Heleen Debruyne: ‘Wéér is er ophef over seksueel geweld. En wéér zal het echte probleem niet worden besproken’

De groepsverkrachting. De daders die beelden delen. De zelfmoord. De geschokte artikelen, de interviews met experts. De politici die met sombere gezichten zeggen dat seksueel geweld echt een heel ernstig maatschappelijk probleem is. De opinie-stukken die ons duidelijk maken dat seksueel geweld echt een heel ernstig maatschappelijk probleem is. De journalisten die de onderliggende maatschappelijke fenomenen duiden: de psychologische impact van de verspreiding van seksuele beelden op het internet, het groepsgedrag van roedels tienerjongens, de normvervaging, misschien wel onder invloed van gewelddadige porno, ingesleten seksistische denkpatronen, enzovoort. De bange ouders van tieners. Bang dat hun kind slachtoffer zou kunnen worden. Of, misschien nog wel gruwelijker, ondenkbaarder: dader. Dezelfde ouders die ongemakkelijke gesprekken aan de keukentafel voeren, gewapend met tips van experts. Misschien organiseren een paar boze vrouwen weer een mars tegen seksueel geweld. En daarna: over tot de orde van de dag.

Cynisch? Het is wat ik al jaren zie gebeuren. Wat ik niet zie gebeuren: een breed gedragen maatschappelijk gesprek over seks. We kunnen overal vreselijke verhalen over seksueel geweld lezen. Ook leuke verhalen over seks komen in de krant en worden gedeeld op de sociale media, lekker sappig. Maar persoonlijk wordt het zelden. Want seks is privé.

Maar als we onze privézaken zo angstvallig privé moeten houden, gaat het broeien. We hebben nood aan een gesprek over wat we eigenlijk, als we echt eerlijk zijn, geloven als het op seks aankomt. Over de verhalen die we elkaar vertellen. Over wat vrouwen horen te doen – niet te hoerig wezen, maar zeker ook geen tutje. En vriendelijk glimlachen. Niemand boos maken. Wat mannen horen te doen: onkreukbaar wezen, overeind blijven onder de andere mannen. Waarom vinden we het trouwens zo pijnlijk om nee te zeggen en een ander dus af te wijzen? En, lang voordat het al tot een nee kan komen: waarom vinden we het zo moeilijk om zelf te voelen wat we wel willen, en wat niet? Is het werkelijk zo dat goede seks altijd grensoverschrijdend is? Of is dat een verhaal waar we graag in geloven omdat we onszelf anders te pijnlijke vragen moeten stellen?

Nog pijnlijker wordt het wanneer er kinderen in het spel zijn. Het is onvermijdelijk: op een bepaald moment ontpoppen kinderen zich tot seksuele wezens. Misschien waren ze het altijd al. Om dat onder ogen te zien, om daar een goed gesprek over te voeren, moet je zelf je seksuele verlangens doorzien, je vergissingen uit het verleden aanvaarden. En wie van ons kan dat werkelijk?

Zelfs na de seksuele revolutie en #MeToo blijven we het gesprek voor ons uit schuiven. ‘Ja, maar hóé dan? Niemand leert hoe we met onze leerlingen over seks moeten praten,’ klaagde een groep aspirant-docenten lager onderwijs na een lezing. Niemand leert docenten, imams, artsen, verpleegkundigen, pubers, ouders, leiders bij de jeugdbeweging, politici, seksuologen, kunstenaars, filosofen en de schrijver van deze column hoe je goed over seks kunt praten. Tijd om het onszelf te leren. Om niet weg te kijken van onze driften en waartoe ze kunnen leiden.