‘Beste Mike Pence, wat u hebt gedaan komt in de buurt van een heldendaad’

Beste Mike Pence,

6 januari 2021 heeft 11 september 2001 verdrongen in het collectieve Amerikaanse geheugen. En er is ook wat voor te zeggen dat die 6de januari een serieuzere bedreiging vormde voor de Amerikaanse democratie dan de aanval van Osama bin Laden en Mohammed Atta.

Inmiddels komen steeds meer tot de verbeelding sprekende details boven water, mede dankzij de openbare verhoren. Uw president – ik noem hem ‘uw president’, want hoewel hij u graag had willen ophangen, blijft u bovenmenselijk loyaal aan hem – die met borden gooit en in woedeaanvallen ontsteekt. Enfin, veel wisten we, veel vermoedden we, maar zoals Nabokov schreef: de details maken het de moeite waard.

Laten we uw loyaliteit ‘tactische loyaliteit’ noemen. Al had Susan B. Glasser het in The New Yorker over ‘slaafse loyaliteit’. Ook noemde ze u ‘een heiliger dan heilige evangelist’, en dat terwijl het hoogste Amerikaanse gerechtshof vol zit met katholieken. Nu heb ik weleens gesproken met verscheidene Amerikaanse protestanten – laat ik ze zo even noemen – en ik had sterk de indruk dat zij katholieken net zo verachtten als Joden en homoseksuelen, om over atheïstische socialisten maar te zwijgen, maar als je heiliger dan heilig bent, stap je over veel heen. Het doel, geen abortus, heiligt de middelen, en her en der wat fundamentalistische katholieken op strategische plekken in het Amerikaanse systeem.

We dwalen af, we weten inmiddels dat de galgen die voor u waren opgericht, meer waren dan een grapje. De Proud Boys, een neofascistische organisatie, meende dat het tijd werd om u te lynchen. Ze waren u tot op twaalf meter genaderd. Uw bodyguards vreesden voor een bloedbad. De president vonden de Proud Boys prima, maar de vicepresident diende te worden opgehangen. Een soort absurdistische re-enactment van de Franse Revolutie.

Eén van de Proud Boys liet weten dat u het verdiende verbrand te worden met de andere verraders. En uw president was het wel eens met de Proud Boys: hang Mike Pence op, alleen omdat u geweigerd had mee te gaan in de fantasieën van Donald Trump en enkele van zijn getrouwen dat de verkiezingsuitslag kon worden tegengehouden, bijvoorbeeld door valse kiesmannen naar Washington te sturen. De werkelijkheid: zoveel glorieuzer dan een roman.

Des te opmerkelijker dat u onlangs in Washington verklaarde: ‘Ik weet niet of de president en ik van mening verschillen over de onderwerpen, maar misschien verschillen we wat onze focus betreft.’ Wat u betreft, heeft het ophangen van Mike Pence geen prioriteit, maar u hebt er alle begrip voor dat Trump dat anders ziet. Misschien is dat wel de ware christelijke mentaliteit.

Hoe dan ook kunnen we niet om het wat ongemakkelijke besef heen dat u de Amerikaanse democratie hebt gered. Een Trump-aanhanger van het eerste uur, een fundamentalistische christen, waarom had God uitgerekend u uitgekozen om de Amerikaanse democratie te redden? Ja, dat zijn van die vragen waarop geen antwoord mogelijk is.

Volgens The New York Times zouden Trump en zijn advocaat John Eastman u op 4 januari het plan hebben voorgelegd om de ratificatie van de presidentsverkiezingen uit te stellen of om de valse kiesmannen te accepteren. U hebt beide plannen naast u neergelegd en uw stafchef waarschuwde u daarop dat de woede van Trump zich tegen u zou kunnen keren.

Een heldendaad is misschien wat veel gezegd. Maar toch, als we erkennen dat mensen producten zijn van hun omstandigheden en dat ze desondanks een vrije wil hebben en dus moreel kunnen handelen, komt wat u hebt gedaan bijna in de buurt van een heldendaad. Het is misschien geen Von Stauffenberg, maar het is in elk geval heel wat anders dan de lieden die zich op sociale media verzetsstrijder wanen.

U schijnt overigens met het idee te spelen om u verkiesbaar te stellen als presidentskandidaat in 2024, maar slechts 5 procent van de Republikeinen ziet dat zitten. Nee, een profeet ben je nooit voor je partijgenoten. Over profeten gesproken: kunt u niet, nu u uw heldendaad hebt verricht, gewoon fulltime monnik worden en een lange wandeltocht dwars door Afrika gaan maken? Of gaan fietsen in Brazilië? Misschien kunt u in de voorsteden van Rio de Janeiro wat mensen genezen. NRC citeerde de Democraat Bennie Thompson, voorzitter van de commissie die de gebeurtenissen van 6 januari onderzoekt, over Trump: ‘Deze man van ongebreidelde destructieve energie kon op 6 januari 187 minuten lang niet in beweging worden gebracht.’ Uw destructieve energie is minder ongebreideld. En wij willen u in beweging brengen. Wij zijn u dankbaar en willen graag meebetalen aan een fietsvakantie. Als Zuid-Amerika u te onrustig is, probeer dan Friesland, een prachtige provincie voor profeten en monniken op de fiets.

Vriendelijke groet,

Arnon Grunberg