“Ik wil ook voor de volle honderd procent leven, net zoals mijn vader”

Het liefste wat ik heb is elf geworden.
Feestje. Daarna ging het liefste wat ik heb naar huis met het liefste wat ik had.
Het kleine meisje met het grote.
lk met mezelf. Zo vrolijk.

Want het is goed om ooit iets te hebben gehad.
Het is beter dan nooit iets te hebben gehad.

Ik zag het meisje dat in het gedicht nog elf en klein was op de uitvaart van haar vader, de dichter, de menigte toespreken. Ze was inmiddels al achttien en indrukwekkend. Op de nazit dachten de overlevenden vermoedelijk iets in de trant van ‘Wat nu gestameld?’ Na een paar biertjes van brouwerij De Koninck (slechts een letter verschil) trokken zij een beetje bij, en als ze vader waren, zeiden ze dingen als: ‘Voor zo’n dochter teken ik.’

LAURA DE CONINCK «Ik heb er ernstig aan getwijfeld of ik het wel zou doen; eerst durfde ik niet goed omdat ik wist dat het een gebeurtenis met allemaal heel grote schrijvers zou worden, waardoor het in mijn ogen meer op een literaire samenkomst leek. ‘t Is natuurlijk wel spannend om daar met een eigen tekst tussen te gaan staan - een tekst die uiteraard niet kan tippen aan al die poëzie - maar ik bleef twijfelen: ‘Wat als mijn tekst nu eens barslecht zou zijn?’ Maar goed, men raadde me aan om het toch maar te doen, ook al omdat ik mijn vader meer als vader dan als dichter heb gekend.»

HUMO Dat heb je toen ook gezegd.

LAURA «Ja. Ik heb toen mijn angst overwonnen, ook al omdat ik op den duur steeds meer wilde dat er een stem te beluisteren viel van iemand die daar niet als groot dichter zat. Sommige mensen zeiden me achteraf: ‘Dat had ik nooit gekund.’ Of: ‘Ik had er nooit de moed voor gehad.’ Maar toen ik er eenmaal stond, merkte ik dat ik heel vastberaden was. lk had op dat moment ook niet meer de indruk dat het iets met moed te maken had. ‘t Ging gewoon van: ‘Dit moet ik nu doen, en dan wel op mijn eigen manier, hoe miezerig mijn tekstje in vergelijking met die poëzie ook mag zijn.’»

HUMO Was je opgelucht toen je ermee klaar was?

LAURA «Ja, en ook heel erg blij dat ik het had gedaan. Had ik het niet aangedurfd, dan had ik daar nu enorm veel spijt van gehad. Dat weet ik wel zeker.»

HUMO Wat betekent rouwen en rouw voor jou?

LAURA «Ik merkte dat ik me na de dood van mijn vader onbewust tot zwarte kleren aangetrokken voelde. Dat ik dus geen zin had om me publiekelijk in een kleurige blouse te vertonen. lk voelde me donker, en daardoor had ik geen zin in kleuren. Maar bewust rouwen...

«‘t Is voor mij heel moeilijk om de dood van mijn vader te aanvaarden: vandaag is het juist twee maanden geleden dat hij stierf. lk kan me werkelijk nog alles herinneren van die Iaatste dagen: mijn vriend en ik hebben hem naar de luchthaven gereden, ik heb hem uitgezwaaid en hij zwaaide nog eens heel vrolijk terug. Hij was ook heel blij dat ik die keer met hem was meegegaan. Eigenlijk is zijn dood nog steeds zo onwerkelijk voor mij, alsof ik het nog steeds niet helemaal besef. Ik denk nog steeds dat hij mij zal opbellen. En ik zie altijd wel ergens een man die op hem lijkt. Maar bij momenten dringt zijn dood wél heel sterk tot mij door, en dan word ik heel triest en doet het echt pijn.»

HUMO Wat doe je op zulke momenten?

