Delphine Lecompte: ‘Jammer dat Koen De Bouw het kwalijke cliché in standhoudt dat enkel mooie mensen worden misbruikt’

De discussie over de al dan niet gratuite verkrachtingsscène in de serie ‘Twee zomers’ heb ik van ver gevolgd. Erudietere bedaardere rationelere aantrekkelijkere en bijgevolg aanvaardbaardere columnisten dan ik hebben al hun duit in het zakje gedaan over ‘Twee zomers’, het is dus niet nodig dat ik het nog eens doe. Het zou overigens volstrekt belachelijk zijn, want ik heb de serie niet gezien. Nog niet. De voormalige vrachtwagenchauffeur heeft hem opgenomen, maar na mijn rauwe relaas in Humo over het maandenlange misbruik van de sadistische nachtverpleger heb ik niet meteen zin om mezelf te onderwerpen aan beelden van een afschuwelijke langgerekte expliciete groepsverkrachting.

Toch is het heel goed mogelijk dat ik ooit zal kijken naar ‘Twee zomers’. 99,99 procent van de kunst waaraan ik mezelf compleet vrijwillig onderwerp en blootstel bevat: geweld, bloed, zaad, haat, wraak, moord, kots, stront, woede, chantage, machtsmisbruik, agressie, incest, sodomie en kannibalisme. Griekse mythen, de dekselse Bijbel, De Sade, Pasolini, Haneke, Lynch, Palahniuk, Burroughs, Fincher, Bukowski, Jean Rhys, Harold Pinter, Anthony Burgess, Marguerite Duras, Lars von Trier… De lijst is eindeloos. Bestaan er boeiende kunstwerken over geluk en voorspoed? Kunst zonder geweld en tragiek? Kunst zonder razernij en lichaamsvochten? Kunst over tevreden mensen die blij zijn met hun kabbelende lot en hun witte gebit en hun doffe beroep en hun aardige meegaande cockerspaniëls? Kunst over nette mensen die niet geplaagd worden door demonen en fobieën en neurosen? Bestaan er waardevolle romans over harmonieuze gezinnen die limonade drinken en zorgeloos zonnebaden, en die op optimistische wijze hun winkelkarretje volladen met siertegels en struisvogelsteaks? Tolstoj, Gide en ik (en vele anderen) zeggen: nee!

De verdorvenheid en genadeloosheid van de mens tegenover zijn medemens is een kleurrijk dankbaar grimmig onuitputtelijk en onvermijdbaar thema waar kunstenaars al eeuwen mee aan de slag gaan. En kunstenaars belichten heus niet uitsluitend het standpunt van de dader, zoals soms wordt beweerd. Er bestaan ook wonderlijke grimmige films, romans en schilderijen die zich uitsluitend bezighouden met het slachtoffer, met de gevolgen van een gewelddaad voor het slachtoffer. Met de moed en veerkracht maar ook met de terreur en meltdown en de jarenlange gevolgen voor het slachtoffer. Er bestaan fantastische boeken over gekoeioneerde, vernederde, verwaarloosde en misbruikte wezens die al dan niet zegevieren, ‘Matilda’ van Roald Dahl bijvoorbeeld. Ja: ‘Matilda’ is een goed voorbeeld. Maar ik denk ook aan: ‘Morvern Callar’ van de onvolprezen Alan Warner, en aan Teena Maguire in de provocatief getitelde novelle ‘Rape, A Love Story’ van Joyce Carol Oates. Ik denk aan ‘L’Amant’ en ‘Les Noces Barbares’. Ik denk aan de films: ‘Irréversible’, ‘Thelma & Louise’, ‘Precious’, ‘Sleepers’, ‘Boys Don’t Cry’, ‘Room’, ‘La Pianiste’, ‘Elle’ … En aan ‘Promising Young Woman’. En er zijn ook slachtoffers die hun misbruik weten om te gieten tot grote kunst: Nan Goldin, Ted Van Lieshout, Edward St Aubyn, Francis Bacon, Shia LaBeouf, Henry Rollins, Fiona Apple, Tori Amos, Anne Sexton, Delphine Lecompte...

Maar ik wilde het dus eigenlijk hebben over de uitspraken van de ravissante Koen De Bouw naar aanleiding van de controverse rond ‘Twee zomers’. Hij zei op Radio 1 dat hij deel wilde uitmaken van de cast, net omdat hij wist dat het thema een groepsverkrachting was die later nog gevolgen zou hebben voor de vriendengroep. Dat hij persoonlijk en emotioneel geïnvesteerd was in het project omdat hij weet wat het is. Hij heeft seksueel misbruik meegemaakt als kind. Dat is verschrikkelijk. Mijn hart brak toen ik het las. Alleen… Koen De Bouw zegt dat mensen met slechte bedoelingen het op hem gemunt hadden omdat hij ‘een mooi kind’ was. Maar zo werkt misbruik niet. ‘De dood in Venetië’ is fictie. ‘Lolita’ is zo mogelijk nog absurder, maar wel een meesterwerk natuurlijk. Kinderen die misbruikt worden zijn bijna altijd kansarme kinderen: kinderen met een mentale beperking, kinderen met een psychiatrische aandoening, geïsoleerde kinderen, bedeesde kinderen, stugge kinderen, angstige kinderen, verminkte kinderen… Kinderen zonder netwerk. Kinderen die in een toxische thuissituatie zitten. Het zijn vooral wilde verwilderde sukkelachtige kinderen die kans lopen om in de klauwen terecht te komen van ‘mensen met slechte bedoelingen’. Overigens bevinden die mensen zich meestal in de naaste omgeving: familieleden, priesters, leerkrachten, tuinmannen, korfbalcoaches… Ik was een lelijk nukkig onbevallig kind met eczeem en een weerborstel, en toch bleef ik niet gespaard van misbruik. Seksuele roofdieren zijn geen esthetische fijnproevers, en verkrachters misbruiken niet (enkel) de prooien die ze aantrekkelijk of guitig vinden. Misbruik draait om macht en controle en sadisme. Niet om verlangen en begeerte.

Na mijn getuigenis in Humo kreeg ik prachtige originele hartverwarmende steunbetuigingen van zowel mannen als vrouwen (maar toch vooral van vrouwen). Maar ik kreeg uiteraard ook te kampen met enkele gemene lompe botte stompzinnige seksistische reacties. Die kwamen allemaal hier op neer: jij bent te lelijk om verkracht te zijn, men moet wel blind of hopeloos zijn om zich aan jou te willen vergrijpen. Het is dus jammerlijk dat de verrukkelijke Koen De Bouw het kwalijke cliché in standhoudt dat enkel schattige aantrekkelijke kinderen en mensen het slachtoffer worden van seksueel geweld. Maar hij heeft het vast zo niet bedoeld, en ik wil nog altijd een keer (of meerdere keren) met hem op café gaan en onwelvoeglijke dingen in zijn oor fluisteren. Want ik blijf natuurlijke een fiere gulzige vunzige koortsige wispelturige schaamteloze nymfomane in hart en nieren, en andere lichaamsdelen.

Delphine Lecompte

Wat denkt u over de serie ‘Twee zomers’? En over de kritiek? Mail naar openvenster@humo.be of vul onderstaand formulier in: