‘Ik houd aanzienlijk meer van mijn honden dan zij van mij’: de beste adviezen en ontboezemingen van Nick Cave

Pensioengerechtigd, maar baldadig als een twintiger: ook op zijn 65ste ziet Nick Cave er niet bepaald uit als een tomatenkweker, kleurenwiezer of de toekomstige Australische kampioen Rummikub. Ter gelegenheid van zijn verjaardag leest u hier nog eens het verhaal over de Red Hand Files, de vragenrubriek op zijn site waar hij zijn fans al jaren naar het geluk orakelt.

Dit artikel verscheen in Humo op dinsdag 21 mei 2019.

Wat zou je doen als de wereld over 72 uur vergaat? Hoe schrijf je een song? En hoe ga je om met het verlies van een dierbare? Vragen van fans genoeg en Nick Cave beantwoordt ze op velerlei manieren. In prachtig proza op z’n website The Red Hand Files én tijdens de tournee ‘Conversations with Nick Cave’. We nemen u mee op wandel langs het opmerkelijkste, ontroerendste, leerrijkste en grappigste wat The Red Hand Files tot nog toe te bieden had.

Na de dood van zijn 15-jarige zoon Arthur op 14 juli 2015 is er een andere Nick Cave opgestaan. Niet dat de oude verdwenen is: de man schrijft nog steeds als een bezetene scenario’s en soundtracks – acht in vijf jaar tijd – en het in 2016 verschenen ‘Skeleton Tree’, zijn zestiende samenwerking met The Bad Seeds, was er één van bloedstollend hoog niveau. Maar waar we dertig jaar lang enkel via zijn werk en een filter van Bijbels taalgebruik een inkijk kregen in de ziel van het enigma Cave, geeft hij sinds enkele jaren ook de mens achter de artiest bloot. Een eerste forse glimp kregen we te zien in de docu ‘One More Time with Feeling’, die de opnames van ‘Skeleton Tree’ belichtte, maar ook het peilloze verdriet van het gezin Cave om de overleden Arthur op hartverscheurende wijze blootlegde. Dan was er plots de theatertour ‘Conversations with Nick Cave’ – half soloconcert, half vragenrondje met de aanwezige fans – waarmee hij wegens succes in Australië en Nieuw-Zeeland ook naar Europa komt en op woensdag 29 mei in de Roma in Antwerpen staat.

En dan zijn er nog de hartverwarmende Red Hand Files, een website waarop Cave sinds eind vorig jaar in briefvorm antwoordt op de uiteenlopendste vragen. De files namen een hoge vlucht na ‘Issue #6’ (zoals hij de vragen noemt), toen Caves antwoord op de vraag van een zekere Cynthia uit Vermont over hoe hij en Susie omgingen met het verdriet om het verlies van Arthur en of ze soms ook het gevoel hadden dat ze nog met hem konden praten, nagenoeg wereldwijd werd afgedrukt.

‘Mij lijkt het, beste Cynthia, dat liefde en verdriet inherent met elkaar verbonden zijn. Wie liefheeft, heeft verdriet: dat is de deal. Rouw en verdriet herinneren ons aan de diepte van onze liefde, en zijn, net als liefde zelf, gevoelens waarover niet te onderhandelen valt. Rouw en verdriet zijn van een onmetelijkheid waarbij ons minuscule zelf in het niets valt. De geesten waar je het over hebt, om ze zo maar te noemen, zijn in wezen ideeën. Ze zijn onze verbijsterde verbeelding die na rampzalige gebeurtenissen weer wakker wordt. Verbeelding en ideeën zijn de voorbodes van mogelijkheden. Volg je ideeën, want aan de andere kant schuilt verandering, groei en verlossing. With love, Nick.’

Bijtende teckel

In één van de eerste Red Hand Files waren we al te weten gekomen dat het gezin Cave twee honden heeft: een lieve straathond met droevige ogen die Otis heet en kanker heeft, en een psychotische, kleine teckel genaamd Nosferatu, die zich tot voornaamste levensdoel heeft gesteld om baasje Nick te bijten. ‘Ik denk niet dat ik mij vergis als ik zeg dat ik aanzienlijk meer van mijn honden houd dan zij van mij,’ aldus Cave, die de even onbegrijpelijke als onvoorwaardelijke liefde voor zijn huisdieren vervolgens aanwendt om een licht te werpen op het creatieve proces.

‘Verbeelding is in wezen religieus van karakter, aangezien het voorbij de waarheid reikt, op zoek naar betekenis. En betekenis is dan weer een soort waarheid ontdaan van bewijs. Wetenschap staat ten dienste van de waarheid, maar de songschrijver en de dichter gaan voorbij aan de wetenschap en dringen door in een onbekende wereld. Ze brengen hun tijd door in een droomwereld, een schimmenrijk waar God en zijn geesten ronddolen, ver weg van rede en rationaliteit. Daar, in dat toverbos, heersen ze in absurde, bedrieglijke, koortsachtige verwondering. Dat is de wereld waarin ik mijn songs ga zoeken. Als jij ook een artiest bent, dan zie ik je ongetwijfeld daar. Indien niet, kun je er in mijn songs naartoe zeilen.’

Hij voegt er nog een laatste woordje over de honden aan toe. ‘Mijn vrouw Susie is hun totaal toegewijd, en ik denk niet dat ik de waarheid verdraai als ik zeg dat ze meer begrip en empathie heeft voor de dierenwereld dan voor die van de mensen. Susie kan recht in de demonische ogen van Nosferatu kijken en hem met één blik laten smelten. Op mij heeft ze hetzelfde effect.’

The Walk of shame

Op een vraag over zijn samenwerking en vriendschap met Warren Ellis schrijft hij, mooi vormgegeven en geïllustreerd met een foto van een soezende Ellis tussen zijn keyboards, met zijn viool als een slapende baby op zijn buik: ‘Als we samen songs schrijven, doen we dat in een kleine studio nabij Brighton. Ik zit in de ene kamer met mijn piano, mijn tekstboek en een microfoon, Warren zit in een andere kamer omringd door zijn vele instrumenten. Tussen ons zit een glazen muur. We bespreken nooit wat we gaan doen, we beginnen gewoon te spelen, pure improvisatie. Oogcontact is essentieel. Wat er dan gebeurt, kan ik moeilijk omschrijven, maar er gebeurt altijd iets. Het heeft te maken met intuïtie, vertrouwen en gevaar. De bereidwilligheid om risico’s te nemen en te falen. We zijn niet bang voor wat we zelf ‘The Walk of Shame’ zijn gaan noemen. Dat is wat er gebeurt als één van ons een idee opgooit dat duidelijk nergens op trekt en we op epische en gênante wijze op onze bek gaan. Als we ‘The Walk of Shame’ een tijdlang niet bewandeld hebben, weten we dat we onze job niet goed aan het doen zijn, en niet bereid zijn om uit onze comfortzone te stappen.’

Een tweede foto van Ellis achter een kom mosselen, met als onderschrift ‘Mussels in Brussels’, maakt het plaatje mooi af.

Wachten op Trump

Cave is nergens minder dan zeer gevat, en de humor waarmee hij zijn brieven aanlengt, zijn een mooi tegengewicht voor de ernst van sommige vragen en onderwerpen. Aan Elettra uit Berlijn, die vraagt wat hij zou doen als hij te weten zou komen dat de wereld over 72 uur zou ophouden te bestaan, schrijft hij kort: ‘Dear Elettra, I’d freak the fuck out. Love, Nick.’

Als iemand hem een paar weken later complimenteert met dat gevatte en grappige antwoord, maar aandringt om te vertellen wat hij écht zou doen, antwoordt Cave: ‘Ik bel mijn vriend Bono, en als zelfs die er niks aan kan doen, begin ik te bidden. Ik zou bidden voor de mogelijkheid van een god, en dat het hiernamaals een christelijk hiernamaals moge zijn (waar mijn familie en ik een kleine kans maken om binnen te raken) en niet een islamitisch hiernamaals (geen kans voor ons), een hindoeïstisch (waar de mogelijkheid bestaat dat we als kakkerlakken terugkomen) of joods (wat, voor zover ik het begrepen heb, slecht nieuws zou zijn voor iedereen).’

Als iemand hem er vervolgens op wijst dat hij in de hem resterende 72 uur blijkbaar geen afscheid neemt van The Bad Seeds, geeft hij toe dat dat een fout was, en zegt dat hij hun een brief zou schrijven. ‘Dierbare Bad Seeds, aangezien er ons nog slechts 72 uur resten tot onze gezamenlijke vernietiging, zal ik dit kort houden. Jullie zijn de besten die er zijn. Het was me een groot genoegen om met jullie te werken. Na lang nadenken heb ik besloten om jullie allemaal een bonus te geven. Het geld zal over drie dagen naar jullie rekeningen worden overgeschreven.’

