‘Een consument die wil genieten van wat hij al heeft, is een ramp voor de markteconomie’

Ik ben het in belangrijke mate eens met de inhoud van de twee artikels over werk in Humo 4291 en 4292. Net als de econoom John Maynard Keynes voorspelde ook de befaamde filosoof Bertrand Russell op termijn een zeer sterke vermindering van de arbeidsduur door de technologische ontwikkeling en de toenemende rijkdom. Maar in plaats van de opbrengsten te gebruiken voor een radicale arbeidsduurverkorting, komen die opbrengsten meer en meer terecht bij de kapitaalbezitters, zoals de Franse econoom Thomas Piketty treffend beschrijft in zijn boek ‘Kapitaal in de 21ste eeuw’.

Al 160 jaar geleden toonde Karl Marx in zijn economische werken overtuigend aan dat het kapitalisme alleen maar kan blijven bestaan door steeds meer kapitaal te accumuleren, en dus door steeds meer producten te produceren en te verkopen. Onder het kapitalisme werken we ons kapot omdat dat systeem alleen maar functioneert door de promotie van ontevredenheid met wat we al hebben en door het stimuleren van de jacht op wat we nog niet hebben. Een tevreden en verzadigde consument die wil genieten van wat hij al heeft, is een ramp voor de kapitalistische markteconomie.

Tegelijkertijd mogen de lonen niet te hard stijgen, of nog beter, moeten ze zelfs dalen om de winstvoet van de bedrijven hoog genoeg te houden. Die tegenstrijdigheid probeert het kapitalisme op te lossen door een enorme stijging van de schulden en het consumentenkrediet, en door ons zo veel mogelijk te laten werken. ‘Meer groei en meer en langer werken om meer te kunnen consumeren’ is het credo van het kapitalisme.

Net zoals een andere groei, waarbij de klemtoon ligt op beter in plaats van meer, waar Geert Noels in Humo 4291 voor pleitte, een complete utopie is binnen het kapitalisme, is ook een werkdag van vier uur of een werkweek van vijftien uur onmogelijk binnen dat dolgedraaide systeem. Het wordt steeds duidelijker dat we voor een welvaart die samengaat met meer welzijn, meer vrije tijd en een duurzame ontwikkeling, een ander soort systeem nodig hebben dan het kapitalisme.

Roger Liekens, Kessel-Lo.

Hebt u ook een brief in de pen zitten? Mail naar openvenster@humo.be of vul onderstaand formulier in: