Studentenclubs soms ook seksueel over de schreef: ‘Mijn vriendin moest haar doopmeester pijpen’

Herman Van Goethem, rector van de Universiteit Antwerpen, wil de traditionele schachtenverkoop verbieden. Sinds de tragische dood van Sanda Dia wordt het fenomeen van de vernederende studentendoop steeds vaker in vraag gesteld. Vorig jaar getuigden enkele studenten in Humo over hun eigen doop, waar soms zelfs seksueel grensoverschrijdend gedrag aan te pas kwam.

(Verschenen in Humo in september 2020)

Op sociale media delen mensen ondertussen al enkele weken hun verontwaardiging over de reconstructie van de lijdensweg die Sanda Dia in december 2018 moest doorstaan. Onder de hashtag #JusticeForSanda’ betuigen gebruikers hun steun en medeleven. Maar tussen al die berichten verschijnen ook trieste verhalen over seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen studentenverenigingen. De ene getuigenis is nog wansmakelijker dan de andere, wat ervoor zorgt dat het voor sommigen moeilijk is om zelf hun verhaal te delen.

‘Mijn neef én mijn vriendin hebben te maken gekregen met seksuele wantoestanden tijdens hun studentendoop ... maar ja, dat zien ze zelf niet in,’ vertelt Elena* ons. ‘Of ze zouden willen getuigen? Ik denk het niet, want ze beseffen niet dat het verkeerd was.’

Stierenpenis

HUMO Je wil anoniem spreken in naam van je neef en je vriendin. Waarom?

ELENA «Omdat ik dit een zeer belangrijk onderwerp vind. Ze willen er vast zelf niet over vertellen, want mijn neef vindt het eerder grappig dan pijnlijk. Dat heeft een beetje te maken met stoerdoenerij en groepsdruk, vermoed ik.

»Mijn vriendin beseft volgens mij niet volledig dat het grensoverschrijdend gedrag is. Ze drukt ons op het hart dat het ‘slechts’ een studentendoop was en al die dingen erbij horen, maar ik denk dat ze dat hoofdzakelijk zegt om zichzelf gerust te stellen. Al sinds het middelbaar gaat ze zwaar gebukt onder allerlei vormen van groepsdruk, maar toen bleef dat nog gewoon bij roken en zo.»

HUMO Wat moesten ze zoal doen tijdens hun studentendoop?

ELENA «Vieze dingen. Mijn neef zit op een Franstalige universiteit in België. Toen hij zich wilde aansluiten bij een studentenvereniging, moest hij zich eerst laten kaalscheren. Daarna moest hij zijn ondergoed laten scheuren. Maar dat was nog niet eens het ergste. Mijn neef en zijn medestudenten moesten via de mond een stierenpenis doorgeven aan elkaar. Dat shockeerde me het meest.

»Mijn vriendin moest dan weer een stripact opvoeren voor enkele leden van het presidium (de hiërarchie binnen een studentenvereniging, red.). Ze moest volledig naakt gaan en vervolgens een toneeltje spelen. Alleen de meisjes moesten volledig naakt, de jongens mochten hun ondergoed aanhouden.»

HUMO Hoe reageerde jij op hun verhalen?

ELENA «Verontwaardigd. Tegen die vriendin heb ik gezegd dat het seksueel misbruik is, maar ze lacht dat weg. Maar komaan? Tegen je wil moeten strippen voor een heel presidium: dat is toch niet normaal? En ik moet eerlijk zeggen dat ik helaas nog veel meer zulke wansmakelijke verhalen hoor.»

Mistletoe

RALPH «Ik heb even in een studentenvereniging gezeten en geloof me, er zijn nog veel meer problemen dan enkel de doop en het alcoholmisbruik. Een voorbeeld: ik heb iemand een zogenaamde ‘mistletoe’ zien doen tijdens een cantus. Tijdens die activiteit dragen twee personen een ‘gestrafte’ op hun schouders, als een brugje. De gestrafte is spiernaakt en zijn penis bungelt dus naar onderen. Onder het brugje moet iemand een drankopdracht doen. Vandaar de naam ‘mistletoe’.

»Die gestrafte student leek er eerst geen probleem mee te hebben, maar zodra zijn broek uit ging, stribbelde hij tegen. Toen hij er hing, was hij aan het huilen. Het was verschrikkelijk om te zien.»

HUMO Hoe reageerden de aanwezigen?

