Heleen Debruyne: ‘Homo’s vinden we oké als ze een hypotheek afbetalen, maar niet als ze apenpokken krijgen’

Nog niet zo gek lang geleden werd aids ‘homokanker’ genoemd. Niet alleen door ­bekrompen types die niet zouden misstaan in ‘F.C. De Kampioenen’, zelfs het Amerikaanse ­Centers for ­Disease ­Control and ­Prevention had het lang over GRID of Gay ­Related Immune ­Deficiency.

Daar moet ik aan denken als ik close-ups van zwerende apenpokkenpatiënten zie. Net ­zoals hiv in de begindagen circuleert dat virus nu vooral in promiscue homoseksuele kringen. Maar net zoals hiv is het virus niet alleen door seksueel contact besmettelijk. Je kunt apenpokken krijgen door lang te knuffelen, te dansen, een handdoek of beddenlakens te delen, een massage te geven of te krijgen. Een virus heeft geen vooroordelen, het apenpokkenvirus geen speciale voorkeur voor homo’s: elke gastheer of -vrouw is even lekker. En toch vonden de Nederlandse media het nodig om het publiek gerust te stellen toen het eerste kind besmet raakte: ‘Het is niet bekend hoe het besmet is, maar volgens het RIVM is er geen vermoeden van misbruik.’ Onnodig en dubbel suggestief: apenpokken krijg je door seks, en wat is eigenlijk het verschil tussen homoseksualiteit en pedofilie? En dan die naam, apenpokken, het heeft iets viezigs.

In de ­verwarrende beginfase van de corona­pandemie gooide Donald Trump even het balletje The Kung Flu op, een verwijzing naar China. Die venijnige term bleef niet lang in zwang: niemand dacht erover om het over de Tiroolse wintersportersziekte of de schoolgaandekinderentering te hebben. Wie ­covid kreeg, had gewoon pech. Zelfs de meest neurotische volgers van de maatregelen belandden weleens in een nevel vol virusdeeltjes.

Maar als een virus zich vooral verspreidt door seksuele handelingen, gaan we raar doen. ‘Mijn leven is voorbij,’ lamenteerde een kennis die herpes genitalis had opgelopen. Dat was niet eens zo’n enorme overdrijving: weinig jaagt potentiële partners zo snel weg als het herpes-­gesprek. (De vingerwijzers vergeten graag dat ook condooms niet volledig beschermen tegen herpes en andere soa’s.) Als een virus rondgaat in milieus die we losbandig vinden, waar ze van die dingen doen waar we een ­beetje bang voor zijn – anale seks, veel wisselende partners – ligt de stigmatisering al helemaal op de loer.

De homogemeenschap maakt zich terecht zorgen over de apenpokken. Omdat het een pijnlijke (weliswaar zelden dodelijke) ziekte is, maar ook omdat elk nieuwsbericht homohaters munitie geeft. Ze vestigt haar hoop op de snelle beschikbaarheid van vaccins en sensibilisering. Op beide vlakken doet de overheid het niet geweldig: er zijn vooralsnog weinig vaccins, en informatieve flyers worden enkel verspreid in de zogenaamde homosekshoreca, en niet in pakweg wellnesscentra of tangoscholen.

Ik begrijp de angsten en wensen van de homogemeenschap, maar ik vrees ook dat vaccineren en sensibiliseren weinig zal veranderen aan de kern van al dat stigmatiseren: onze omgang met seksualiteit. Homo’s vinden we ondertussen oké, maar vooral als ze trouwen en een hypotheek afbetalen. Seks is leuk, maar het moet wel een beetje binnen de perken blijven. Het blijft ontzettend moeilijk: de andere onvoorwaardelijk vrij laten in de beleving van zijn seksualiteit, ook als die daar ziek van wordt.