Het kapitalisme is het meest roofzuchtige systeem dat de wereld ooit gekend heeft’

Ik ben het volledig eens met de lezersbrief van Kenny D’Haeseleer in Humo 4235 over de waanzin van eeuwige groei. Alleen moet men daar dan wel de enige logische conclusie uit trekken, die Anuna De Wever in hetzelfde nummer Humo ook trekt, namelijk dat we van het kapitalisme af moeten.

Van een kapitalistische economie eisen dat ze niet meer groeit, is hetzelfde als van een gezond kind eisen dat het niet meer groeit. Kapitalisme zonder groei leidt tot economische crisis, werkloosheid, meer armoede, zware begrotingsproblemen met bijbehorende besparingsplannen, enzovoort.

Zoals Karl Marx al heeft aangetoond, leidt de kapitalistische dynamiek naar één van deze twee toestanden: blijvende expansie of (op termijn) ineenstorting. Het kapitalisme kan alleen maar overleven door steeds meer te produceren en te consumeren.

Alhoewel het voor een enorme technologische ontwikkeling en toename van de rijkdom gezorgd heeft, is het ondertussen steeds duidelijker dat het tegelijkertijd het meest roofzuchtige systeem, zowel voor de mens als voor het milieu, is dat de wereld ooit gekend heeft. Daarom moeten we de platgetreden paden van het kapitalisme verlaten.

Zoals ook in het schitterende boek ‘De mythe van de groene economie’ van Anneleen Kenis en Matthias Lievens wordt aangetoond, getuigt het van een grote naïviteit om binnen het kapitalisme te pleiten voor een economie die zowel sociaal als duurzaam is. In het beste geval gaan bij een beperkte groene overgang binnen het kapitalisme de winsten naar de private sector en zijn de kosten voor de overheid, de belastingbetalers dus.

Alhoewel ik de eisen van Anuna De Wever om te stoppen met subsidies voor fossiele brandstoffen en om de rijken veel zwaarder te belasten steun, zal er veel meer nodig zijn om tot een ander economisch systeem te komen. Daarvoor moeten we de eigendomsverhoudingen ter discussie stellen. Zolang de maatschappij niet zelf de economische hefbomen in handen heeft blijft het dweilen met de kraan open.

Eigendom in verschillende vormen (privé, coöperatieven, overheidsbedrijven, enz...) mag niet langer ten dienste staan van de winstbelangen van een klein maar machtig groepje superrijken, maar moet dienen om de behoeftes van alle mensen min of meer in gelijke mate te bevredigen binnen het ecologisch draagvlak van de aarde.

Om de eeuwige dooddoener van de verwijzing naar de vroegere Sovjet-Unie te weerleggen: dat betekent ook een heel ander systeem dan de dictatoriale staatseconomieën van het vroegere Oostblok die, net als hun kapitalistische evenknie, groei ten koste van het milieu als belangrijk doel hadden.

Laat ik daarom eindigen met een paar citaten uit het boek ‘Welvaart zonder groei’ van Tim Jackson, hoogleraar duurzame economie aan de universiteit van Surrey: ‘De kans om die duurzame levensstijl over de hele maatschappij ingang te doen vinden is verwaarloosbaar zonder veranderingen in de sociale structuur. (...) Dit kan betekenen dat de eigendom van bepaalde bezittingen en de verdeling van de opbrengsten ervan opnieuw moet worden bekeken. Waarschijnlijk is er een aanzienlijke grotere rol weggelegd voor overheidsinvesteringen en overheidsbezit.’

Roger Liekens, Kessel-Lo.

Hebt u ook een brief in de pen zitten? Mail naar openvenster@humo.be of vul onderstaand formulier in: