Heleen Debruyne: ‘Onze 3-jarige moet afkicken van schermen en ‘Peppa Pig’’

‘Mag ik een filmpje kijken?’ vraagt onze zoon. Een dikke traan blinkt in zijn ooghoek, helemaal het huilende kind op zo’n kitscherig kringloopwinkelschilderij. Hij is geobsedeerd door de tablet. Nochtans bewaken we zijn schermtijd angstvallig. Heel af en toe een halfuurtje, meer niet. En dan nog alleen verantwoorde filmpjes, genre ‘Kikker en eend’ of ‘Tik Tak’. Zeker geen spelletjes. We zijn vatbaar voor doemberichten over de invloed van schermen op de ontwikkeling van het kinderbrein.

Maar toen kreeg hij griep. Een paar filmpjes tijdens het sofahangen kunnen toch geen kwaad? En vooruit, voor een keertje mocht hij ook kijken naar het felgekleurde geflits van ‘Peppa Pig’. Een paar dagen later was hij genezen. En verslaafd. Het is eng: niets anders verlangt hij met zo’n fanatisme, zo’n doorleefd pathos. Een totale afhankelijkheid, gecreëerd in een paar hangdagen.

Hij kan het niet helpen: Peppa veroorzaakt dopaminestootjes in zijn brein. En dat werkt volgens onderzoekers inderdaad verslavend – een beetje zoals een gokmachine, maar dan een gokmachine die je doet geloven dat je iets onschadelijks of zelfs zinnigs aan het doen bent. Apparaten en apps zijn ontwikkeld om verslavend te zijn, met precies de juiste prikkels op het juiste moment. Makers van kinderfilmpjes testen hun producten op de reacties in het brein van hun proefpersoontjes. Dat vertellen bezorgde klokkenluiders uit Silicon Valley.

Veelzeggend: wijlen Apple-oprichter Steve Jobs stond zijn eigen kinderen geen schermen toe. Lezen, sporten en spelen moesten ze. In de kringen van goedbetaalde techontwikkelaars zijn er almaar meer ouders die hun kinderen nooit een smartphone willen geven. Te hoog risico op concentratiestoornissen. Ze willen hun dierbare nageslacht behoeden voor de aandachtscrisis waar auteur Johann Hari over schrijft. De idioten die hun producten kopen moeten zelf maar weten wat ze in het brein van hun kinderen aanrichten.

Nu we onze 3-jarige moeten helpen afkicken, weten we het zeker: voor hem geen smartphone, geen tablet. Later mag hij wel een laptop, binnen strikte tijdsgrenzen. En een suffe Nokia om berichten te sturen. Dat principe volhouden gaat ons nu nog makkelijk af, maar we vrezen de dagen waarop zijn klasgenoten over hun schermpjes gebogen zullen zitten. Gemiddelde leeftijd bij de aankoop van de eerste smartphone: 8 jaar en 4 maanden. ‘Waarom zij wel en ik niet?’ zal hij vragen, verontwaardigd, geërgerd. ‘Zodat je kunt opgroeien tot een mens die controle heeft over waar hij zijn aandacht wel en niet op richt. En omdat we niet willen dat je afhankelijk bent van technologie die in de eerste plaats is ontwikkeld om winst te genereren.’ Daar kan een kind weinig mee, wanneer al zijn vriendjes tijdens de pauzes en de lessen verzonken zijn in hun apparaten. (Ze verbergen hun telefoons op hun schoot, verzekert een leerkracht me.)

Tot het zover is, zitten wij te hopen dat zij die het voor het zeggen hebben tot inzicht komen. Verlos ons van toekomstige opvoedkundige ellende, ministerie van Onderwijs. Frankrijk verbiedt smartphones op school al sinds 2018. Verslaafd raken doen ze maar in de vrije tijd.