RALPH «Het was toen al laat op de avond en velen, onder wie ikzelf, waren al goed beschonken. Eerst had niemand echt door wat er gebeurde. Maar op het moment dat we hem daar zo zagen hangen, heerste er onmiddellijk verontwaardiging. Toen we hem zagen tegenstribbelen, riepen sommigen dus dat het moest stoppen, maar ze bleven gewoon verder doen. Als ik erop terugkijk, vind ik dat er veel grenzen overschreden zijn.»

EMMA «Ik heb veel van zulke verhalen gehoord, over totale normvervaging. Ook van goede vriendinnen van me, maar ze willen er liever niet zelf over getuigen omdat het te pijnlijk is. Ze moesten eerst een vragenlijst invullen waarin gepolst werd of ze een vriendje had en wat haar cupmaat was. Daarna moesten sommigen hun doopmeester of andere leden van het presidium pijpen. Als je niet beseft hoe gestoord dat klinkt, weet ik het ook niet meer.»

Schaampint

Simon (*) en Ophélie (*) lieten zich allebei dopen. Simon in Antwerpen, Ophélie in Brussel. ‘Zou ik anoniem mogen getuigen,’ vragen ze allebei, ‘want er bestaat zoiets als ‘doopgeheim’. Dat betekent dat ik er eigenlijk niet openlijk over mag praten.’

HUMO Hoe zag jullie doop eruit?

OPHÉLIE «De doop bestond uit een show met verschillende scènes waarin wij naakt — volledig naakt voor de jongens en zonder bovenstuk voor de meisjes —een aantal keer op het podium moesten verschijnen. Het publiek bestond uit mensen die ook gedoopt waren in verschillende studentenverenigingen. Zij beschikten over een mengsel van bloem en kleurstof. Ze moesten dat goedje op ons gooien tijdens de show. Dat was erg pijnlijk en vernederend. Tijdens de laatste scène moesten we allemaal naakt op het podium gaan liggen en werd er ijskoud water over ons gegoten. De doop was in november, dus het was erg fris buiten. Ik kan me herinneren dat onze doopmeesters ons aanmoedigden om elkaar naakt te knuffelen achter de schermen om onszelf op te warmen.»

SIMON «Wij moesten voornamelijk kleine, fysieke opdrachtjes uitvoeren. Denk aan pompen en sit-ups. Daarna moesten we een parcours kruipend afleggen, een ei doorgeven van mond naar mond, een tekening maken met chocolade zonder je handen te gebruiken… en daarna natuurlijk schachtenpap eten, een vies mengsel. Ook moest ik ooit eens een ‘schaampint’ drinken.»

HUMO Een wat?

SIMON «Een schaampint is een pint waarin een beetje schaamhaar zit. Die moet je dan volledig leegdrinken.»

HUMO Kijken jullie met spijt terug op jullie doop?

OPHÉLIE «Ik heb geen spijt, maar ik zou het nooit meer opnieuw doen. Vooral dat naakt toneeltje vond ik heel heftig. Hoe meer je je probeerde te bedekken, hoe harder ze begonnen gooien. Op het moment zelf had ik geen idee dat het fout was, maar na afloop dacht ik wel: wat heb ik in vredesnaam gedaan?

»Achteraf gezien stel ik me vooral veel vragen bij het concept van een ‘doop’. Waarom is het nodig om naakt op een podium te gaan staan? Wat win je als duidelijk wordt dat je tegen een ijskoude douche kan in al even koud weer?»

SIMON «Ik heb zelf nooit het gevoel gehad dat ik werd gekleineerd of te hard werd aangepakt. Aan het begin van de doop werd ons op het hart gedrukt dat we gerust nee mochten zeggen als we iets niet zagen zitten. Dat was ook effectief zo.»

Machtsverhoudingen

‘Ieder mens ervaart seksueel grensoverschrijdend gedrag op een persoonlijke manier. Voor sommigen kunnen bepaalde seksueel getinte activiteiten door de beugel, voor anderen niet,’ vertelt klinisch seksuologe, psychologe en relatietherapeute Chloé De Bie. Ze heeft een eigen praktijk ‘Vivolinio’ en is bestuurslid van de Vlaamse Vereniging voor Seksuologie.

HUMO Waarom denkt u dat studenten zich in de eerste plaats aansluiten bij studentenverenigingen?

CHLOÉ DE BIE «Daar zijn verschillende redenen voor. Ten eerste heeft het een paar praktische voordelen. Je krijgt korting op bepaalde dingen, de club organiseert vaak activiteiten, je krijgt een ledenkaart enzovoort. Het dopen is een ander verhaal. Meestal geldt dat wie zich niet laat dopen, niet tot de elite van de club behoort.

