zo snel mogelijk achter de tralies willen zien. Zo staat hij op de Belgische pagina van de most wanted-lijst bij Interpol.

»Chaib is ook een zwaar gefrustreerde man. Chaib kan geen kinderen krijgen, maar dat weerhield hem niet om zijn vrouw Kaoutar te bevelen om nog andere vrouwen voor hem te zoeken. Op het internet had ze een minderjarig meisje gevonden dat ze naar Syrië probeerden te lokken, maar ik heb dat op het laatste nippertje kunnen voorkomen.

»Wellicht is hij op die manier met nog meer Belgische meisjes in contact gekomen. Ook andere jihadisten, zoals de Kortrijkzaan Olivier Calebout, spraken jonge en kwetsbare meisjes aan op het internet en probeerden hen om te praten. En de Belgische jihadist Abdellah Nouamane, die mij vanuit Syrië audioboodschappen stuurde waarin hij dreigde met aanslagen in ons land, heeft eveneens minderjarige meisjes naar Syrië gelokt.»

Bij zijn werk voor de Staatsveiligheid had AlDe’emeh contact met sympathisanten, medestanders en zelfs medewerkers van Chaib in Antwerpen, Brussel en Mechelen. Hij ontmoette ook Khalid Ouchan, een jonge Mechelse imam die bekendstond om zijn gematigde preken en die zich uitsprak tegen extremisme. Maar niet alles was wat het leek bij Ouchan. Eind 2014 werd zijn broer Jawad gearresteerd, samen met Anouar Chaib en een aantal leden van The Way of Life, op verdenking van terroristische activiteiten. Daarop vroeg de imam aan Montasser AlDe’emeh of die zijn broer geen certificaat kon bezorgen waaruit moest blijken dat Jawad met succes een deradicaliseringscursus had doorlopen. AlDe’emeh ging in op dat verzoek.

ALDE’EMEH «Ik heb de kladversie van het certificaat dat me gedicteerd werd geschreven als infiltrant voor de Staatsveiligheid. Later werd daar zonder mijn medeweten een officieel document van gemaakt en werd mijn handtekening vervalst. Ik had me ingewerkt in de entourage van de Ouchans, die directe contacten had met Hicham Chaib. De vrouw van jawad Ouchan had veel kennissen in het radicale islammilieu in Vlaanderen en bij IS, en zijn nicht is zelfs naar het kalifaat vertrokken. Ze zat in Raqqa bij Chaib.»

De rechter volgde de argumentatie van AlDe’emeh niet en veroordeelde hem in september, samen met de imam en de advocaat van Jawad Ouchan, in beroep tot een half jaar voorwaardelijk. AlDe’emeh heeft nu een gratieverzoek ingediend.

Hicham Chaib is samen met duizenden buitenlandse IS-terroristen op de vlucht. ‘In plaats van tot de laatste snik te strijden en te sterven, zijn veel jihadisten in autokonvooien vertrokken uit de steden die ze controleerden, vaak met vrouwen, kinderen en familie,’ zegt VRT-journalist Rudi Vranckx.

RUDI VRANCKX «Aboe Bakr al-Baghdadi, de kalief van IS, reist in een klein en onopvallend konvooi van hooguit twee of drie auto’s. Veel jihadisten hebben zich teruggetrokken in de woestijn op de grens van Syrië en Irak, dat voorlopig nog in handen is van IS.»

ALDE’EMEH «In Irak zitten duizenden buitenlandse IS-strijders aan de westelijke grens met Syrië, in het district Hawija. Die worden nu aan alle kanten bestookt.»

HUMO Ook dat gebied zullen ze binnenkort verliezen. Waar zullen de jihadisten dan naartoe vluchten?

VRANCKX «Ze kunnen uitwijken naar Saoedi-Arabië, Libië of Jemen. Oost-Afghanistan en Somalië zijn ook een mogelijkheid.»

In november meldde de BBC dat honderden gewapende buitenlandse IS-strijders en hun familie uit Raqqa konden ontsnappen. Ze kregen een vrijgeleide van de internationale coalitie, met als motivatie dat de aanvallen van de IS-kamikazes dan zouden stoppen. Onder de ontsnapte strijders bevinden zich tal van Europese jihadisten. Die zijn al in Turkije opgemerkt en zouden op weg zijn naar Europa.

De Europese Unie heeft afspraken en uitleveringsverdragen met landen als Turkije om de vluchtelingen uit Syrië ver van de Europese grenzen te houden, maar de Turkse controle is verre van efficiënt. De Turken hebben langs de grens met Syrië wel een muur van 566 kilometer lang gebouwd, maar de jihadisten betalen de grensbewakers duizenden euro om hen en hun familie door te laten.

Veel Europese landen weten niet hoeveel jihadisten van hun grondgebied zijn vertrokken en nog minder hoeveel er ongezien zijn teruggekeerd. De onduidelijkheid is groot. Eerst voorspelden de FBI en specialisten in Europa dat het continent overspoeld zou worden door een tsunami van IS-terugkeerders met terroristische bedoelingen, zodra het territorium van IS heroverd zou zijn. Van de vijfduizend jihadisten die uit Europa zijn vertrokken, hebben er duizend ginder het leven gelaten. Drieduizend strijders zijn op weg naar Europa, hebben onderzoekers van de Europese Commissie berekend. In juli van dit jaar maakte Interpol bekend dat ze een lijst heeft waarop de namen staan van 173 hoogopgeleide IS-terroristen, die door IS naar Europa zijn gestuurd om terreur te zaaien.

De voorbije jaren zijn een honderdtal IS-huurlingen weer in België opgedoken, maar sinds begin dit jaar is er volgens de autoriteiten geen enkele jihadist meer teruggekeerd. Hoeveel IS’ers clandestien de grenzen hebben overgestoken en hier ondergedoken leven, weet niemand. ‘De grenzen zijn niet waterdicht,’ zegt woordvoerster Petra Thys van het OCAD, het Coördinatieorgaan voor de Dreigingsanalyse. ‘Een overzicht van hoeveel terugkeerders er ongezien België zijn binnengeraakt, hebben we niet.’

Sommigen komen op eigen houtje terug, anderen reizen via een smokkellijn die is opgezet door IS.

PETRA THYS «De IS’ers gebruiken allerlei sluipwegen. Ze komen via Turkije, maar ze kunnen ook over de Middellandse Zee en dan via Spanje en Italië terugreizen, of over de Zwarte Zee via Bulgarije en Roemenië.»

Dood of levend

Begin dit jaar werd het gerucht verspreid dat Hicham Chaib was omgekomen bij bombardementen in Irak. Maar veel Europese jihadisten doen uitschijnen dat ze dood zijn, waarna ze onder een nieuwe naam en met valse papieren verder door het leven gaan. Matthias Leys, de Antwerpse advocaat van de familie Chaib, ontkende dat Hicham overleden was, maar vandaag weet hij niets over de Antwerpse IS-strijder. Leys is geen advocaat meer en hij heeft al zijn dossiers doorgegeven aan zijn collega Charlotte De Boeck. Zij verklaart dat ze de advocaat is van Anouar Chaib, maar ze heeft geen enkel contact met Hicham en ze heeft ook geen idee waar hij zit of wat hij doet.

Ook bij het OCAD houdt men de boot af.

THYS «Wij geven geen informatie over individuele gevallen.»

VRANCKX «Ik denk niet dat hij in België is. Hij is wellicht meegegaan met de jihadisten die nu in het grensgebied tussen Syrië en Irak zitten.»

ALDE’EMEH «Ik denk ook niet dat hij zich in België bevindt, al heeft hij hier familie en veel medestanders. In Antwerpen sympathiseren veel mensen nog altijd met hem. Die vinden dat het allemaal de schuld is van de media, die leugens over hem vertellen.

»Hicham Chaib zit wel in het nauw. Hij kan niet terug naar België, want hij is hier te bekend en er wacht hem een gevangenisstraf van vijftien jaar. Naar Libië of Jemen dan maar? Het is niet makkelijk om daar nog te raken. Misschien kiest hij voor de dood, maar dat is twijfelachtig: hij is geen held.»

HUMO Wat gebeurt er met de jihadisten die toch terugkomen en worden opgepakt?

ALDE’EMEH «Een aantal van hen zit in de gevangenis. Velen krijgen een deradicaliseringscursus, maar ik moet lachen met het woord deradicalisering. Die figuren waren nooit geïntegreerd. Hoe kun je ze dan ‘opnieuw’ integreren? De deradicalisering kost ons miljoenen en levert niets op.

»Heeft het eigenlijk wel zin om hen in de gevangenis te steken? Na een tijd komen ze toch vrij en beginnen ze opnieuw. Ze blijven een gevaar voor de Europese samenleving. We hebben het hier over massamoordenaars en etnische zuiveraars, strategen van het kwaad die ziekenhuizen willen aanvallen en water- en voedselvoorraden vergiftigen. Voor een man als Hicham Chaib is er geen enkele oplossing meer.

»In Jordanië, toch een moslimland, worden die jihadisten hard aangepakt. Maar in België hebben we geen realistische kijk op het jihadisme. Het gros van de strijders die zijn teruggekeerd, is helemaal niet gederadicaliseerd. Ze blijven fanatiek. Ze hebben alleen de rekening voor zichzelf gemaakt. Ze zijn terug naar België gekomen omdat ze niet in de woestijn willen sterven. En wij helpen ze met onze misplaatste empathie. We geven ze allerlei vormen van steun en nemen ze op in uitgebreide en dure hulpprogramma’s.»

HUMO Wat moet er dan met hen gebeuren? De Franse overheid geeft lijsten vrij met namen van Franse jihadisten die ginder uitgeschakeld moeten worden. Ze wil niet dat die nog terugkomen.

ALDE’EMEH «Het is niet erg ethisch, maar ik begrijp de Fransen. Als je je volk, je cultuur en je samenleving wilt beschermen, dan is daar absoluut iets voor te zeggen. Je moet die mensen hard aanpakken. En dat is geen rechtse praat. Ik ben geen Vlaams Belanger, hè. Ik ben een realist.»