‘Dwangmatige consumptie moet de mallemolen laten doordraaien’

In Humo 4295 lijkt lezer D. Waebens er in zijn reactie op mijn lezersbrief van uit te gaan dat het kapitalistische systeem eeuwig zal bestaan. Maar aanhangers van vorige sociaal-economische systemen, zoals het feodalisme, dachten ook dat hun systeem eeuwigheidswaarde had, omdat daar ook lange tijd geen valabel alternatief voor bestond.

In tegenstelling tot wat hij lijkt te suggereren, vind ik het net een zeer goede zaak dat de productiviteit sterk stijgt! Wat ik aanklaag, is dat de opbrengsten vooral de laatste veertig jaar, sinds de opkomst van het neoliberalisme, gebruikt worden om de kapitaalbezitters nog rijker te maken, in plaats van ze te gebruiken voor een drastische arbeidsduurverkorting en meer welzijn, wat trouwens gedeeltelijk ten goede zou komen aan het toerisme en de cultuursector.

Ik ben helemaal niet tegen consumeren op zich, integendeel, maar wel tegen de dwangmatige consumptie die vooral bedoeld is om de kapitalistische mallemolen te kunnen laten doordraaien. Of hoe de titel van het schitterende boek van Annie Leonard, ‘The story of Stuff. Hoe onze obsessie met spullen de planeet, onze samenleving en onze gezondheid uitput’, het goed samenvat.

Daarvoor worden dikwijls kunstmatige behoeften gecreëerd. Om een kras voorbeeld te geven: honderd jaar geleden kende men in de Verenigde Staten een zeer goed en uitgebreid openbaar vervoer. Korte tijd later werden bijna alle vervoersbedrijven opgekocht door een kartel van auto-, olie- en rubberbedrijven, dat ze vervolgens zo vlug mogelijk ontmantelde. Op die manier werd bij de Amerikanen ‘de behoefte’ gecreëerd om een auto te kopen, als ze zich nog comfortabel wilden kunnen verplaatsen. En heeft de briefschrijver al gehoord van geplande veroudering door de levensduur van producten bewust te beperken?

Tegelijk worden heel wat behoeften door de kapitalistische markt helemaal niet bevredigd. Zo steken farmaceutische bedrijven maar weinig middelen in de ontwikkeling van medicijnen die jaarlijks miljoenen levens zouden redden in ontwikkelingslanden, omdat daar door een gebrek aan koopkracht niet veel winst mee te rapen valt. Voor het kapitalisme is de kleur van de nagels van een koopkrachtige westerse vrouw nu eenmaal veel belangrijker dan het leven van een arm Afrikaans kind.

Roger Liekens, Kessel-Lo.

Hebt u ook een brief in de pen zitten? Mail naar openvenster@humo.be of vul onderstaand formulier in: