‘Het coronatijdperk legt onze mondiale dubbele moraal pijnlijk bloot’

Nu de eerste coronavaccins wereldwijd worden verdeeld, nog wel vanuit Puurs – een gemeente waarvan de naam lijkt te dienen om ons extra op ons gemak te stellen aangaande de reinheid en de effectiviteit van een onverwacht snel bijeengekookt wondermiddel…

En nu die distributie zowaar voorspoedig blijkt te verlopen, weliswaar in het grootste geheim en onder zwaarbewapende escorte, allicht ter bescherming tegen overvallen door de farmaceutische concurrentie of door de gewone maffia…

En nu de bewaring van het alom geprezen paardenmiddel geschiedt bij de feeërieke ‘Ice Age’-temperatuur van liefst 70 graden onder nul, teneinde ons vertrouwen in deze nieuwe panacee nog wat meer op te vijzelen – een banaal pilletje in een doordrukstrip zou stomweg ongeloofwaardig zijn als verweer tegen een pandemie die een hele planeet kan platleggen…

En nu er voor dat Siberisch koude transport zelfs sprookjesachtige bewaardozen zijn ontwikkeld, die zonder hinder naar alle windstreken en woestijnen kunnen worden verzonden – een variant op het frigoboxtoerisme waartegen zelfs de hoogbejaarde burgemeester van Knokke zich niet zal verzetten; hij zal ze eerder tegemoet treden met de eis tot exclusieve voorrang, ten faveure van zijn adellijke zelf en de vele kapitaalkrachtige gelukszoekers-op-leeftijd die van zijn gehucht één van de rijkste en meest luxueuze vluchtelingenkampen ter wereld hebben gemaakt…

En nu het Westen – zeg maar: ‘Knokke-in-het-groot’ – zodanig veel vaccins heeft vooruitbesteld dat de rest van de wereld nog lang op zijn kin zal mogen kloppen, te beginnen met Afrika…

En nu datzelfde Afrika lijdzaam moet toezien hoe in alle zogenaamd beschaafde landen de eerste inentingen al worden uitgevoerd, meestal met een soort startshow op tv en in primetime – en niet eens op beoefenaren van essentiële beroepen, maar telkens op bijna-honderdjarigen plus een paar trotse politieke piefen, die zich na hun prik alleen nog lijken af te vragen of men de tweede golf van inentingen niet beter wat zou uitstellen…

En nu, nog altijd in datzelfde Afrika, nog steeds niemand weet wanneer er ooit genoeg geld en vaccins voorhanden zullen zijn voor een allereerste volledige golf van inentingen bij hén – laat staan of de farmaceutische industrie en haar aandeelhouders ooit genoeg miljarden zullen hebben vergaard om, onverwachts gulhartig, de octrooien vrij te geven voor de aanmaak van een goedkope generische entstof, zoals dat wél ooit is gebeurd met de antiretrovirale medicijnen tegen hiv, weliswaar na jarenlang palaveren en veel juridische dreigementen…

Welaan: nu dat alles tegelijkertijd aan de gang is, staat één zaak toch vast: dat vaccin is tof nieuws om een rotjaar mee te besluiten. Het is onze eerste échte stoot zuurstof, sinds we hebben leren asemen door een mondmasker. En het geeft ons, eindelijk, de kans om ons ook eens met wat minder prangende vraagstukken bezig te houden. Zoals: zal er ooit iets ontstaan als covidnostalgie?

HET HEIMWEEVIRUS

Stel het je maar voor. Dat we, reeds binnen een jaar of vijf, ladderzat wegdromen tijdens een lamlendig eindejaarsfeest. En dat we nog net tegen elkaar kunnen lallen: ‘Weet je nog? Toen dit niet eens mocht? Tenzij met één knuffelcontactje, aan één en dezelfde tafel?’ En dat je tafelgenoten nog net kunnen terugbrabbelen: ‘O, ja! Hoe erg was dát niet, zeg!’ ‘O, ja! En toch verlang ik er soms weleens een beetje naar terug, hoor!’ ‘O, ja! Alles was zo intens, toen.’ ‘O, ja! Zo ánders en puur.’ ‘O, ja! Ik heb nog nooit zoveel gewandeld/gelezen/gemijmerd over het bestaan/gekokkereld als toentertijd.’ ‘O, ja! Wat was het eigenlijk toch ook een mooie tijd, toenmaals!’

Het kan nog erger. Dat bijvoorbeeld binnen veertig jaar één der gekwelde jongeren van vandaag tegen zijn danmalige kleinkind zal snauwen: ‘Wat zit jij weer te jengelen en te zaniken?! Wij hebben corona nog meegemaakt! Dát waren barre tijden: een volledig jaar niet gedanst, gemuild of gepoept! Wíj hebben afgezien! Jij niet, zielig watje dat je daar bent!’

Een mens kan maar één ding hopen. Dat er in beide gevallen ook iemand aanwezig zal zijn die nuchter genoeg van geest is gebleven om zulke nostalgici een klinkende muilpeer te verkopen. Het coronatijdperk was nutteloos, uitputtend, moordend en hoofdzakelijk saai. Punt. Het had maar één voordeel: het legde, voor zover dat nog nodig was, onze mondiale dubbele moraal pijnlijk bloot. Een waardepatroon dat wordt opgewarmd door twee verbrandingsovens. Nietsontziend nationalisme en hijgerig winstbejag.

HAMSTEREN

Canada heeft, volgens de zakensite Bloomberg, verhoudingsgewijs het meest vaccins ingekocht. Genoeg voor meer dan 400 procent van zijn bevolking. Het Verenigd Koninkrijk legde de hand op genoeg entstof voor 295 procent van de Britten. Australië bemachtigde bij voorbaat 270 procent voor zijn Aussies. Het zijn lang niet de enige staten die op die manier de schaarste en de prijzen wereldwijd de hoogte in jagen, dankzij een gedrag dat ze in eigen land op individuele basis zouden bestempelen als ‘onaanvaardbaar hamsteren’. Als je het doet met wc-papier, word je uitgelachen. Als je levensnoodzakelijke producten in zodanig grote hoeveelheden inslaat dat je medeburgers eronder lijden, word je beboet en wordt je voorraadje aangeslagen en alsnog verdeeld.

Premier Justin Trudeau van Canada, die wel meer als een geschikte peer door het leven probeert te gaan, heeft weliswaar al beloofd dat overblijvende vaccins ‘ter beschikking zullen worden gesteld van derden’. Maar of dat zal geschieden tegen dumping- dan wel woekerprijzen, valt nog te bezien. Alsook of de kwaliteit nog optimaal zal zijn, van vaccins die een hoogtechnologische frigobox vereisen om getransporteerd, laat staan een jaar bewaard te worden. En wie beslist welke landen al dan niet begunstigd zullen worden door deze Canadese geste van valse filantropie? Trudeau zelf? Met één oog op de geopolitieke belangen van zijn natie? Of een onafhankelijk orgaan als de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)? Die zal geheid een afweging maken tussen de politieke en economische belangen van al haar invloedrijkste leden… De ontvangstlanden worden hoe dan ook genaaid. Nu reeds, en straks nog een paar keer. Bloomberg: ‘Sommige landen zullen moeten wachten tot 2022 of later, alvorens voldoende voorraden voor hen beschikbaar zullen zijn.’

En over het prijskaartje wordt andermaal niet gerept.

PRIJS EN PRIVILEGE

In België ontstond onlangs ophef over één van onze talrijke regeringsleden. Het arme mens had per vergissing de tarieven van de diverse vaccins op Twitter gegooid. Dat was niet de afspraak onder beleidsmakers. Dergelijke transparantie zou ‘de commerciële onderhandelingen bemoeilijken’. Vaccinproducenten zouden immers te weten komen wat de concurrentie durft te vragen voor háár reageerbuisjes vol toverspul. Waarna ze vervolgens ook hun prijs zouden kunnen verhogen.

Is er ook maar iemand die dat gelooft? Uit het lijstje viel veeleer een ander vermoeden te distilleren. De sommen lagen zodanig dicht in elkaars buurt dat ze weinig klinisch roken naar prijsafspraken, en niet bepaald afgerond naar beneden. Of nee, correctie: er was wel degelijk één frappant groot verschil, door The New York Times uitgevlooid dankzij ‘this seeming blunder of a Belgian government minister’. De Amerikanen bleken veel en veel dieper in hun zak te hebben getast dan de Europese Unie om toch maar de ultieme pissing contest te mogen winnen: als eersten een spuit te kunnen zetten in de arm van een onderdaan.

Zo gaat dat. De leider die het eerst en het meest corona heeft weggelachen, wil zich nu het snelst op de borst kunnen kloppen als Reddende Baviaan des Vaderlands. Terwijl er onder zijn beleid inmiddels al bijna 340.000 coronadoden zijn gevallen. Machismo? Het blijft een theatrale aandoening met gruwelijk tastbare gevolgen in de realiteit.

Zolang niet alle landen ter wereld min of meer gelijktijdig worden gevaccineerd, riskeren alle huidige geïsoleerde stappen rap weer ongedaan te worden gemaakt. Eén balsturige variant volstaat. Vorige week alleen al zijn er drie ontdekt. Een nationale grens vormt geen barrière voor virussen, zowel vóór als na de massale vaccinatie van alleen het eigen volk.

Misschien is dat zelfs waar de farmaceutische giganten heimelijk op hopen? Dat ze keer op keer hun verkoopmatjes mogen uitrollen?

Dat vermoeden is allicht een brug te ver. Ik ben blij dat die bedrijven bestaan, dat ze onderzoek doen en dat ze komen aanzetten met toepasbare remedies. En ze mogen daar winst op maken. Veel winst.

Maar daar hoort ooit een plafond aan te zitten. Miljoenen cafébazen, kappers, koks, acteurs, freelancetechnici, taxichauffeurs, masseurs en schoonheidsspecialistes zijn plat geruïneerd, in naam van het algemeen belang en de collectieve gezondheidszorg. Zij hebben, samen met alle overheden van de wereld, recht op déze dwingende prijsafspraak: zodra de farmareuzen samen meer dan 20 miljard dollar hebben verdiend, vervallen hun octrooien. Als ze weigeren, worden ze in hun geheel genationaliseerd. Barre tijden? Drastische maatregelen!

En België kan zelfs eindelijk eens het goede voorbeeld geven. Door te beginnen dicht bij huis. In Puurs. Het wordt een dapper en opwindend jaar, dat 2021.