Michael Jordan: ‘Niemand weet wat Michael Jordan allemaal kan, ook Michael Jordan niet’

Basketballegende Michael Jordan wordt 60 jaar. In 1998 sprak Eric Goens met hem voor Humo, nadat hij voor de tweede maal had aangekondigd te stoppen met basketten. Lees hier het interview.

‘Ik heb God gezien en hij draagt nummer 23,’ snoof zijn basketballende collega Larry Bird halverwege de jaren ‘80, luttele seconden nadat hij van God zelf 63 punten om de oren had gekregen. God - beter bekend als Michael Jeffrey Jordan - was dertien jaar lang de onbetwiste superster van de Chicago Bulls en bezorgde zijn ploeg eind juni haar zesde NBA-titel in de voorbije acht seizoenen. De allerlaatste titel, want God heeft een kruis gezet over zijn loopbaan en zijn Maleisische Nike’s aan de wilgen gehangen. Voorgoed. Zeggen ze. Vrezen ze. De beste en best betaalde atleet aller tijden heeft na het behalen van zijn zesde NBA-titel en zijn zesde onderscheiding als Most Valuable Player zijn laatste kunstje geflikt.

‘Met geen woorden te beschrijven,’ besloot het gezaghebbende financiële blad Fortune, en prompt pakten ze uit met een duizelingwekkende reeks cijfers over het Jordan-effect, van de verkoop van ‘s mans eigen eau de cologne en ondergoed tot de exorbitante explosie van de NBA-tv-rechten en Jordans eigen schoenenboer. Conclusie: elk jaar Jordan kost weliswaar handenvol geld (club en sponsors hoesten jaarlijks tussen de zeventig en tachtig miljoen dollar voor hem op) maar levert ook en vooral nog meer gigantische bedragen op. Voor u verder leest, één dollar is gemakshalve 1 Euro waard. Maar gaat u vooral zitten.

HUMO Fortune berekende dat je in je eentje de Amerikaanse economie een financiële injectie van zowat tien miljard dollar hebt bezorgd.

JORDAN «So... »

HUMO Tien miljard dollar!

JORDAN «Dat was een schatting, hoor (lacht). Dat hebben de auteurs van het stuk meteen duidelijk gemaakt: ‘Het is máár een schatting.’ Wie weet zitten ze er wel een paar miljard naast. Nobody knows. Ik geloofde in elk geval mijn eigen oren niet.»

HUMO Zegt de best betaalde atleet aller tijden.

JORDAN «Sommige mensen zullen het misschien arrogant of misplaatst vinden, maar ik lig niet wakker van dat soort zaken. Ik geniet evenveel van een wedstrijd, ook al verdien ik twee of dertig miljoen dollar. lk weet het, ik heb makkelijk praten, want ik zit in een vrij comfortabele positie. Maar het enige dat ik wil, is genieten van wat ik doe. Enjoy the game. Natuurlijk ben ik er me van bewust dat er zich in de loop der jaren rond dat basketbal een indrukwekkend grote zakenwereld heeft ontwikkeld, maar het is nooit mijn eerste be-kommernis geweest. Het heeft ook nooit mijn benadering van de sport beïnvloed.»

HUMO Die tien miljard dollar komen toch niet zomaar uit de lucht vallen.

JORDAN «Ik ben daar trots op; je zal mij zeker nooit het tegendeel horen beweren. Maar in zekere zin is het ook een vloek. De verwachtingen worden steeds onrealistischer. Iemand die zoveel geld genereert, mag geen schot meer missen. Bij ieder gemist schot gaat de Dow Jones blijkbaar een paar punten naar beneden. Als ik drie schoten na elkaar mis, dreigt de wereld te vergaan (lacht). Dat soort kronkels ontstaat uit die opgeklopte verhalen.

»Dat cijfer wordt ook ten onrechte volledig opgehangen aan de figuur Michael Jordan. Misschien zeggen die tien miljard dollar wel veel meer over de financiële slagkracht van de stad Chicago dan over mezelf. lk ben uiteindelijk niet meer dan het product van mijn afzetmarkt. Als ik in pakweg Salt Lake City had gespeeld, had Fortune niet eens de moeite gedaan om zo’n onderzoek te financieren, laat staan dat er iets bruikbaars uit voortgekomen was. Waar sta je dan met je financiële invloed? Er zijn een heleboel factoren waar je als individu geen greep op hebt.