LAURA «Ik heb het meest steun aan mijn familie en aan mijn vriend gehad; mijn vriend stond in die hele periode altijd voor me klaar. Voor de rest heb ik heel veel medeleven ondervonden van al mijn vrienden en kennissen.»

HUMO Laat je merken dat je verdrietig bent?

LAURA «Ja, je kunt het wel aan mij zien. Maar ik heb ook momenten dat ik heel vrolijk ben en lach, dat ik er perfect niet aan kan denken, zelfs momenten dat het lijkt alsof ik er vrede mee heb, Dan denk ik: ‘Ach, hij is zo gelukkig geweest; hij heeft echt heel goed geleefd en hij kon zo genieten van alles.’ Maar dat zijn momenten, hè. Meestal krijg ik het ‘s avonds moeilijk. Ik heb een tijdje in een winkel gewerkt; ik was daar de hele dag heel druk bezig, zodat ik er toen bijna niet aan kon denken. Maar als ik ‘s avonds thuiskwam en alle spanning van me afviel, overviel het verdriet me in alle hevigheid.»

HUMO Is het slotbeeld dat je van je vader hebt - het afscheid in de luchthaven - een overheersende herinnering?

LAURA «‘t Is duidelijk een beeld dat ik nooit zal vergeten, dat er werkelijk is ingegrift, omdat het hem zo typeerde: de manier waarop hij zwaaide, en zijn typische leuke glimlach... Maar ik heb natuurlijk mijn hele leven al herinneringen aan hem verzameld. Ik ben een stuk van hem en hij van mij: het lijkt dan ook alsof ik nu een belangrijk deel van mezelf kwijt hen.»

HUMO Heeft zijn voor- en ontijdige dood jouw kijk op leven en dood veranderd?

LAURA «Dat zoiets ineens kan gebeuren, is wel heel beangstigend. Hij was niet ziek. Alhoewel, altijd sprak hij in vage termen over de toekomst, omdat hij zo bang was om ziek te worden. Hij had zich er al bij neergelegd dat hij longkanker had. Daar moest hij ook om lachen. Als hij bij het opstaan of tijdens een wandeling pijn in z’n borst voelde, zei hij: ‘Mijn longkanker.’ Dat was al een begrip geworden bij ons thuis. Hij lachte er wel om, maar ik voelde wel dat hij vooral heel bang was. Als kind was ik al heel bang dat hij zou wegvallen, ook al omdat hij daar zelf vaak over sprak. lk zei toen altijd: ‘Zeg zoiets niet.’

»Eigenlijk heb ik me altijd al goed op zijn dood kunnen voorbereiden. Ik heb me altijd al goed kunnen inbeelden hoe het is om een dierbaar iemand te verliezen, maar dat maakte mijn angst juist nog erger.»

HUMO Wat denk je nu over het leven? Dat het helemaal niets is? Een zucht?

LAURA «Helemaal niet. Je krijgt tijd ter beschikking, en van die tijd moet je maar het beste zien te maken. Dat heeft mijn vader ook gedaan. Hij wist wel dat hij ongezond leefde - hij rookte heel veel en ‘s avonds dronk hij whisky - maar dat bracht hem niet op andere gedachten: hij bleef doen wat hij leuk vond. Ik denk dat hij in zijn leven echt voor de volle honderd percent zijn zin heeft gedaan; hij heeft er soms op los geleefd, maar hij heeft dan ook heel veel meegemaakt. Er zijn mensen die oud worden, maar ondertussen veel minder hebben meegemaakt dat mijn vader in zijn korte leven. Dat vind ik een troostrijke gedachte. Ik wil ook voor de volle honderd percent leven en alles doen waar ik zin in heb. Daar ben ik nu al mee bezig.»

HUMO Studeer je nog?

LAURA «Ik heb een jaar op de toneelafdeling van het conservatorium in Brussel gezeten, op twee maanden na eigenlijk, maar die opleiding viel niet mee. lk vond het geen goeie school. Er wordt veel te weinig gewerkt. De leraren waren vaak afwezig, of ze gaven veel later dan afgesproken les. De hele dag hingen we dan maar in de koffiekamer rond, en maar babbelen en kletsen. Om de twee weken kom je aan de beurt om een toneelfragment te spelen, en daar worden niet al te veel woorden aan vuilgemaakt. Commentaar krijg je zelden te horen, hooguit een paar woorden, die vaak nietszeggend zijn. Vorige vakantie was ik geslaagd voor de auditie van Studio Herman Teirlinck; toen mocht ik naar de stageweek, en daar heb ik in één week veel meer geleerd dan in nagenoeg een heel jaar aan het Conservatorium van Brussel. Voor de proef na die stageweek was ik dan weer niét geslaagd.»

HUMO Heb je het ondertussen definitief opgegeven?

LAURA «Ik wil me in ieder geval niet meer met toneel bezighouden. Op de middelbare school zat ik in de afdeling musische vorming, en daar word je natuurlijk de richting van het conservatorium uitgeduwd, maar ik heb nooit echt de drang gevoeld om actrice te worden. Mijn medestudenten waren er zeker van dat ze hun hele leven op het toneel zouden staan, en dat ze daar ook alles voor over hadden. Ik niet. Eigenlijk zag ik die toneelopleiding als een tijdelijke oplossing, want ik wist niet wat ik wilde doen.

«In dat jaar aan het conservatorium ben ik wel veel over mezelf te weten gekomen: dat ik niet bij die toneelmensen paste bijvoorbeeld, al waren mijn medestudenten heel vriendelijk en open. Maar leerlingen zijn niet het belangrijkste aspect van een school, hé? Ik merkte ook dat ik me tijdens de vakanties helemaal niet bezighield met het lezen van toneelteksten. Wat ik wel deed, was heel veel tekenen, elke vakantiedag weer. Toen ik met het conservatorium stopte, heb ik me helemaal op dat tekenen toegespitst, uren en uren, alsof ik mezelf een stoomcursus wou geven. Ik heb ondertussen het toelatingsexamen van Sint-Lucas gehaald. Van dat tekenen denk ik dat ik het later wèl wil doen. Nu weet ik al dat ik er veel meer achter sta dan ik ooit achter toneel heb gestaan.»

HUMO Wat vind je het aangenaamst aan tekenen?

LAURA «De bevrediging als je de indruk hebt dat je echt iets goeds hebt gemaakt. Daar kan ik echt gelukkig om zijn. Bij het toneel heb ik zoiets nooit gehad: ‘t was allemaal veel onoverzichtelijker. Ik had eigenlijk geen idee van wat ik deed. Ik had dan wel een scène gespeeld, maar achteraf wist ik nooit hoe ik in die scène was. Je bent altijd heel onzeker op het toneel, altijd leun je op meningen van de leraren. ‘Je was zó; zeggen die dan, en dat neem je dan maar aan. Bij tekenen kun je zelf veel beter zien of je er iets van hebt terechtgebracht of niet. Niet dat ik precies kan zeggen: ‘Dit is nu een goede rekening, laat staan een fantastische tekening’ maar ik kan wel zeggen: het gaat toch al de goede richting uit’.»

HUMO Wat vond je vader ervan dat je een acteursopleiding ging volgen?

LAURA «Wat ik ook van plan was te doen, altijd was hij er tevreden mee. lk heb in mijn leven nooit ruzie met hem gemaakt, terwijl er toch heel veel jongeren zijn die met hun ouders in conflict komen. Met geen van beide ouders heb ik ooit conflicten gehad, terwijl ik van vrienden voortdurend te horen kreeg: ‘Mijn vader dit, en mijn moeder dat.’ Ik kon daar eigenlijk nooit over meespreken.»

HUMO Hoe komt dat? Omdat je ouders je altijd weer je zin lieten doen?

LAURA «Niet altijd. Ze lieten me natuurlijk niet als een losbol tekeergaan, maar als ik iets echt wilde, hebben ze mij daar altijd in begeleid. Over die toneelopleiding zei hij: ‘t kan mij niet schelen of je nu een fantastische actrice wordt of ergens een winkeltje opent: als je maar gelukkig bent.’»

HUMO Hij gaf je de vrijheid, maar hoe erg ben je op je vrijheid gesteld? Je kunt volgens mij ook te veel vrijheid krijgen.

LAURA «Ja, maar toch ben ik heel erg op vrijheid gesteld, denk ik. En ik ben ook tamelijk tegendraads. Ik vind ook dat je dat moet zijn, want van gemakkelijke mensen wordt veel sneller geprofiteerd dan van strenge, eigenzinnige en kieskeurige mensen. Zodra iemand me zegt: ‘Doe dit of dat niet,’ heb ik onmiddellijk iets van: ‘Jij gaat me niet vertellen dat ik dat niet mag. Ik doe het wel.’ Mijn ouders zullen wel ergens geweten hebben dat ik zo in elkaar zit, maar hij hen heb ik nooit de behoefte gehad om op die manier te reageren. Ach, ik heb het nu wel over mijn tegendraadsheid, maar als het erop aankomt vind ik mezelf nog steeds niet assertief genoeg.»

HUMO Daarnet had je het over de onzekerheid die je als kind voelde toen je aan de dood van je vader dacht. Hoe onzeker voelde je je toen je ouders uit elkaar gingen?

LAURA «Ik was toen zes en ik had heel veel scheidingsangst. Ik hoorde het woord scheiden voortdurend, en de week voor ze daadwerkelijk uit elkaar gingen, vroeg ik aan andere mensen wat scheiden nu eigenlijk was; iemand zei toen: ‘Een stoel hoort bij een tafel, maar als je die stoel wegzet dan is hij van de tafel gescheiden.’ Ik realiseerde me heel goed wat dat in het geval van mijn ouders zou kunnen betekenen, en toen begon mijn angst. Om de vijf minuten kwam ik uit bed om te zien of ze er nog allebei waren, of ze me nog niet in de steek hadden gelaten.

»Mijn ouders hebben mij toen wel heel goed geholpen, ze hebben er alles aan gedaan om mij op mijn gemak te stellen, maar ‘t bleven verwarde tijden voor mij. Op een gegeven moment stelde ik vast dat mijn moeder het huis uit was. Ik vroeg aan papa: ‘Waar is mama?’ Die is gaan werken, zei hij. Maar ‘s avonds kwam ze nog niet thuis, en de dag daarop ook niet. Toen begreep ik er helemaal niks meer van: gaan werken en dan ook nog eens ‘s nachts wegblijven? Daarna kreeg ik te horen dat mama verder in de straat bij een vriendin een etage had gehuurd. Ze kwam me op een keer halen om daar te helpen schilderen. Ik kreeg daar ook een kamer, zodat ik gaandeweg begon te snappen wat er aan de hand was.

»Ik heb het ook nog meegemaakt dat mijn vader enorm verdrietig was door die scheiding: ik zag hem huilen en dat deed mij heel veel pijn. Aan de andere kant zag ik ook hoeveel pijn het mijn moeder deed om weg te gaan. Ik kon niets anders denken dan: ‘Hier is iets heel ergs aan de hand.’ Maar toch: de meeste koppels gaan met vreselijk ruzie uit elkaar, maar mijn ouders zijn eigenlijk ontzettend goed bevriend gebleven. Ja, eerst zal er wel wrok geweest zijn, maar die ging over. Nog steeds gingen ze samen uit eten, ze zagen elkaar geregeld.

»Ik herinner me dat ik als kind van gescheiden ouders altijd dié ouder miste die er niet was, maar na een tijd leerde ik ook daar wel mee te leven. Ik had ook niet het gevoel dat ik door mijn situatie sneller zelfstandig moest worden, want zowel mijn moeder als mijn vader hebben altijd voor twee mensen voor mij gezorgd. Ze hebben heel veel tijd in me gestoken, en ik denk dat ik door die scheidingsangst ook heel veel zorg nodig had. Ik was veeleer bang voor zelfstandigheid. Maar ik heb op jonge leeftijd al veel leren aanvaarden.»

HUMO Later zul je wel gemerkt hebben dat er op school wel meer kinderen van gescheiden ouders waren.

LAURA «Ja, maar die zocht ik niet op. Ik ging liever om met mensen van wie de ouders niet gescheiden waren, misschien omdat ik van hen meer begrip verwachtte.»

HUMO Bleef je ‘een levenslang bij elkaar blijven’ de ideale situatie vinden?

LAURA «Neen, want men had mij genoeg uitgelegd dat het niet altijd goed was om bij elkaar te blijven. Plus: ik zag het voorbeeld van mensen voor wie het beter was dat ze uit elkaar gingen. En ik zag als kind ook de voordelen van een scheiding in: in twee huizen een eigen kamer, Sinterklaas kwam twee keer, en in de vakantie mocht ik twee keer op reis (lacht). Mijn vriendinnen hebben mij daar wel eens om benijd.»

HUMO Ging je met je problemen naar je vader?

LAURA «Ik heb eigenlijk nooit grote problemen gehad, maar als mij iets dwarszat, kon ik daar heel goed met hem over praten. Toen ik met het conservatorium wou stoppen, merkte hij wel dat ik dat meende. Mijn moeder had het daar moeilijker mee, maar op een dag heeft hij haar opgebeld: ‘Ze is vastberaden, we moeten er maar niet meer over zeuren.’ Hij was ook geen man van richtlijnen, en hij drong me ook geen ideeën op. Maar als hij ongerust over mij was, liet hij dat wel blijken.»

HUMO Kristien zei op de uitvaart dat ze zijn werk opnieuw zou lezen, zoals ze het destijds gelezen had om hem beter le leren kennen. Heb jij dat ook gedaan?

LAURA «Neen. Omdat ik het onderscheid tussen mijn vader en de dichter die hij voor het publiek is, blijf maken. lk heb heel lang weinig, bijna niets eigenlijk, van hem gelezen. Met de jaren is daar verandering in gekomen. De gedichten die hij over mij heeft geschreven, vond ik natuurlijk wél leuk om te lezen.»

HUMO Maar vind jij nu echt dat de man die jij als vader hebt gekend, grondig afwijkt van de dichter die hij ook was?

LAURA «Zijn gedichten waren natuurlijk een deel van hem. En ik moet zeggen dat ik in zijn gedichten veel over hem heb ontdekt, vooral dingen waar ik niet veel van afwist: bijvoorbeeld over zijn eerste vrouw, die in een auto-ongeluk is omgekomen, en hoe het dan verder moest met mijn broer. De laatste jaren ben ik hem daar ook vragen over beginnen te stellen. Hij kon er goed over vertellen, maar een spontaan gespreksonderwerp is het nooit geweest: ik ben niet grootgebracht met zijn verdriet over zijn overleden vrouw, en ook niet met zijn verdriet om zijn dode vader en moeder. Ik heb me wel eens afgevraagd hoe het zou zijn als zijn eerste vrouw nu eens niét was gestorven. Zou hij dan ook van háár gescheiden zijn? En was ik er dan wel geweest?»

HUMO Je hebt een halfbroer en een stiefzusje. Hoe complex zijn zulke familiebanden voor jou?

LAURA «Mijn halfbroer is inmiddels, wettelijk gezien, mijn broer, want mijn moeder heeft hem geadopteerd. Ik heb hem overigens altijd als mijn broer gezien. Ik weet dat er, toen ik pas geboren was, veel problemen met hem waren: hij was negen jaar alleen geweest, en ineens kwam er een klein zusje hij. En hij had het al heel moeilijk met zichzelf... Hij wou op alle mogelijke manieren de aandacht trekken, zowel in goeie als in slechte zin. Maar toen ik een jaar of elf was, begon onze relatie veel beter te worden. Nu zijn we heel goeie vrienden die goed met elkaar kunnen praten, ook over mijn vader.

»Mijn broer woont nu alleen. Hij is zevenentwintig. Normaal zag ik hem twee keer per week: één keer bij mijn moeder thuis, en een keer bij mijn vader. Hij heeft zijn moeder al verloren, en om dan ook nog eens zijn vader te verliezen, ja, dat was heel erg voor hem. Het eerste wat hij zei nadat hij het slechte nieuws had vernomen, was: ‘lk ben wees.’

»Mijn vader heeft het ook wel eens moeilijk gehad met hem. Soms voel ik me beroerd omdat ik altijd de goede dochter ben geweest. Ik werd heel veel geknuffeld, en ik was helemaal aanvaard, kortom, met mij ging alles goed, terwijl mijn broer veel meer problemen had. Hij heeft me ooit letterlijk gezegd: ‘Ik kan zo jaloers op je zijn.’ Toen ik dat hoorde, voelde ik me heel slecht. Maar de laatste jaren was het contact tussen mijn vader en mijn broer hersteld - mijn vader en mijn broer hebben elkaar leren aanvaarden zoals ze zijn. En dat hadden ze allebei heel erg nodig. En wat mijn stiefzusje betreft: ik zag haar alleen in de weekends en in de vakanties. In het begin was het wel even wennen, maar nu schieten we goed met elkaar op, als vriendinnen eigenlijk.»

HUMO Ik denk dat de tijd, naarmate je ouder wordt, schrapt in je herinneringen. Hoe zou je willen dat je vader je bijblijft?

LAURA «lk weet wel dat het duidelijke beeld dat ik nu nog van mijn vader heb niet altijd intact zal blijven. Daarom heb ik me nu voorgenomen elke avond in een boekje een herinnering aan mijn vader op te schrijven. Opdat hij zou blijven. En ik heb heel veel leuke herinneringen aan hem. De laatste jaren werd hij enorm emotioneel over alles: ‘Ik ben net mijn vader,’ zei hij dan. Hij begon te janken bij films, of hij haastte zich naar het toilet bij een gevoelig moment in een film. Ik was enorm verdrietig toen ik niet geslaagd was voor die stageweek bij Studio Herman Teirlinck. Dat wist hij, en met tranen in zijn ogen stond hij mij op te wachten: ‘Laura, toch.’ Eigenlijk was hij dan nog verdrietiger dan ik. Nog een geluk dat hij zijn eigen dood en uitvaart niet hoefde te zien, heb ik wel eens gedacht. Hij zou vast nog treuriger geweest zijn dan iedereen samen, omdat hij ons verdriet zou zien.

»Ik wil me ook zijn tomeloze enthousiasme herinneren, en zijn drang om moppen te vertellen, zelfs al moest hij dringend naar de bank, die over een paar minuten zou sluiten.»

HUMO Zei je op school graag dat je de dochter van Herman de Coninck was?

LAURA «Integendeel. Als ze op de middelbare school na jaren nog altijd niet wisten wie ik was, en er plots achterkwamen, ging het altijd van: ‘Ben jij de dochter van Herman de Coninck?’ En ik vind het ook lastig om als dochter van bekeken en beoordeeld te worden: als iedereen plots een praatje met mij wilde maken, of als mensen plots iets te graag bij mij thuis kwamen, in ‘het huis van Herman de Coninck’.»

HUMO Had je de indruk dat je, door het feit dat je die vader had, zelf harder je best moest doen om iemand te zijn?

LAURA «Ik zal er altijd wel mee geconfronteerd worden, maar toch wil ik zelf een persoonlijkheid zijn. Ik wil er komen, die ambitie heb ik wel... Maar ik maak me geen illusies: ik zal altijd wel met mijn vader vergeleken worden, en dat zal frustratie meebrengen, want zo goed als hij op zijn gebied was, zal ik op mijn gebied wel nooit worden.»

HUMO Dat kun je niet weten.

LAURA «Ach, misschien doe ik helemaal niets in de kunst en kies ik toch nog voor iets anders.»

HUMO Wanneer kreeg je een goed idee van wat je vader eigenlijk deed?

LAURA «Als kind zag ik hem schrijven; toen keek ik wel eens over zijn schouder mee of vroeg ik hem om iets voor te lezen. Ik begreep er natuurlijk weinig van. Maar toen ik elf werd, had hij voor mij een speciaal bundeltje laten drukken, vol gedichtjes over mij. Ik was daar ontzettend blij mee, want ik wist wel dat niet elk kind zoiets krijgt.»

HUMO Je hebt het nu al een paar keren over gedichtjes gehad. Ik vind dat aandoenlijk, maar ik denk dat men het in literaire kringen toch liever over gedichten heeft, met betrekking tot je vader.

LAURA «Of over poëzie. Maar hij sprak zelf altijd over gedichtjes, zo van: ‘Ik heb vannacht nog een gedichtje geschreven.’ Toen mensen over dat verjaardagsbundeltje gingen zeggen: ‘Amai, krijg jij zóiets,’ zag ik er wel de onschatbare waarde van in.»

HUMO Als hij over poëzie schreef, probeerde hij altijd de mensen enthousiast te maken voor gedichten, alsof hij er doorlopend rekening mee hield dat hij iemand tot de poëzie kon bekeren. Heeft hij jou bekeerd?

LAURA «Neen, maar ik herken er zijn eeuwige enthousiasme wel in. Ook als hij enthousiast was over een film, wou hij dat meedelen: je moest dan naar die film gaan kijken. Hij vond het zonde dat poëzie niet meer gelezen werd, en daar wou hij iets aan doen. Hij was altijd heel blij als ik hem iets over een dichter vroeg. Zijn essays heb ik nooit gelezen. Ik weet eigenlijk niet waarom. Hij had er volgens mij ook niet echt behoefte aan dat ik hem als schrijver zag. Maar ik ben van plan om alles wat van hem overblijft te lezen, maar nog niet meteen. Ik moer eerst nog verwerken wat er is gebeurd.»

HUMO lk meen te weten dat hij, om het zacht uit te drukken, niet tuk was op popmuziek. Ik veronderstel dat jij hier wel popmuziek in huis zult hebben gebracht.

LAURA «Wel, de laatste tijd hield hij er meer van dan vroeger. Vroeger vond hij het allemaal gedreun, maar Kristien had een paar tapes die haar ex-man voor haar had opgenomen. In de auto speelde ze die cassettes altijd, en hij had zich met die muziek verzoend. We hebben eens heel hard moeten lachen toen hij Creedence... Hoe heten ze?»

HUMO Creedence Clearwater Revival.

LAURA «Ja, dié. Op een keer had hij die groep op zijn walkman, terwijl hij patience aan het spelen was. Patience was ook typisch voor hem: zowel op zijn computer als met echte speelkaarten. Maar goed, die keer was hij keihard aan het meezingen: ‘rollin’, rollin’, rollin’ down the river’ - heel luid, en heel vals (lacht). Toen ik een jaar of acht was, was ik een grote fan van Madonna, die hij steevast ‘Madonna met de dikke billen’ noemde. De laatste tijd draai ik vaak een nummer van Puff Daddy Faith Evans dat ter nagedachtenis van Notorious B.I.G. is uitgebracht, een rapper die is doodgeschoten. ‘t Is een cover van ‘I’ll be missing you’ van The Police. Ik word heel treurig van dat liedje, maar dat wil ik dan ook wel.»

HUMO Kreeg je, doordat je het je vader vaak zag doen, zelf geen zin om te schrijven?

LAURA «Ik heb ook wel eens gedichtjes geschreven, en daar heb ik zelfs eens een probleempje mee gehad op school. Voor de les Nederlands moesten we een gedicht schrijven. De lerares zei dat ze voor mijn gedicht geen punten wilde geven, want ‘ik had het uit de papiermand van mijn vader opgevist.’ Ik had het wel zelf geschreven, en toen ik het mijn vader liet zien, was hij beledigd: ‘Zoiets schrijf ik niet’ (lacht). Later was er een poëzieavond op school, en toen vroegen ze mij om uitgerekend dát gedicht voor te lezen. Via via werd ik nog later gecontacteerd om deel te nemen aan Poetry International voor de jeugd; dat heb ik ook gedaan, allemaal op grond van dat afgewezen gedicht.

»Nog altijd krijg ik telefoontjes van mensen die vragen of ik niet wil meedoen aan een of ander literair tijdschrift. En op de dag dat mijn vader stierf, liep hier een fax binnen waarin we gevraagd werden samen aan een poëziefestival deel te nemen. lk vind dat allemaal wel leuk, maar ik ga er toch liever niet op in. Ik zal op dat gebied nooit zo goed worden als mijn vader.»

HUMO In zijn computer heeft je vader het bestand ‘mezelf’ achtergelaten: één woord. Wat betekent het volgens jou?

LAURA «Hij had het de laatste tijd enorm druk; honderd dingen die hij nog moest doen, maar die hij toch liever niet uitstelde. Ik kwam hier wel eens een videofilm bekijken. Mijn vader had heel veel werk, maar ik hoefde maar te vragen: ‘Kijk je niet mee?’ of hij hield al op met dat werk. Hij moest ook vaak op reis...»

HUMO Dat reizen scheen hem steeds meer te bevallen.

LAURA «Terwijl hij dat vroeger helemaal niet graag deed: tot grote ergernis van mijn moeder wou hij nooit op reis. Hij vertrok nooit graag, maar als hij eenmaal terug was, had hij er altijd wel heel goede herinneringen aan. Kristien en hij zouden nog naar Cambodja gaan, rond Kerstmis van dit jaar.»

HUMO Er bestaat een cd waarop je vader uit eigen werk voorleest. Heb je die al beluisterd sinds zijn dood?

LAURA «Neen, dat heb ik nog niet gedaan. Ik heb geprobeerd naar die herdenkingsprogramma’s op de radio te luisteren, maar meer dan een stukje kon ik niet aan. Ik heb naar die heruitzending van ‘Ziggurat’ gekeken, maar dat deed heel veel pijn. Ik ben blijven kijken, omdat er toen zoveel mensen bij ons zaten, maar was ik alleen geweest, dan had ik de televisie uitgezet. Of ik had het opgenomen, om er later naar te kijken.

»Mijn vader heeft ooit een liedjestekst geschreven voor Kinderen voor kinderen: we hadden daar een tape van: ‘Een papa moet je weten te gebruiken’, heette het. Ik draaide het vaak en telkens weer riep hij: ‘Zet dat uit!’ Hij schaamde zich er voor (lacht). Die tape wou ik per se hebben. Gelukkig heb ik ‘m teruggevonden.»

HUMO En hèb je je papa weten te gebruiken?

LAURA «Dat liedje ging in ieder geval over mij, en over de scheiding: dat hij verdrietig was, en dat ik zei: ‘Kom, denk maar niet meer aan mama en laten we verder met het eendje spelen in het bad.’ En het ging ook over de tactieken die ik gebruikte om toch maar mijn zinnetje te krijgen.»

HUMO Mocht je hem altijd storen?

LAURA «Ja, zelfs als hij aan het schrijven was, mocht ik bij hem gaan zitten. Zelfs al had hij een deadline, toch ging het nooit van ‘En dit moét nu af.’ Hij moést het natuurlijk wel afkrijgen, en daarom werkte hij ‘s nachts. Dan had hij geen last van ons.»

HUMO Denk je dat je je vader kon teleurstellen?

LAURA «lk had vooral de indruk dat hij veel van mij aanvaardde. Ik heb wel gedacht dat ik hem op studiegebied kon teleurstellen, maar ik heb bij hem nooit teleurstelling gezien.»

HUMO Kon hij jou teleurstellen?

LAURA «Neen. Hij heeft me nooit teleurgesteld.»