»Er ontstaat een soort van saamhorigheidsgevoel. Je kunt zo’n doop zien als de ultieme test. Als je geslaagd bent, voelt dat waardevol aan. Je bent dan een volwaardig lid en je krijgt een bepaalde status. Bovendien heeft zo’n doop ook iets symbolisch: waarom trouwen mensen bijvoorbeeld? Om te tonen dat je verbonden bent aan die persoon. Dat is bij een studentenclub niet anders.»

HUMO Maar de getuigenissen liegen er niet om: het gaat er soms heftig aan toe binnen studentenclubs.

DE BIE «Dat klopt, maar we mogen niet elke club over dezelfde kam scheren. Studentenverenigingen ondertekenden ondertussen ook al het doopcharter dat een onschadelijke doop garandeert. Het merendeel van die dopen was om te beginnen al onschadelijk: dat ging van een ei op je hoofd kapotgooien tot een vies brouwseltje drinken. Daar houd je geen gigantische trauma’s aan over.

»We moeten natuurlijk de lijn trekken bij grensoverschrijdend gedrag. Je doopmeester tegen je wil moeten pijpen, dat is vanuit elk oogpunt verkeerd.»

HUMO Sommigen beseffen niet dat dergelijk gedrag de grenzen overschrijdt.

DE BIE «En daar zijn verschillende redenen voor. Enerzijds is er vaak alcohol in het spel. Als je te veel alcohol in het bloed hebt, vervagen je grenzen. Je bent je niet volledig bewust van wat je doet en je durft bepaalde zaken al snel minimaliseren. Anderzijds heeft uitputting dezelfde invloed.

»Reken daar dan ook nog eens groepsdruk bij en het hek is helemaal van de dam. Als je een groep mensen iets ziet doen, ben je geneigd om te volgen. Je denkt al snel dat je een seut bent als je niet meedoet. Als je dan ook nog eens ver in de doop zit, krijg je al helemaal met dat gevoel te maken. Je wilt niet dat al die moeite voor niets is geweest.»

HUMO Ook jongens krijgen te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Reageren zij hier anders op?

DE BIE «Jongens gaan er inderdaad anders mee om, maar de grenzen zijn voor ieder individu persoonlijk. Het hangt af van de aard van het misbruik, met wie het is gebeurd, hoe vaak, enzovoort. Ook je opvoeding en persoonlijke ingesteldheid spelen een grote rol: voor sommigen zijn bepaalde activiteiten grensoverschrijdend, maar voor anderen dan weer niet.

»In de media worden vooral vrouwen als slachtoffers naar voren geschoven, maar misbruik bij mannen komt dus ook voor. Al zitten we wel steeds met een ondervertegenwoordiging in het percentage, omdat mannen er veel minder over spreken. We leven helaas nog steeds in een wereld waarin mannen geacht worden om zich in elke situatie zo sterk mogelijk op te stellen. De boys don’t cry-mentaliteit zit er nog te stevig ingebakken.»

HUMO Waarom kiezen sommige clubs voor seksueel getinte dooprituelen? Is dat de ultieme vernedering?

DE BIE «Dat heeft veel te maken met machtsverhoudingen binnen die clubs. Als je graag wilt toetreden tot zo’n vereniging, ga je er automatisch meer voor over hebben en daar maken die mensen gretig misbruik van. Die activiteiten zijn de ultieme vernedering. Het geeft hun het gevoel dat ze hoger staan dan jij in de hiërarchie.»

HUMO Kun je een fiks trauma overhouden aan zo’n studentendoop?

DE BIE «Dat is heel persoonlijk. Nu vind ik ook niet dat we te preuts moeten worden, de klepel mag niet doorslaan. Sommige zaken zijn seksueel getint, maar als iedereen zich er goed bij voelt, kan dat door de beugel. Het mag gewoon geen dwangstuk worden.

»Daarbovenop zijn er tijdens studentendopen genoeg alternatieven die niet seksueel getint zijn. Laten we dus hopen dat iedere club het in de toekomst sportief gaat aanpakken en zijn toevlucht zoekt tot onschuldige proeven.»

(*) Elena, Simon en Ophélie zijn schuilnamen.

Chloé De Bie is te volgen op Instagram. Daar post ze geregeld updates over wat leeft binnen de wereld van de seksuologie, psychologie en relatietherapie.