Ook de vraag over een eventuele nieuwe plaat van rockgroep Grinderman ontwijkt hij met humor: ‘Ik heb het er met Warren over gehad, en we waren het erover eens dat de wereld, gezien het heersende emotionele klimaat, Grinderman nodig heeft. Warren zei dat hij wilde wachten tot na de herverkiezing van Trump, in de hoop dat hij ons zal uitnodigen om ‘No Pussy Blues’ te komen spelen op zijn inauguratie. Het zou kunnen dat hij een grapje maakte, maar ik ben er niet zeker van. Uiteindelijk zijn we tot een compromis gekomen en vonden we het allebei een goed idee om een ‘Best of Grinderman’ uit te brengen. We waren het erover eens dat het een dubbelalbum moet zijn.’ Ter info: Grinderman heeft tot dusver twee platen uitgebracht.

Het creatieve proces

Veel meer dan dat Nick Cave dagelijks naar een bureau trekt om van negen tot vijf te schrijven, waren we over ’s mans werkwijze in de loop der jaren niet te weten gekomen, en de vragen over ‘Hoe doe je het?’ vallen dan ook met bakken uit de hemel. Cave bundelt ze in één antwoord: ‘Het is mij nog maar zelden overkomen dat ik aan mijn bureau ben gaan zitten met een vastomlijnd idee van wat ik ga doen, of met een ander voornemen dan: I am ready. Het zitten komt altijd eerst. Met een zekere alertheid, beschikbaarheid voor mogelijkheden. Dus, hier zijn een paar suggesties: Ga zitten. Wees jezelf. Wees voorbereid. Wees alert. Negeer de stemmen. Wees wat je wilt zijn. Schrijf. Wees speels. Wees roekeloos. Vergeet niet dat jij op maat gemaakt bent voor het idee dat naar jou onderweg is. Je bent goed genoeg. Het idee staat op het punt zich te openbaren. Love, Nick.’

In een veel latere post voegt hij daaraan toe: ‘De creatieve daad is een daad van oorlog. Je interne criticus is je vijand, en net daarom van levensbelang voor het creatieve proces. Creëren is een onophoudelijk straatgevecht met de mindere, donkere versie van jezelf. Een conflict dat ervoor zorgt dat er doorheen goeie kunst bloed en tranen stromen, met de littekens van de strijd diep in het werk gegraveerd.’

Eén droom cadeau

Irina uit Londen wil weten of hij zijn dromen neerschrijft. ‘Lieve Irina, gevaarlijke moordenaars hadden Warren gekidnapt. Ze hadden mij een lijst met eisen gestuurd, en ik moest een brief terugsturen waarin stond dat ik akkoord ging met hun voorwaarden. Ik schreef de brief in hetzelfde format als The Red Hand Files, in het bloedrode cambria-lettertype, dezelfde crèmekleurige achtergrond. Maar ik ondervond technische problemen, de letters zwommen door elkaar, de kleur veranderde en het Red Hand-logo viel voortdurend om. Time was running out. Bevend werd ik wakker. Het kan niet anders dan dat mijn droom veroorzaakt werd door jouw vraag, aangezien het de eerste droom is die ik mij kan herinneren in lange tijd. Als ik al droom, en als ik het me kan herinneren, schrijf ik nooit iets op. Deze droom heb ik wel opgeschreven, Irina. Hij is voor jou. Dank je wel om hem op te roepen. Ik heb Warren ook maar even gebeld, hij lijkt oké te zijn. Veel liefs, Nick.’

Hoe fucking cool moet dit zijn: een droom cadeau krijgen van Nick Cave?

Miskleun

Ook vragen over ‘Nocturama’, algemeen beschouwd als de grootste miskleun uit zijn carrière, gaat hij niet uit de weg. ‘Ik ben er vooral trots op dat van de zestien platen die The Bad Seeds hebben gemaakt, er maar één ‘Nocturama’ is. Bij sommige groepen bestaat de helft van hun oeuvre uit ‘Nocturama’s’, en veel groepen hebben alléén maar ‘Nocturama’s.’ Als ene Burcu uit Istanbul zich vervolgens boosmaakt en in wonderschone bewoordingen uitlegt waarom ‘Nocturama’ zijn favoriete Bad Seeds-plaat is, antwoordt Cave kort: ‘Dear Burcu, :-) Love, Nick’

Een smiley van Nick Cave. Het gebeurde in het jaar 2019.

