Humo's grote onderwijsdebat: 'We staan het begin van nog meer achteruitgang'

'De achteruitgang is begonnen bij ons lager onderwijs en is nu uitgedijd naar het secundair onderwijs. Wie wil er eigenlijk nog voor de klas staan?'

Het Vlaams secundair onderwijs had lange tijd de reputatie oerdegelijk te zijn. Niet alleen in de volksmond: genoeg statistieken bewijzen het. Neem bijvoorbeeld het Programme for International Student Assessment (PISA), het internationale onderzoek dat peilt naar de kennis en vaardigheden van 15-jarigen. Pedagoog Pedro De Bruyckere, die verbonden is aan de Arteveldehogeschool Gent, vat de belangrijkste vaststellingen samen.

Pedro De Bruyckere «PISA is begonnen in 2000. Als je de allereerste uitslagen erbij neemt, zie je Vlaanderen in het absolute koppeloton opduiken. Op dat moment hadden we zelfs een voorsprong op de landen die we nu als de gidslanden beschouwen, Finland en de Oost-Aziatische tijgers Zuid-Korea en Singapore.»

Emeritus professor Jan Van Damme, de nestor van het onderwijsonderzoek in Vlaanderen, nuanceert.

Jan Van Damme «Wat betreft wetenschappen hebben we het nooit heel goed gedaan, maar op het vlak van wiskunde waren we inderdaad onovertroffen. Dat werd bevestigd door PISA. Het probleem is dat onze beleidsmensen en vele anderen achterover zijn gaan leunen: ‘Er is geen vuiltje aan de lucht.’ Daardoor zagen ze de donkerrode knipperlichten niet. In 2003 bleek dat de wiskundige en wetenschappelijke kennis van scholieren uit het tweede jaar middelbaar in vier jaar tijd een achterstand van een half jaar had opgelopen.»

De Bruyckere «Sinds die eerste mooie PISA-scores is de tendens inderdaad dalend. Al moet gezegd dat we het nu op verschillende vlakken beter doen dan het mythische Finland. Helaas is de reden cynisch: Finland is nog sterker gezakt. Maar laten we niet dramatiseren: we zitten in een groepje subtoppers, op enige afstand van de Aziatische koplopers. En we zijn nog altijd wereldtop wat betreft economie. Een krant kopte: ‘Eén op de tien leerlingen scoort slecht voor economie.’ Ze hadden evengoed kunnen schrijven: Vlaamse leerlingen zijn de op één na beste ter wereld. Alleen een Chinese regio doet beter.

»Volgend jaar wordt spannend, want dan zijn de nieuwe PISA-scores er. We kennen de data nog niet, maar vermoedelijk is er geen goed nieuws op komst. Enkele maanden geleden toonde een internationaal onderzoek aan dat het niveau van begrijpend lezen bij leerlingen uit het vierde leerjaar enorm is gedaald. Tien jaar geleden waren we top, nu zijn we in de rechterkolom beland. Die leerlingen stromen nu door naar het middelbaar onderwijs: dat kan gevolgen hebben voor de nieuwe PISA-score, die ook veel belang hecht aan begrijpend lezen.»