Heleen Debruyne: ‘Het lastige met die ideetjes van Conner Rousseau is dat ze zo rédelijk klinken’

‘Heb je ooit al eens een baby met afkickverschijnselen gezien?’ Als Conner Rousseau een vraag stelt die zo schaamteloos op het sentiment speelt, weet je dat hij een ideetje gaat droppen. Meestal iets in de trant van: ‘Met rechten komen ook plichten.’ Deze keer had hij het over de ‘ondertoezichtstelling’ van toekomstige ouders. De partij Vooruit wil tijdens de zwangerschap al kunnen ingrijpen als ouders (lees: vooral moeders) hun kind in gevaar brengen. Door te veel drugs te nemen, bijvoorbeeld, en zo misschien hersenletsel te veroorzaken. Het plan ligt voor in het Vlaams Parlement.

Het lastige met die ideetjes van Conner Rousseau is dat ze zo redelijk klinken. Netjes in één zinnetje uit te leggen. Bescherming van ongeboren kinderen? Verplichte anticonceptie voor verslaafde vrouwen? Betere kinderopvang voor iedereen, waar baby’s verplicht 130 dagen naartoe moeten, om ze zo te helpen bij hun taalverwerving? Alles voor de kinderen! Mijn gevoel van onbehagen bij zijn voorstellen is moeilijker te verklaren.

Neem die ondertoezichtstelling. Nu bestaat er geen legale manier om zwangere vrouwen tot medische of psychologische begeleiding te verplichten. Tenzij ze aan een ernstige geestesziekte lijden, dan kunnen ze net zoals iedereen gecolloqueerd worden. Conner Rousseau ergert zich daaraan. ‘Als iemand gevaarlijke handelingen stelt tijdens de zwangerschap en niet geholpen wil worden, kunnen we nu niets doen,’ zegt hij.

‘Gevaarlijke handelingen’, het zijn net die woorden die me nerveus maken. Drugsgebruik, dat is gevaarlijk voor de toekomstige baby. Net als roken, weten we nu. Toen mijn moeder zwanger was, werd er volop actief en passief gerookt in de buurt van bolle buiken. Met elke nieuwe wetenschappelijke ontwikkeling verschuift de norm van wat een veilige zwangerschap is.

En ook: wil ik dat de overheid of een jeugdrechter kan bepalen welk risico ik als toekomstige ouder aanvaardbaar vind? Toen ik zwanger was, wist ik heel goed dat het eten van ongewassen fruit of rauwe kazen van koemelk wordt afgeraden. Er is een waterkansje dat je via die voedingswaren een -bacterie of -parasiet binnenkrijgt die in heel zeldzame gevallen schadelijk is voor de foetus.

De eerste maanden waste ik mijn fruit neurotisch met soda en vermeed ik Franse kaasjes. Tot ik tot me liet doordringen hoe piep- en piepklein het risico voor de vrucht werkelijk is. Als ik mijn zoon achttien jaar lang op die manier voor elk mogelijk gevaar wil behoeden, heeft hij geen leven. En ik ook niet. De rest van de zwangerschap heb ik zonder enig schuldgevoel genoten van vers geplukte frambozen en stinkkaasjes.

Niet te vergelijken met een moeder die aan de drugs zit? Zeker. Maar het voorstel van Conner Rousseau opent maatschappelijke deuren die ik liever gesloten houd. In de kiem bevat het een aantasting van het recht op zelfbeschikking. Een recht dat bij zwangeren nu al vaak niet wordt gerespecteerd. De verhalen over misstanden in de geboortezorg zijn talrijk.

Mocht dat ideetje onverhoopt toch wet worden, dan kan ik nog hopen dat het in de praktijk weinig zou veranderen. De zorg en het rechtssysteem zijn nu al overbelast. Mijn persoonlijke Conner-effect: acuut cynisme.