De beperkingen van AI

Eén van de mooiste brieven is die aan Peter uit Ljubljana, die wil weten of hij denkt dat artificiële intelligentie (AI) ooit in staat zal zijn om een goeie song te schrijven. ‘Yuval Noah Harari schrijft in zijn briljante boek, ‘21 lessen voor de 21ste eeuw’, dat AI in staat zal zijn om bétere songs te schrijven dan mensen. Hij zegt dat we naar songs luisteren om bepaalde gevoelens op te wekken, en dat AI in staat zal zijn om onze hersenen in kaart te brengen en songs te schrijven die op maat van onze persoonlijke mentale algoritmes zijn gemaakt. Songs die ons met veel meer precisie en intensiteit kunnen laten voelen wat het ook moge zijn dat we willen voelen. Voelen we ons triest, dan luisteren we gewoon naar de song die voor ons op maat gemaakt is om weer vrolijk te worden. Ik ben er niet van overtuigd dat dat alles is wat songs doen. Geweldige songs boezemen ontzag in. Ontzag ingegeven door onze menselijke beperkingen en de vermetelheid waarmee we die limieten proberen te overstijgen. Ik acht het perfect aannemelijk dat AI een song zou kunnen schrijven als ‘Smells Like Teen Spirit’, die ons op een bepaalde manier kan laten voelen. In dit geval: opgewonden en rebels. Maar ik ben van mening dat we, als we naar ‘Smells Like Teen Spirit’ luisteren, niet enkel naar de song luisteren, maar ook naar die teruggetrokken, vervreemde jongeman uit het kleine stadje Aberdeen. Een disfunctionele jongeman die zijn menselijke gebreken op zijn mouw droeg, en er op de één of andere manier in slaagde om door zijn pijn in een microfoon te schreeuwen en zich in de harten van een generatie te nestelen. Als we Iggy Pop ‘1970’ horen zingen, zien we hem, ingesmeerd met pindakaas, over de handen van het publiek lopen. We luisteren naar Beethovens negende in de wetenschap dat hij halfdoof was toen hij het schreef. We luisteren naar Prince, die kleine bundel paarse atomen, en zien hem in de stromende regen op de Super Bowl iedereen met verstomming slaan. We luisteren naar hoe Nina Simone al haar woede en teleurstelling in de tederste liefdesliedjes steekt. Paganini die doorspeelt terwijl de snaren van zijn Stradivarius één voor één knappen. Naar Jimi Hendrix die knielt en zijn instrument in brand steekt. We luisteren naar de mens en zijn limieten en naar de vermetelheid waarmee we die limieten te lijf gaan en overstijgen. Dus om op je vraag te antwoorden, Peter: AI zou een goeie song kunnen schrijven, maar geen geweldige. Daarvoor heeft het de ballen niet. Love, Nick.’

Knuffel

Een dame uit Denmark, Australië, die net ‘One More Time with Feeling’ heeft gezien en diep geraakt werd door de tranen en het onmetelijke verdriet van Caves vrouw Susie Bick, schrijft dat ze haar een knuffel wil geven en vraagt hoe het met haar is. ‘Susie zit hier nu tegenover me aan de keukentafel, ze neuriet een liedje en breit – naar wat ik ervan maak – een sjaal. Ik heb haar net je superlieve bericht voorgelezen. Ze was even in de war toen ze hoorde dat Denemarken door Australië geannexeerd is, maar Google leerde ons dat Denmark blijkbaar ook een klein kustdorpje in het westen van Australië is. Susie zegt dat ze er op vakantie wil, om jou een knuffel terug te geven.’

LIJSTJESTIJD

Uiteraard regent het vaak vragen naar lijstjes. Ziehier zijn tien favoriete liefdesliedjes.

‘To Love Somebody’ – Bee Gees

‘My Father’ – Nina Simone

‘I Threw It All Away’ – Bob Dylan

‘Comfort You’ – Van Morrison

‘Angel of the Morning’ – Merrilee Rush & The Turnabouts

‘Nights in White Satin’ – The Moody Blues

‘Where’s the Playground Susie?’ – Glen Campbell

‘Something on Your Mind’ – Karen Dalton

‘Always on My Mind’ – Elvis Presley

‘Superstar’ – Carpenters

Tegengif

In Issue #39 formuleert Cave een antwoord op de vele vragen die hij kreeg over eenzaamheid, vervreemding en depressie. Wij sluiten er – omdat het tenslotte altijd weer sneller Kerstmis is dan verwacht – ons overzicht mee af. ‘Hoe verder we gaan in dit leven, hoe groter het besef dat we nooit vrij zullen zijn van tegenspoed – we worden bedrogen, onze harten vertrappeld, geïsoleerd, eenzaam en verloren achtergelaten in pijn. Dat is wat het is om te leven. Wanhoop overweldigt ons en kan diep vanbinnen omslaan in bitterheid, wrok en haat die we, als we ons leven niet actief ten dienste stellen van anderen en alles doen wat in onze macht ligt om het lijden van anderen te verminderen, botvieren op de mensen die ons het dierbaarst zijn. Dat is, mijns inziens, in essentie de sleutel tot het leven. De remedie voor ons lijden en onze eigen gevoelens van vervreemding. Het is het essentiële tegengif voor eenzaamheid.’