Humo sprak metjack nicholson
‘Ik wil niet geregeerd worden door aseksuele mensen, ik heb liever leiders die complete mensen zijn’
(Verschenen in Humo in februari 1998)
James L. Brooks is een mens als een ander. Met andere woorden: complex genoeg om zijn persoonlijkheid niet in twee woorden te laten vatten. Enerzijds de producer en de linkse hersenkamer van ‘The Simpsons’, anderzijds regisseur, scenarist en producer van het melodrama ‘Term of Endearment’, een film die door de hostessen in de bioscopen intens werd gehaat omdat na elke voorstelling emmers tranen dienden te worden opgedweild. ln zijn nieuwste film, ‘As Good As It Gets’, slaagt hij erin zijn meest sarcastische zijde met zijn meest melige trekken te verzoenen, dankzij zijn intelligente script, maar vooral dankzij de sublieme vertolkingen van Helen Hunt, Greg Kinnear en bovenal de terecht voor een oscar genomineerde Jack Nicholson.
Lees de bespreking van ‘As Good As It Gets’
Jack speelt de rol van Melvin Udall, een succesvol schrijver van stationsromannetjes en een grimmige grompot die zich zo slecht in zijn vel voelt, dat hij iedereen die hem onder de ogen durft te komen ongenadig met zijn tong neersabelt. Hij lijdt aan obsessive-compulsive disorder, een geestelijke stoornis waardoor hij zich gaat vastklampen aan gewoonten en vaste patronen. Zodra zijn onwrikbare dagorde wordt verstoord, is ook zijn humeur om zeep. En tot zijn vaste schema behoort zijn dagelijks bezoek aan een restaurantje waar Helen Hunt hem dagelijks zijn zelfde schotel opdient. Wanneer ze een dagje moet verzuimen om voor haar zieke zoontje te zorgen, wordt ze het mikpunt van zijn toorn. Het verhaal van ‘As Good As It Gets’ had evengoed een aflevering van ‘The Simpsons’ kunnen zijn.
Nicholson is trouwens zowat de enige beroemde Amerikaan die zich nog niet voor een gastoptreden in ‘The Simpsons’ heeft laten strikken. ‘Je betaalt me niet genoeg, en je chanteert me met mijn kinderen,’ zegt Nicholson smalend wanneer Jim Brooks hem daar in het Plaza Athenée Hotel in Parijs aan herinnert. Het is ook daar dat wij Nicholson ontmoeten. Aardige man. Je hebt meteen de neiging hem ‘Jack’ te noemen. Wanneer je hem aankijkt, moet je er alleen voor zorgen je concentratie niet te verliezen. Niet omdat hij onder dat sobere pak van hem kleurige kousen draagt en rockabilly-schoenen met luipaardmotief; ook niet omdat hij zo zenuw-achtig is. Als hij even niet rookt, zit hij nerveus met een luciferdoosje te spelen, en zijn gigantische kont schuift van de ene kant van de fauteuil naar de andere. Nee, wat je het meest dreigt af te leiden, is dat elk van zijn gelaatsuitdrukkingen je aan een film doet denken. Af en toe zegt het ‘ding-dong’ in je hoofd. Ja, je zit met een levende filmlegende in een kamer. Maar stel nu maar je vragen.
HUMO Twee weken geleden kregen we een foto te zien van u en Peter Fonda, elk zwaaiend met een Golden Globe. Welk gevoel riep die hereniging in u op?
JACK NICHOLSON «Verbazing, omdat we nog alletwee in leven zijn (lacht). Ja, eindelijk weer samen. Het deed deugd. Het was een fantastisch gevoel.»
HUMO Hebben jullie herinneringen opgehaald aan de tijd van ‘Easy Rider’?
NICHOLSON «We hebben sindsdien al kansen genoeg gehad om mekaar alles te zeggen wat we erover te zeggen hadden, Maar het blijft een film die altijd veel voor ons zal betekenen. En niet alleen voor ons. Onlangs nog was ik in München, en de man die me daar begeleidde, zei: ‘Weet je, dertig jaar geleden heb ik na het zien van ‘Easy Rider’ mijn familie in de steek gelaten, en ben ik voor een jaar naar Ibiza getrokken. En daarna heb ik iets gedaan wat mijn familie me nooit meer heeft vergeven: ik ben journalist geworden.’ (Lacht) Dat was de invloed van de film op die man. En zo heb ik in de loop der jaren tientallen mensen ontmoet wier leven door die film een andere wending heeft gekregen. Wat kan ik zeggen? Je wil een positieve invloed op de wereld hebben en je kan alleen maar toejuichen dat je de mensen met bepaalde van je films tot actie aanzet.»
HUMO Hebt u een even hoge dunk van journalisten als de familie van die man?
NICHOLSON «Ik ben zelf ooit van plan geweest journalist te worden. En had ik het gedaan, dan waren jij en al je collega’s me zeker gevolgd (lacht). Denk daar maar eens goed over na.»
HUMO Wat voor een soort boeken schrijft je personage Melvin?
NICHOLSON «Melvin schrijft uitsluitend het soort lichte romantische boekjes die vrouwen kopen. Anders schrijf je er nooit 62 van. Want dat is wat hij zegt: ‘Zo, nummer 62 is klaar.’ En hij doet het met veel plezier.
» Over schrijvers gesproken. Jim is zo’n schitterend schrijver. Hij is de Shakespeare van de scenaristen. Er zijn er geen twee zoals hij. Ik lees veel scripts, ik weet waarover ik praat. Zijn scenario’s doen werkelijk ‘BOEM’, ze slaan in. Slechts één man kan dat. Normaal moet je een terrein afbakenen om met zo’n kracht te kunnen toeslaan, maar Jim zet geen bakens, blijft mooi in het midden, en toch is hij de meest unieke schrijver die tegenwoordig aan het werk is.»
Geen piek zonder dal
HUMO Hij beweert dat u nooit eerder zo’n uniek personage hebt vertolkt.
NICHOLSON «Hij zegt ook dat dit mijn allereerste komedie is (lacht). Wat ik daarop zeg? Hallo, op welke planeet heb jij de voorbije jaren gezeten? Nee, voor een acteur is het moeilijk die vraag te beantwoorden. Acteren betekent per definitie jezelf blootgeven, je zo kwetsbaar mogelijk opstellen, ongeacht welk personage je vertolkt. Maar Jim zal wel voor een deel gelijk hebben. Het enige wat ik met zekerheid weet is dat de film over een man gaat die een inspanning doet om te veranderen. Dat vind ik het meest positieve aan het script. Melvin is een ziek man, maar hij doet iets, hij werkt aan zichzelf om van zijn mentale stoornissen verlost te raken. Hij laat het niet aan een comité of een actiegroep over. Hij doet het zelf. En geloof me, dat is niet makkelijk voor zo’n man.
»Het probleem hij vele van die geestelijke stoornissen is namelijk dat ze niet van psychologische, maar van chemische aard zijn. Het is niet zoals een verkoudheid, dat je ervan af bent als je de juiste pilletjes neemt. Wie manisch-depressief is of aan obsessive-compulsive disorder lijdt, zoals hij, moet zijn medicijnen nemen of hij raakt niet van de ziekte verlost. En zelfs als je de nodige medicijnen neemt, kun je hooguit van de symptomen verlost geraken; vergeet je even je pillen te slikken, dan steken ze meteen weer de kop op. Je moet dus blijven slikken.
»Ik weet niet zo bijster veel af van obsessive-compulsive disorder, maar ik heb wel vrij veel gelezen over manisch-depressieven... En wat me daarbij trof, was dat ze de pieken moeten opgeven om niet meer in de dalen terecht te komen. Ze moeten een medisch evenwicht zien te vinden, en moeten daarvoor heel wat mooie momenten inleveren.»
HUMO Hebt u mensen met die ziekte ontmoet ter voorbereiding van uw rol?
NICHOLSON «Wel, je herkent ze niet zomaar. Naar het schijnt lijdt ongeveer twee procent van de bevolking aan die stoornis. Maar Jim had verschillende mensen geïnterviewd en ik heb die tapes bekeken, en ik heb ook verschillende documentaires over het onderwerp gezien. Het opmerkelijke aan de mensen die aan die ziekte lijden is dat ze hun afwijking heel goed kunnen verbergen.»
HUMO Melvin is allergisch voor fysiek contact met mensen. Als je zo bekend bent als u, kweek je dan ook geen allergie voor fysiek contact met mensen? Wordt u op de duur niet bang van mensen die u willen aanraken?
NICHOLSON « Gelukkig niet, want dat zou mijn leven heel moeilijk maken. Ik hou het allemaal liefst zo gewoon en spontaan mogelijk. Als je ergens komt met lijfwachten en veiligheidsmensen, dan vraag je om problemen. Nee, het enige wat ik gemeenschappelijk heb met Melvin is een overdreven zin voor orde.»
‘Hollywood Jack’
HUMO Was u er zeker van dat u een soort woede in uw rol kon leggen die we niet eerder hadden gezien? Want u hebt in de loop van uw carrière veel boze, onaangename kerels vertolkt.
NICHOLSON «lk vind het niet leuk wanneer men gaat veralgemenen wat ik doe. Ik heb veel boze mannen gespeeld, maar ze waren allemaal boos op een andere manier. Mijn eerste leidraad is dat je de nodige techniek moet hebben vergaard, voor je als acteur iets van jezelf in je rol kunt leggen. Je moet weten hoe je kunt relaxen, hoe je controle over jezelf kunt hebben, en je moet alle mogelijke trucs en technieken onder de knie hebben. En dan, na een jaar of twintig, kan ook datgene aan bod beginnen te komen wat jij denkt dat belangrijk is voor het personage. Ik heb mezelf altijd gevleid met de gedachte dat ik vroegrijp was en dat ik het allemaal van bij het begin al had (lacht); maar nee hoor. Eerst moet je aan je techniek werken, en dan pas kun je gaan denken aan wat je zelf te zeggen hebt.
» Het eerste wat ik me altijd afvraag is wat die man denkt in wiens huid ik zit. Je hoeft daarom niet eens in het script te kijken. Wat voor een man is hij en wat denkt hij? Mensen vragen mij of Melvin een misantroop is. Ik denk van niet, ik zie hem als dwangmatig eerlijk. En een New Yorker. Over de eerste scène zeggen velen: ‘Wat een racist.’ Niet waar. Hij ziet zichzelf niet als een racist. Als zijn buurman, wiens zwarte manager net de deur uit is gestapt, komt vragen of hij zijn hond niet heeft gezien, antwoordt mijn personage: ‘Bedoel je de hond of de kleurling?’ Het is sterker dan hemzelf. En dan de scène waar hij in het restaurant merkt dat een koppel aan zijn favoriete tafel zit. Hij staat te sakkeren: ‘Eet eens wat sneller, slik dat gewoon door! Wat scheelt er met jullie?’ Een zinnetje dat ik suggereerde, was er één dat een vriend van mij, ook een New Yorker, vaak gebruikt als hij in een druk restaurant een tafel wil: ‘Zeg, als je haar is geknipt, blijf je dan ook nog een uur in de kappersstoel zitten kletsen?’ Dat is eigenlijk het patois van New York.»
HUMO Bent u ook een New Yorker in de zin dat u ook een tong als een scheermes hebt?
NICHOLSON «Ik ben erger. Ik werd geboren in New York en groeide op in New Jersey, en nu ben ik ‘Hollywood Jack’ (lacht). Veel erger (schatert). Ik éét New Yorkers.»
HUMO Greg Kinnear zegt dat u compleet ongeremd bent, dat u geen angsten kent. Kunt u daarmee akkoord gaan?
NICHOLSON « Ik laat het over aan de anderen om zulke uitspraken te doen. Er zijn véél dingen waar ik bang van ben. Met ouder worden hoef ik eigenlijk ook niet meer zo ongeremd te zijn. Soms wou ik dat ik eens wat minder de wise guy ging uithangen. Maar het is een verslaving. Echt waar. Achteraf denk ik altijd: ‘Pfff, waarom zou ik voor de hele wereld een imitatie van Jim Carrey doen?’ Maar op het moment zelf denk ik: ‘Dit zou leuk kunnen worden.’ Ik vind namelijk dat Jim Carrey de leukste fratsen heeft uitgehaald in de films van de laatste tien jaar. Maar achteraf denk ik dan: ‘Aiaiaiaiai, was dat nu echt nodig? Je bent zestig jaar oud. Alsjeblieft.’ Maar gewoonlijk dringt het pas na de feiten tot me door (lacht).»
HUMO Welke rol vond u het leukst om te spelen: Jack Nicholson, The Joker of Melvin?
NICHOLSON «Jack Nicholson is geen rol, het is een overheersende karaktertrek die ik niet kan bedwingen. Als je het over pure pret hebt, is The Joker zeker mijn favoriete personage. Maar nee, films maken is niet prettig. Het is hard werk.»
HUMO Wat vindt u dan wel prettig?
NICHOLSON «Ik slaap graag een gat in de dag (lacht). Voornamelijk omdat wat aan dat slapen vooraf gaat zo prettig is (lacht).»
HUMO Goed, u houdt van vrouwen, zeg het maar.
NICHOLSON «Ik ben daar zeker niet beschaamd over. Weet je, sinds ik kinderen heb, ik bedoel sinds ik mijn nieuwe kinderen heb, denk ik nooit ‘Heb ik zin om naar een film te gaan? Wil ik si? Wil ik la?’ Nee, ik weet wat ik wil doen. Ik wil gewoon die jonge spruiten in de gaten houden. Dat is heel verhelderend voor iemand zoals ik, die zoveel opties heeft in het leven. Mijn kinderen hebben mijn leven dus eenvoudiger gemaakt. Dankzij hen weet ik altijd wat te doen, zelfs wanneer ik in de war ben.»
Leve Jim Hoffa
HUMO U draait nu al een hele tijd mee als acteur. Bent u eigenlijk veel veranderd in de loop der jaren?
NICHOLSON «Nee, ik kan alleen niet meer zo lang staan als vroeger. Ik heb niet meer hetzelfde uithoudingsvermogen. Zonder het te beseffen, los je heel veel problemen op met je uithoudingsvermogen. Als je jong bent, dan stel je je daar geen vragen over, want je houdt het gewoon uit. Het dringt pas tot je door dat je iets mist wat je vroeger wel had, wanneer tijdens het filmen plotseling de vermoeidheid gaat toeslaan. En daarom heb ik, als sympathisant van Jimmy Hoffa (de vakbondsleider die hij in de gelijknamige film heeft vertolkt, nvdr.) en de stakende postmannen, geknokt voor de vierdaagse werkweek, en heb ik die ook gekregen (lacht).»
HUMO Werkt u minder met ouder worden?
NICHOLSON «Ik heb de laatste tijd heel veel gewerkt, ik heb vijf rollen gedaan terwijl ik met ‘As Good As lt Gets’ bezig was. Vroeger wisselde ik een commerciële film af met een experimentele; nu doe ik helemaal niet meer aan planning.»
HUMO U hebt heel veel ongewone, buitensporige personages gespeeld. Zoekt u doorgaans naar rollen die van het gewone afwijken?
NICHOLSON « Nee, ik kies geen films op basis van de rol. Meestal geeft de regisseur de doorslag. Met Jim wil ik altijd werken. lk lees zelden een scenario. Ik kies films, geen rollen.»
HUMO U maakt veel films met vrienden: met Bob Rafelson, Mike Nichols,...
NICHOLSON «Drie met Jim Brooks.»
HUMO Waarom altijd met vrienden? Om hen een plezier te doen?
NICHOLSON «Nee, ik denk juist dat we vrienden zijn doordat we gelijke interesses hebben, en daardoor weet ik dat de projecten waaraan ze werken me in vele gevallen kunnen interesseren. Acteurs zeggen dikwijls: ‘Ik kies voor de projecten die ik ook zou willen doen zonder dat ik ervoor betaald word.’ Mij zul je nooit zoiets horen zeggen. Er zijn geen films die ik gratis zou willen doen. maar ik wil wel betalen om in het gezelschap van iemand als Jim Brooks te kunnen vertoeven, omdat hij zo’n schitterend man is.»
HUMO Werkt u op een andere manier met uw vrienden dan met regisseurs die u nog niet kent?
NICHOLSON «Nee, ik heb geen manier van werken. De moeilijkste opgave voor een acteur is af en toe niet te werken. Ik denk dat ik een van de weinige mensen in mijn positie ben die dat geregeld doen. Daarmee bedoel ik: je keert de filmindustrie een tijdje de rug toe. Je praat niet over films, je leest geen scripts, je probeert er werkelijk niets mee te maken te hebben. Ik heb dat in mijn carrière een paar keer kunnen doen. Maar dat is echt niet simpel. Om het te kunnen doen, mag je al geen scenario’s meer lezen een jaar voor je aan een zogenaamde sabbatperiode begint. En zodra je eraan begint, moet je je echt aan de regel houden: niet over film praten. Wil ik weer aan de slag, dan is het veel eenvoudiger. Dan kijk ik gewoon even rond waar iedereen mee bezig is, en ik kies er de beste film uit.»
Leugenaar
HUMO Maar werkt u op een andere manier met een vriend dan met een onbekende? Bob Rafelson zei dat hij er zichzelf en ook u op betrapte dat jullie tijdens de opnamen van ‘Blood and Wine’ meer van elkaar verlangden dan van andere medewerkers aan de film, en dat het bijgevolg een paar keer tot botsingen kwam.
NICHOLSON «Rafelson liegt heel dikwijls. Hij houdt van liegen, het maakt deel uit van zijn stijl. Dat moet je aanvaarden als je met hem praat. Hij investeert niet in wat hij zegt. Hij maakt je van alles wijs. Voor hem geldt hetzelfde als voor iedere regisseur: ik zeg hen wat ik denk, en kan ik hen niet overtuigen van mijn zienswijze, dan doe ik het op hun manier. Ik ben de oplossing voor regisseurs, niet het probleem.»
HUMO De muzikant die u voor hem speelde in ‘Five Easy Pieces’ is een van uw betere vertolkingen. Op welke van uw vertolkingen bent u eigenlijk het meest trots?
NICHOLSON «Ik denk niet meteen aan één specifieke rol. Ik hou van al mijn films (lacht). Als je aan je carrière begint, dan ben je er niet op uit om één bepaalde film te maken, je wilt een oeuvre neerzetten. Je wilt iets creëren. En ik ben heel trots op het gezamenlijke werk dat ik heb afgeleverd.»
HUMO Dat gezamenlijke werk is er, het succes ook, de erkenning, het geld. Hoger kunt u eigenlijk niet meer geraken. Hebt u nooit problemen met de motivatie?
NICHOLSON «Wel, als ik niet gemotiveerd ben, werk ik niet. Zo simpel is het. Maar ik heb veel gewerkt, dus ik ben blijkbaar makkelijk te motiveren (lacht). Ik heb het nooit voor het geld gedaan. Dat geld is er in mijn geval haast per ongeluk bij gekomen. De financiering van films is een even grote kunst als de film zelf. Als je dát niet begrijpt, word je er het slachtoffer van.»
HUMO Blijft u vriendelijk tegen de vrienden die u hebben weten te strikken voor een film waar u achteraf bekeken niet tevreden over was?
NICHOLSON «Ja, vrienden blijven vrienden, een uitzondering niet te na gesproken. En ik blijf een acteur, dus meestal merken ze niet eens dat ze uit mijn gratie zijn gevallen (lacht).»
HUMO Doet u doorgaans de rollen die u graag doet, of neemt u soms vrede met wat voorhanden is?
NICHOLSON «Ik doe wat ik wil doen, zolang ik maar genoeg energie heb. Er zijn geen beperkingen. Of toch. Doordat het aanbod van grootschalige actie-films almaar toeneemt, zijn er minder films waarin het verhaal primeert, terwijl dat de films zijn die ik wil doen. Dat is een trieste evolutie. Vandaar dat ik blij ben dat er nog films zijn zoals ‘As Good As It Gets’, die niet over gigantische insecten gaan of explosies en schietpartijen.»
De vierdaagse werkweek
HUMO Een ster met uw uitstraling en uw succes moet over enorm veel macht beschikken. Hoe gebruikt u die macht?
NICHOLSON «Ik heb eigenlijk nooit beseft dat je macht nodig had om je zin door te drijven. Toen ik begon te acteren, werd het theater als belangrijk beschouwd, en al wat met film te maken had, was kloterij. Maar ik wilde altijd in de film. Zelfs toen ik jong was, wilde ik een filmster worden. lk vind, als je het doet, waarom zou je dan niet voluit gaan? En voluit betekent het sterrendom.
»Ik ben een product van de nouvelle vogue, dus mijn belangstelling gaat in de eerste plaats uit naar de regie. Altijd zo geweest. Ik heb in het verleden geproduceerd, geschreven, gemonteerd, ik heb het geluid gedaan, kortom ik heb werkelijk alle jobs uitgeoefend die ook maar iets met film te maken hebben. En daarom ben ik er ook van overtuigd dat ik als filmmaker beter dan wie ook de driehoeksverhouding tussen een studio, een filmmaker en een ploeg vlot kan laten lopen. lk weet wanneer ze gaan botsen, en wanneer het tijd is om tussen te komen. lk denk dat dat één van mijn bijdragen is aan de films waaraan ik werk.»
HUMO Naast het doordrukken van de vierdaagse werkweek.
NICHOLSON «Ik vind het goed om een sociaal bewustzijn te hebben, om het onrecht te bestrijden. Eigenlijk ben ik op mijn eigen sluwe manier aan het ijveren voor de vierdaagse werkweek voor iedereen (lacht). Ik werk bijvoorbeeld sinds jaren al niet meer op zaterdag wanneer we op locatie zijn. En nog steeds stoot ik op de reactie: Wat bedoel je, ‘ik werk niet op zaterdag?’, ik heb het allemaal meegemaakt. Ik ben loopjongen geweest, ik heb in eenwarenhuis gewerkt, en ik verzeker het je: of je nu iemand vier, vijf of zes dagen laat werken, hij zal precies dezelfde hoeveelheid werk afleveren.»
HUMO De vierdaagse werkweek moet uw bijdrage tot de geschiedenis worden.
NICHOLSON «Ik ben niet de eerste die zich met deze materie bezighoudt. En de enige reden waarom we nog altijd geen dag minder werken, zo blijkt uit onderzoek, is dat de vrouwen ertegen zijn. Ze willen hun mannen geen drie dagen thuis hebben (lacht). Anders was die maatregel allang goedgekeurd. Jimmy Hoffa heeft zich destijds, zoals ik al zei, ook heel erg ingezet voor de inkrimping van het aantal werkuren. Hoffa was een genie, die heel erg verkeerd begrepen werd. Tijdens de tweede wereldoorlog werkte hij voor de rubbercommissie. Ik zag destijds een interview met hem, dat was afgenomen tijdens de energiecrisis. En het ging over hoe ze de problemen zouden oplossen. Hij zei: ‘Aan plannen is er geen tekort. In de oorlog heb ik honderden plannen gezien. Er was een overvloed aan oplossingen en studies. Alleen de mensen die al die plannen wilden uitvoeren ontbraken. Het plan ontbreekt nooit.’ En toen ging hij dieper in op de problemen van de moderne tijd. En één van de dingen die hij zei, was dat we alsmaar meer geconfronteerd zouden raken met de pijnlijke gevolgen van de verregaande automatisering. Van computers was er toen nog niet echt sprake. Hij zei: ‘We zouden moeten gaan nadenken over de vierdaagse werkweek. En niet over het minimumloon, niet over de uitkeringen.’ Ik denk dat ik het idee bij hem heb gehaald.»
De pijp van Clinton
HUMO Nu we toch over politiek bezig zijn: wat vindt u van de vele Clinton-moppen?
NICHOLSON «Humoristen hebben figuren als Nixon en Clinton nodig om moppen te kunnen verzinnen. Het zou zonde voor hen zijn mocht Reagan wel een geheugen hebben.
»Laten we eerlijk zijn, het kan best zijn dat Clinton nooit een buitenechtelijk avontuurtje heeft beleefd. Ik weet uit persoonlijke ervaring - goed, ik hen maar een clown - dat vrouwen soms prat gaan op hun zogezegde seksuele affaires. In mijn geval bijvoorbeeld zijn er dozijnen vrouwen die over hun amoureuze uitspattingen met mij hebben opgeschept zonder dat er ooit iets is gebeurd. En niemand zou ook maar durven denken dat ze mogelijk liegen. Want het gezond verstand zegt: waar er rook is, is er vuur. In mijn geval is er natuurlijk vuur als er rook is (lacht), maar niettemin is er een overvloed aan mensen die over dergelijke zaken liegen. Ik weer niet waarom ze het doen, maar het gebeurt.
»En die grappen? Tja, ‘t is entertainment hè? Heeft allemaal niets te maken met staatsmanschap of politiek. De grappen over de arme Prinses Diana beginnen afgezaagd te geraken, en dus moeten we nu maandenlang alle mogelijke onzin aanhoren over president Clinton en zijn afzakkende broek en over hoe alles en iedereen hem heeft gepijpt. Kinderen die tegenwoordig nog maar naar het journaal kijken, komen plotseling aandraven niet de vraag wat ‘orale seks’ en ‘sperma’ zijn. Sony, maar eigenlijk heb ik geen zin om zoiets aan een snotneus uit te leggen. Ik wil ook niet zeggen: ‘Doe wat je wil. De pot op met de menselijke waardigheid.’ Nee, zo denk ik er niet over. Ik denk dat er een onderscheid moet worden gemaakt tussen wat mensen denken en de realiteit. De realiteit is dat er elke dag alsmaar meer kinderen sterven in Cuba, omdat je als progressieve burger geen medicijnen kan sturen doordat je je moet verdedigen tegen de gemene aanvallen van de oppositie over deze oppervlakkige kwesties. Voor ons zijn stervende kinderen gewoon een nieuwsitem, maar als het je job is om aan dergelijke situaties iets te doen, dan hen jij verantwoordelijk, want jij bent degene die beslissingen moet nemen. En Clinton wordt belemmerd in het uitoefenen van zijn job omdat hij wordt aangepakt over zaken die niets niet zijn functie te maken hebben. En waarom? Omdat de andere vleugel oppositie moet voeren. Je denkt toch niet dat in die hele senaat, in de hele Amerikaanse regering, Bill Clinton de enige man is die misschien een slippertje heeft gehad? Dat is onmogelijk.
»De werkelijkheid wordt herleid tot wat het publiek op tv wil zien, tot de onderwerpen waarover ze moppen willen horen. En de zaken waar het echt om gaat, worden naar de achtergrond verdrongen. Daarom zeg ik: ‘Laten we over die affaire zwijgen. Het is niet interessant.’ Wil je weten wat ik over dat hele schandaal denk? Ik denk wat 90% van de wereldbevolking denkt, namelijk dat ik niet door aseksuele mensen geregeerd wil worden. Ik heb liever mensen die complete mensen zijn. Had ik liever gezien dat die hele affaire niet aan het licht was gekomen? Natuurlijk. Ik weet uit ondervinding dat het pijn kan doen, dat het je leven kan schaden.»
De realiteit is niet waar
NICHOLSON «De eerste keer dat het je overkomt, ben je heel erg gechoqueerd. Je liefje komt je een krant onder de neus stoppen en wil uitleg: ‘Wat is dit hier allemaal?’ Of het nu echt of vals is, je bent er niet goed van. Vooral als het vals is. Dan zeg je: ‘Wacht even, mijn leven wordt hier kapot gemaakt, en ik kan er niets aan doen.’ Vrienden komen op je af en lezen je de les: ‘Jack jongen, wanneer ga je je eens Ieren gedragen?’ De laatste tijd antwoord ik als volgt op alle aantijgingen: ‘Ik wil best accepteren dat je bedenkingen hebt bij mijn gedrag, beste vriend. Als jij tenminste wil aanvaarden dat wat er wordt geschreven ofwel waar ofwel onwaar kan zijn. De persoon die beweert niet me in bed te zijn beland, kan inderdaad bij me over de vloer zijn gekomen, maar het kan evengoed zijn dat ze die bewuste avond in Texas was, en toch kan ik er niets tegen doen. Niets. Als je dat wilt accepteren, beloof ik dat ik zal trachten me beter te gedragen.’ Dat is mijn realiteit.
»En die arme man die nu onder vuur wordt genomen, staat voor dezelfde problemen. Het is gewoon niet mogelijk dat alles wat men over hem zegt waar is. Onmogelijk. Maar toch zullen velen geloven wat er wordt gezegd. Dat is nu eenmaal de realiteit.
»Ik was een keihard tegenstander van Nixon, maar ik stond ten volle achter zijn beslissing de tapes niet vrij te geven. Omdat het presidentschap erdoor geschaad zou worden. Er moet zoiets zijn als het presidentieel privilege. Dat staat in de wetten van Salomon. De baas mag geen geld verduisteren, maar voor de rest zijn de gewone wetten niet op hem van toepassing. Daar ben ik het mee eens.»
Oscar
HUMO Binnenkort worden de oscars weer uitgereikt. Hoe schat u uw kansen in?
NICHOLSON «Wel, ik ben hier omdat ik er eventjes niets over wil horen. Iedereen praat erover. Je komt in een hotel, vraagt je af waar je schoenen zijn, en plotseling komt een kamermeisje ze brengen, maar niet zonder dat ze nog vlug even haar prognose kenbaar heeft gemaakt: ‘Je zult winnen!’ Overal waar je komt, moet je hetzelfde horen: ‘Je zult winnen!’ Het is als een ziekte. Pas op, ik hou van de oscars. Ik ben een anachronisme, in de zin dat ik van de glamour van de business hou. Maar alles wat er aan vooraf gaat, kan me gestolen worden. Ik heb toegezegd om een promotietoer in Europa te doen om de oscarpronostieken te ontvluchten.»
HUMO U zult winnen!
NICHOLSON «Ik zou niet bedroefd zijn. maar eerlijk gezegd hoop ik meer dat mijn tegenspelers uit de film, Greg en Helen, in de prijzen vallen. Zij hebben nog nooit een oscar gewonnen, dus kunnen ze hem beter gebruiken dan Jim en ik. Zo’n prijs brengt erkenning mee, en veel nieuwe kansen. Een quizvraagje tussendoor: wie is de enige persoon die voor één en dezelfde film een oscar heeft gekregen voor de productie, de regie én het scenario van een film? Juist, Jim Brooks. Voor zijn eerste dan nog wel, ‘Terms of Endearment’.»
HUMO U bent de recordhouder wat het aantal nominaties betreft.
NICHOLSON «Tien. Ik sta gelijk met Spencer Tracy en Laurence Olivier. (een week na het gesprek werd hij voor de elfde keer genomineerd. nvdr.)»
HUMO Is er van die acht keren dat u naast de hoofdprijs hebt gegrepen één vertolking die u ontzettend graag met een oscar bekroond had gezien?
NICHOLSON «Wel. je kunt het op twee manieren bekijken. Je kunt zeggen: ‘Het heeft allemaal geen belang’, of: ‘Ik zou voor al mijn rollen een oscar moeten krijgen’. Ik zou ook een heel mooie carrière gehad kunnen hebben gebaseerd op vertolkingen die niet eens werden genomineerd: ‘The Shining’, ‘Heartburn’, The Joker in ‘Batman’. The Joker was een van mijn allerbeste vertolkingen. Maar het probleem is dat bepaalde films of vertolkingen een tijdje nodig hebben om te rijpen voor je beseft hoe goed of belangrijk ze wel waren. Vandaar dat veel acteurs pas worden bekroond voor een minder belangrijke rol die ze gedaan hebben ná de belangrijke rol waarvoor ze geen prijzen kregen. Of dat een gelijkaardig soort rol wordt bekroond. Het jaar na mijn ‘Joker’ kreeg ‘Dick Tracy’ de prijs voor de beste make-up.
»The Joker was voor mij een manier om met een masker te werken. Plus: ik hield van het personage. Ik ben nooit dichter in de buurt van echt amusement gekomen terwijl ik aan het werken was. Achter zo’n masker ben je compleet ongeremd. De man had een kortsluiting in zijn hoofd. Er moest dus geen logica in zijn gedragingen zitten. Alles kon. Hij was jaloers op iedereen, en mocht op iedereen wraak nemen. Zalig (schatert). Ik zou best nog eens in de huid van dat personage willen kruipen.»
HUMO U hebt zelf al een wolf gespeeld, maar het was een van de eerste keren dat we u in een film aan de zijde zagen van een dier. Hoe viel dat mee?
NICHOLSON «Wel, ik ben het niet eens met W.C. Fields. Ik vind het wèl leuk om met dieren te werken. Ze zijn onvoorspelbaar, en dat maakt het juist zo prettig. En ze veroorzaken veel problemen voor de regisseur, wat tot veel vertraging leidt, en mij dan weer tijd geeft om te rusten (lacht).»
HUMO Aangezien u de laatste tijd zo graag rust, vermoed ik dat we er niet meer moeten op rekenen dat u nog gaat regisseren.
NICHOLSON «En toch is dat waar ik momenteel aan denk, want het is een makkelijker job.
»Ik weet nog niet wat het precies zal worden. Eerst heb ik een sportfilm gemaakt (‘Drive, He Said’) over de school en over Vietnam, dan een komische western (‘Goin’ South’) en daarna een psychologische detectivefilm (‘The Two Jakes.). Het kan dus alle richtingen uit.
»Kijk, iedereen vraagt me altijd waarom het zo lang heeft geduurd voor ik succes had als acteur. De reden is eenvoudig: ik wist altijd dat ik fantastisch was, maar ik wou het aan niemand verklappen. En hetzelfde geldt voor mijn pogingen als regisseur. Mocht iemand anders met mijn faam belangstelling voor het regisseren betonen, dan zouden ze hem onder de aanbiedingen bedelven. Maar niemand komt mij iets vragen. Als je in de filmindustrie aan je pensioen gaat denken, zoals ik, hoef je niet op enige steun te rekenen. Nee, eerlijk, ik heb geluk gehad als acteur. Toen ze op een gegeven moment problemen hadden met de productie van ‘Easy Rider’, riepen ze mij ter hulp als scenarist. En toevallig hadden ze nog een rol over, en die rol maakte een filmster van mij. Per ongeluk.»
HUMO Waarom vindt u het makkelijker om te regisseren dan om te acteren?
NICHOLSON «Omdat de druk minder groot is als je zelf het heft in handen hebt. Je hoeft niet te kronkelen om in andermans concept te passen. Als ik zeg dat het zo zal gebeuren, dan zal het ook zo zijn. Dat is makkelijker. Een acteur staat voortdurend onder druk. Als de film tegenvalt, is het nooit de schuld van de regisseur. Nee, dan wordt de acteur met de vinger gewezen. Want hem ziet men, en dus krijgt hij de schuld.»
Hij voelt dat het interview ten einde loopt, en zet zijn zonnebril weer op, zijn handelsmerk. Nog voor ik kan vragen waarom hij binnen een donkere bril draagt, geeft hij een antwoord: ‘Moet me beschermen tegen de flitslichten. Die dingen vernielen je ogen. Ik draag mijn bril ook op de oscaruitreikingen, daar staan 165 spots op je ge-richt. Je ziet al die vrouwen daar staan met gesmolten make-up. Heb je nog nooit gemerkt dat ik er nooit moe uitzie? Wel, dit is mijn geheim: een zonnebril!’
