‘AANDACHT, AANDACHT, DIT IS EEN STILTEWAGON!’ Onze Man testte de nieuwe stiltecoupé van de NMBS

Spoorwegen zijn ijzer, zwijgen is goud. De NMBS, gewend aan vertragingen, experimenteert dik twintig jaar na Nederland met het inrichten van stiltewagons. Tot 31 mei zal op de lijn tussen Oostende en Eupen een wagon voorbehouden worden voor reizigers die in alle rust en stilte willen forenzen. Onze Man, van nature het zwijgzame type, stapte op in Eupen en reed mee tot in Oostende. Zijn verslag, van rit tot rit.

Eupen-Welkenraedt

We nemen plaats in een zalig kalme wagon, maar schrikken als ons na enkele minuten al gevraagd wordt om te vertrekken: blijkbaar is de doodstille coupé niet de beruchte stiltewagon, maar is die gewoon gereserveerd door de Eupense supportersclub van Anderlecht, die er alle reden toe heeft om wat sip te zijn. Bij navraag blijkt dat onze trein geteisterd wordt door de gevreesde verminderde capaciteit. Om die te compenseren, mag slechts de helft van de opgedaagde reizigers in stilte reizen van de conducteur. De rest wordt gedwongen om elke minuut minstens één keer hard te roepen.

Welkenraedt-Verviers

Omdat de conducteur voor het welslagen van het experiment zijn fluitje heeft moeten omruilen voor een bellenblazer - veel minder decibels - blijft de treinbestuurder in de locomotief vruchteloos naast het perron wachten op het fluitsignaal voor vertrek. De eerste tien minuten vertraging zijn een feit.

Verviers-Luik

Na enkele stille wenken van onze medepassagiers schakelt de conducteur de automatisch herhalende audiowaarschuwing - ‘AANDACHT, AANDACHT, DIT IS EEN STILTEWAGON’ - uit voor de rest van de rit. Het experiment eist een eerste slachtoffer: een reiziger uit Welkenraedt die had moeten afstappen in Verviers, wordt tot zijn ontsteltenis pas wakker bij aankomst in Luik. Het volume van zijn gevloek is oorverdovend.

Luik-Leuven

Nood breekt wet: wanneer iemand met een plooifiets de wagon binnenkomt om naar goede gewoonte de boel te hinderen, breekt iedereen zijn gelofte van stilte om de paljas unisono uit te kafferen. Even later stappen enkele verfomfaaide reizigers druipnat onze wagon binnen. Ze zijn op het perron in Luik per vergissing in de verkeerde coupé gestapt, zo blijkt: een fout die nog vaker zal voorvallen tijdens de rit, want de stiltewagon komt net voor de stormwagon. Na een incident met een vrachtwagen (drie gewonden) wordt het gelijklopende experiment rond stille overwegen vroegtijdig stopgezet.

Leuven-Brussel-Noord

De kalmerende werking van de stiltewagon wordt voelbaar. Alleen jammer van alle cameraploegen die in Leuven opgestapt zijn om aan de reizigers te vragen ‘hoe dat nu voelt, zo’n stille wagon’. Meest gefluisterde antwoorden: ‘Kan beter’, en ‘Zeg eens aan Xavier dat hij wat rechter gaat zitten in wat jullie tegenwoordig een laatavondjournaal noemen’.

Brussel-Noord-Brussel-Centraal

Even raken de gemoederen verhit wanneer een groepje jongeren opstapt en tegen hoog volume ‘4′33’ van John Cage door hun smartphone jaagt. Gelukkig stappen de nozems weer af in het volgende station. De gebarentolk die al sinds ons vertrek in Eupen elke dienstmededeling onvermoeibaar in gebarentaal omzet, krijgt een lichte flauwte van het lange rechtstaan, en wordt er weer bovenop geholpen met een suikerwafel en een cola. Tot aankomst in Oostende wordt er noodgedwongen met ondertitels gewerkt.

Brussel-Centraal-Brussel-Zuid

Schrijnend tafereel: een buitenlandse reiziger met grote koffer komt de coupé binnen om in het Engels te vragen of ‘Brussels Midi’ nu echt hetzelfde is als ‘Brussels South’, want hij moest eigenlijk in ‘Brussels Central’ zijn. Omdat zijn medereizigers ondanks alle smeekbedes blijven zwijgen als vermoord, zal de man uiteindelijk pas afstappen in Gent-Sint-Pieters, waar hij laatst gezien zal worden zonder koffer op een tram naar het stadscentrum.

Brussel-Zuid-Gent-Sint-Pieters

Nieuwe tegenvaller voor het experiment: bij aankomst in Brussel-Zuid is duidelijk hoorbaar hoe een brullende Sammy Mahdi op het perron hardhorige bejaarden probeert te ronselen voor zijn partij. Met onze concentratie komt het nooit meer helemaal goed de rest van de rit.

Gent-Sint-Pieters-Brugge

De kalmerende werking van ronduit niets zeggen werkt inspirerend: in Gent stapt Egbert Lachaert op, expert op vlak van niets zeggen, om per telefoon al zijn politieke interviews van de week af te leggen. De passagier naast ons, die er voor vertrek nog naar uitkeek om in alle stilte een boek te kunnen lezen, beklaagt zich ondertussen dat hij uitgerekend vandaag de nieuwste van Dirk Tieleman meegebracht heeft.

Brugge-Oostende

Aankomst, en einde van het experiment. ‘Nooit zo weinig vertragingen omgeroepen!’, doorbreekt een montere conducteur de stilte. Dat we drie kwartier te laat aankomen, doet vermoeden dat het om een grap gaat.