»Nu, het houdt je wel wakker, omdat je constant met dat verwachtingspatroon wordt geconfronteerd. Daar put ik voor een zeer groot deel mijn motivatie uit. Ik moet presteren, want de hele wereld kijkt toe.»

HUMO Het ‘fenomeen Michael Jordan’ heeft de laatste jaren haast waanzinnige proporties aangenomen.

JORDAN «Dat zogenaamde fenomeen intrigeert ook mij mateloos, precies omdat het iets is waar ik zelf geen vat op heb. Het klinkt misschien vreemd, maar ik weet ook zelf niet waartoe ik in staat ben. Als ik mezelf op televisie bezig zie ben ik soms even verbaasd over de bewegingen die ik uitvoer als de fans in het stadion. Niemand weet wat Michael Jordan precies kan, ook Michael Jordan niet. Het is zeer bizar te moeten vaststellen dat je je eigen beperkingen niet kent. Gelukkig breek ik daar nooit in mijn eentje mijn hoofd over. Er zijn altijd wel een paar miljoen mensen die met mij meedenken (lacht).»

HUMO Hoe moeilijk is het om ondanks al het succes nog gemotiveerd te blijven?

JORDAN «Precies het feit dat we blijven winnen, houdt me scherp. Het is sowieso niet normaal dat we blijven winnen. Niemand wint alles waar hij aan begint, dat kan gewoon niet. Op een dag zal het moeten ophouden, en dat is een geweldige motivatie. Want hoe vaker je wint, hoe meer het publiek gaat verlangen naar je eerste nederlaag. Iedereen wil je op je hek zien gaan en dat prikkelt mij alleen maar meer.

»Voor de start van de playoffs werden we door iedereen afgeschreven. Het was haast onvermijdelijk dat we zouden verliezen, want we waren zó oud en zó vermoeid... (lacht) Maar ik heb geen moment gedacht dat we het niet zouden halen. Laat ze maar lullen over onze leeftijd en onze beperkingen. Laten we maar kwetsbaar zijn. I love that. Het is de mooiste uitdaging van allemaal. Zolang we titels blijven winnen, heb ik daar absoluut geen problemen mee.

»Het leuke is ook dat iedereen per se van ons wil winnen. Ze mogen nog zoveel winnen, ze zullen pas voldoening krijgen als ze er ook in slagen de Bulls te kloppen. En dat is normaal: ze hebben zo vaak op hun donder gekregen van de Bulls dat alleen een titel ten koste van ons hen genoegdoening zal schenken. Ik ben dan ook de schietschijf van heel de NBA geworden. Geef toe, dat is toch een zeer bijzondere motivatie.

»Ik had destijds net hetzelfde gevoel. Als ik er niet in geslaagd was een titel te winnen ten koste van Magic Johnson en The Los Angeles Lakers was ik voor de rest van mijn loopbaan met een leeg gevoel achtergebleven. Winnen tegen Magic was essentieel voor mijn verdere loopbaan.»

HUMO Er wordt gezegd dat je ook nu koste wat het kost met een overwinning afscheid wilde nemen.

JORDAN «Da’s niet waar. Winnen of verliezen zal nooit een invloed hebben op mijn beslissing om er al dan niet mee door te gaan. Ik heb zó vaak gewonnen en ook zó vaak verloren dat een zege of een nederlaag haast banale gebeurtenissen zijn geworden. Je bent er na al die jaren aan gewend geraakt, begrijp je? Op zo’n gevoel zal ik nooit het verdere verloop van mijn carrière baseren. Dat mag je gewoon niet doen.»

HUMO Er is toch niemand die een grotere hekel aan verliezen heeft dan Michael Jordan?

JORDAN «O ja, ik heb absoluut een bloedhekel aan verliezen. Ik veracht nederlagen, ik wil er zo weinig mogelijk mee te maken hebben. lk heb ook nooit medelijden met de verliezende partij. Bij mijn weten is er nog nooit iemand overleden aan een nederlaag. Als ik merk dat de tegenpartij ook maar een beetje in zijn kansen blijft geloven, zal ik het mes nog wat dieper in de wonde steken. Tot ze voorgoed door de knieën gaan en hun laatste greintje weerstand is verdwenen. Fysiek en mentaal probeer ik de tegenstander te breken. Zo zit ik in elkaar.

»Maar dat betekent nog niet dat ik dat moet meedragen buiten het terrein. Vandaar dat ik ook niet wil toestaan dal een nederlaag mijn denkwereld zou beïnvloeden.

