‘Franz met een z’

Mijn moeder had me er vijftig jaar geleden al voor gewaarschuwd, maar ik begin haar nu pas te geloven. Theater is een hoogrisicoberoep. Als ik zie hoeveel echte en imaginaire doodsprentjes de laatste weken, maanden, jaren op mijn dressoir terechtgekomen zijn, voel ik de koude zo door mijn ruggenmerg sijpelen. Mensen die op één of andere manier op of rond het toneel hun brood verdienden ten dienste van we, the people. Marc Van Eeghem, Sam Bogaerts, Reinhilde Decleir, Bernard Dewulf, Frie Leysen, Pol Dehert, Annie Declerck, Marianne Van Kerkhoven, Jaak Van de Velde, Jan Ritsema. Ik kwam ze allemaal weleens tegen. Met sommigen onder hen heb ik zelfs gewerkt.

In ieder geval: ze waren er ooit. En nu zijn ze er niet meer.

Nu vertelde de wekkerradio mij dan weer dat die van Franz Marijnen nooit meer zal afgaan. ‘Een groot theaterregisseur én vernieuwer is heengegaan!’ Daar waren de overblijvende cultuurjournalisten het helemaal terecht over eens. Wie Marijnens werk tijdens de late jaren 60 en 70 van ver of dichtbij meemaakte, kon alleen maar ootmoedig buigen, vol verwondering voor deze Mechelse Meester voor wie de wereld werkelijk een schouwtoneel was.

Zelf herinner ik me Franz (ik vond de ‘z’ aan het einde van zijn voornaam altijd een beetje pretentieus) als een oerdegelijke, buitengewoon ernstige, van passie overlopende hands-on docent aan het Rits. Iemand die van een stel Vlaamse bloemzakken, via de wetten van de Poolse theatergod Jerzy Grotowski, waarlijk goddelijke en inzetbare toneellijven wilde maken. Wat zelden lukte.

Ik herinner me ook hoe goed zijn ‘De Menninas’, ‘Toreador’, ‘Maldoror’, ‘Het huis van Labdakos’ wel waren. Hoezeer ik erdoor ontdekte dat ik toneel altijd zal liefhebben, maar nooit begrijpen.