»Het is pas de laatste jaren dat ik dat heb geleerd, vooral door toedoen van Phil Jackson (coach van de Chicago Bulls, red.). Phil is bezeten van alles wat niet zen-boeddhisme te maken heeft, en hij heeft ons geleerd om onze gevoelens onder controle te houden. Bijvoorbeeld door beleefd blijven, ook als je op het terrein net een ongelooflijk pak rammel hebt gekregen. Smile, ook al heb je op dat mo-ment verschrikkelijk de pest in. Phil hamert daar constant op, hij heeft zelfbeheersing tot een kunstvorm verheven. Het duurt wel even voor je dat allemaal onder de knie hebt. In mijn geval zelfs een jaar of tien.»

HUMO Heeft Phil Jackson je ook geleerd met Dennis Rodman om te gaan?

JORDAN « Dennis... (grijnst). Niemand heeft vat op Dennis Rodman. Phil niet, ik niet en Dennis zelf al helemaal niet. Ik wil dat ook niet. Waarom zou hij moeten doen wat ik wil? Het enige dat ik van hem mag verlangen is dat hij geconcentreerd het veld op stapt. Dennis is Dennis. You can’t control his appetite. Als hij echt zin heeft om tussen twee wedstrijden door zijn hele kapitaal in Las Vegas te vergokken, kan ik daar niks tegen beginnen.»

HUMO Ook niet als hij tussen twee wedstrijden door naar Detroit vliegt voor een worstelkamp met Hulk Hogan?

JORDAN «De ene dag gaat hij worstelen en ‘s anderendaags staat hij weer te basketballen, alsof er nooit iets is gebeurd. Wat moet je daar nu van denken? Ik zal er nooit in slagen hem te doorgronden. Niemand kan dat. Soms zie ik hem het veld opstappen en vraag ik me af met hoeveel verschillende persoonlijkheden ik nu weer te maken zal krijgen. Ik heb me met die situatie verzoend, weliswaar met veel vallen en opstaan. Want zodra de wedstrijd op gang wordt gefloten valt er niks meer op hem aan te merken en gaat hij voluit. Ik verdenk hem er zelfs van dat hij zich naast het veld opzettelijk in nesten werkt om daar achteraf extra motivatie uit te putten. Zo was er na die worstelkamp in Detroit geen journalist die hem niet levend wilde begraven. Maar Dennis is teruggevlogen naar Chicago en hij heeft zijn beste wedstrijd van de playoffs gespeeld. Hij had een nieuwe vijand gevonden, een nieuwe uitdaging. Zodra de aandacht van de media verslapt, zal hij alles doen om die weer aan le scherpen. Ik vind het ook niet normaal, maar zo zit hij nu eenmaal in elkaar. Je weet nooit of hij ‘s anderendaags op training zal verschijnen, maar tijdens een wedstrijd zal hij je nooit in de steek laten. I’ts amazing.

»Ik wil en ik kan me daar niet langer druk om maken en dat is voor een deel de verdienste van Phil. Anderzijds ben ik al mijn hele loopbaan bezig met het mentale aspect van de sport. Ik ben ervan overtuigd dat je mentale weerbaarheid minstens even belangrijk is als je pure fysieke kracht. Zo heb ik in maart ‘90 tegen Cleveland wellicht de beste wedstrijd van mijn hele loopbaan gespeeld. Ik scoorde die avond 69 punten. Niet zozeer omdat ik me die dag zo goed voelde, maar bij het begin van de wedstrijd kwam ik vrij zwaar ten val en het publiek wist geen blijf met zijn vreugde. Vanaf dat moment was ik niet meer te stoppen (lacht).

»Ik zeg altijd dat ik met mijn hoofd al minstens evenveel wedstrijden gewonnen heb als met mijn benen. Fysiek kan ik er ook zeker nog een aantal jaar mee doorgaan. Zolang ik de tijd krijg om me gedurende een aantal weken intensief voor te bereiden zie ik geen enkel probleem. Maar als het hoofd niet meer mee wil, mag je nog zo hard trainen, je komt er niet meer aan te pas.

»Mensen verbazen zich altijd over het feit dat ik de laatste drie jaar amper nog geblesseerd ben geraakt. Dat heeft natuurlijk ook wel met geluk te maken, maar anderzijds denk ik dat ook op dat vlak die mentale weerbaarheid van onschatbaar belang is. Hoe hard wil je trainen? Hoe diep kan je gaan? Hoeveel pijn kan je verdragen? Als je er niet in slaagt jezelf de nodige discipline op te leggen, ben je al bij voorbaat geblesseerd. lk denk dat die instelling nog veel meer dan mijn fysieke kwaliteiten van belang is geweest voor mijn succes.»

HUMO De NBA is al zowat vijf jaar op zoek naar ‘the next Michael Jordan’.

JORDAN «Dat is niet eerlijk tegenover de volgende generatie spelers, maar het is nu eenmaal de maatstaf. Toen ik mijn loopbaan begon, was het grote voorbeeld Julius Erving; iedere speler werd met hem vergeleken. Pas als je beter bent dan het vorige boegbeeld houden de vergelijkingen op en word jij het vergelijkingspunt. Maar er zal nooit meer een Michael Jordan zijn, net zomin als er ooit nog een Magic Johnson, een Larry Bird of een Julius Erving zullen zijn. Er komen ongetwijfeld nóg betere spelers, maar elk op hun manier. Tegen die tijd is men Michael Jordan allang vergeten. Het belang van dat ene individu wordt ook schromelijk overschat. Zowel Magic, Larry als ik hebben stuk voor stuk een grote invloed uitgeoefend, maar tegelijkertijd is ieder van ons een zeer tijdelijk verschijnsel. Je komt en je gaat. Sommigen met meer succes dan de anderen, maar na een tiental jaar is je loopbaan meestal afgelopen. Het voortbestaan van de NBA zal nooit in gevaar komen omdat één van de sterren ermee ophoudt.»

HUMO Het volgende seizoen komt wel in gevaar, want net als twee jaar geleden is er opnieuw een grootscheepse spelersstaking op til. Dat komt vrij grotesk over in een competitie waar het gemiddelde salaris twee miljoen dollar bedraagt.

JORDAN «Je mag die discussie niet herleiden tot alleen maar een discussie over geld. Twee jaar geleden hebben we na lange en slopende onderhandelingen een arbeidsovereenkomst afgesloten met de NBA. Iedereen zei toen dat het duidelijk was dat vooral de spelers water in de wijn hadden gedaan en dat het een akkoord was dat vooral op maal van de teameigenaren was gesneden. Maar nu blazen diezelfde teameigenaren dat akkoord eenzijdig op, ook al loopt het nog tot 2002. Daar moeten wij toch niet mee akkoord gaan. Sorry, maar dat kan dus niet. De overeenkomst is twee jaar geleden door alle betrokken partijen ondertekend en moet gerespecteerd worden. Wat nu gebeurt, is fundamenteel oneerlijk, zowel tegenover de spelers als tegenover de fans. Waarom sluit je dan in godsnaam nog een akkoord af?»

HUMO Van meet af aan werd gestipuleerd dat de loonmassa niet meer dan 51,8 procent van het totale kostenpakket mocht bedragen. Zoals de lonen nu evolueren, keren de eigenaars straks 70 procent van hun inkomsten aan salarissen uit.

JORDAN «Daar kan altijd over onderhandeld worden, maar zelfs dit is nu niet meer mogelijk. De spelers kunnen geen kant meer uit, we worden gewoon voor een voldongen feit geplaatst. Er zijn over de bestaande akkoorden zelfs geen onderhandelingen meer mogelijk. Alles moet net als twee jaar geleden opnieuw vanaf nul worden overgedaan.»

HUMO De spelersvakbond riep meteen op om in juli de wereldkampioenschappen in Athene te boycotten.

JORDAN «Volkomen terecht. Als het van mij afhangt, is er straks geen enkele NBA-speler van de partij in Athene. Nogmaals, de spelers worden gewoon voor een voldongen feit geplaatst. Ze hebben ons in de handboeien geslagen en we zouden hen niet eens van weerwoord mogen dienen. We have to retaliate. We moeten terugslaan.»

HUMO Je praat alsof je vast van plan bent er nog minstens één seizoen mee door te gaan.

JORDAN «Who knows? (lacht).»

HUMO Hier en daar oppert men zelfs al dat je zal terugkomen als speler/coach.

JORDAN «Nee, dat zeker niet. Nooit.»

HUMO En als speler?

JORDAN «Het enige wat telt, is mijn honger naar de bal. Zodra ik zin heb om te trainen en wedstrijden te spelen, kom ik terug. Maar als ik deze zomer tot de vaststelling zou komen dat ik al-les wel heb gezien, is het afgelopen. In dat geval kom ik nooit meer terug.

»Het is alles of niets. We zien wel.»