‘Ieder land leert je vroeg of laat dat je de democratie moet beschermen tegen het volk’

Arnon Grunberg richt elke maand het woord tot een markante figuur uit het nieuws en geeft gratis advies.

Beste Melania Trump,

Nu het ernaar uitziet dat uw dagen als first lady ten einde lopen, werp ik graag wat laatste licht op een figurant in het tijdperk-Trump, op u. Men noemt u mysterieus, omdat u de stilte zou prefereren. Uw belangrijkste daad de afgelopen vier jaar schijnt het renoveren van de rozentuin van het Witte Huis te zijn geweest.

In een recensie van de speech die u gaf tijdens de Republikeinse Conventie - niet toevallig werd die speech opgenomen in voornoemde rozentuin - noemde Doreen St. Félix in The New Yorker het jasje dat u in 2018 droeg 'fast fashion fascism'. Op de achterkant stond de tekst 'I Really Don't Care Do U?'. U droeg dat jasje toen u naar kampen ging waar Amerika kinderen gescheiden van hun ouders gevangenhield, en -houdt, omdat ze illegaal de grens waren overgestoken. Ik wil onverschilligheid niet meteen fascisme noemen, maar als first lady heb je verantwoordelijkheden. En de vraag wanneer je wat draagt, telt ook. Je kunt je moeilijk verschuilen achter de woorden: de rest zat in de was. Doreen St. Félix had het ook over trumpiaans fascisme en dan is de mode van de echtgenote van de opperfascist inderdaad snel prêt-à-porter fascisme. In 2019 somde Elisabeth Egan in The New York Times de zes belangrijkste conclusies uit uw niet-geautoriseerde biografie 'Free, Melania' op. De belangrijkste conclusie luidde: er bestaat geen toeval in de kleding van de first lady. Aha.

Het lijkt frivool het tijdperk-Trump af te sluiten met reflecties op de kleding van zijn echtgenote, maar de buitenkant was bijna alles. Hoe dan ook wordt een tijdperk afgesloten, geloof me. Zelfs in het onwaarschijnlijke geval van een ongeluk, zoals de bemanning van vliegtuigen dat graag noemt, dat we hier de herverkiezing van uw echtgenoot mogen noemen, met wie u in het Witte Huis geen slaapkamer deelt, begint een nieuw tijdperk. Overigens, als Biden wint, begint het oude tijdperk opnieuw. Pogingen de status quo ante te herstellen, zullen razendsnel plaatsvinden. Dat een belangrijk deel van het economische Amerikaanse establishment deze poging tot herstel van de status quo ante steunt, niet met hartjes op Instagram, maar met harde dollars, zegt veel over heimwee naar al die presidenten vóór uw echtgenoot. Of de Democratische partij na een overwinning langzaam verscheurd wordt door interne twisten is niet iets waarmee ik u zal lastigvallen. We zullen het voor onze ogen zien gebeuren.

Ik denk nu aan een opmerking op het eind van de roman 'Les cerfs-volants' van Romain Gary. Een prachtige roman, maar dat terzijde. Het zou van seksisme getuigen om te veronderstellen dat u weinig tot niets leest, daarom beveel ik u die roman aan, nu u klaar bent met de rozentuin. Nadat de Duitsers uit Frankrijk waren verdreven, want in die tijd speelt de roman, de tijd dat de mode van de fascisten vrijwel onbesproken bleef, merkt de hoofdpersoon op: 'Je me disais que les nazis allaient beaucoup nous manquer, que ce serait dur, sans eux, car nous n'aurions plus d'excuses.' Ze zullen de nazi's nog missen, want na hun vertrek, na de nederlaag van de Duitsers, zijn er geen excuses meer. En ik denk dat iedereen die meent een moreel hoogstaand persoon te zijn door tegen Donald Trump te zijn, uw echtgenoot nog zal missen, want na zijn vertrek zijn er nog wat excuses, maar een belangrijk excuus is weggevallen.

CNN bericht over uw ongekende afwezigheid in de campagne van uw echtgenoot, alleen Jackie Kennedy schijnt in 1960 net zo afwezig te zijn geweest als u, maar die was zwanger, en dat excuus hebt u niet. Al beweerde de New York Times in 2018 wel dat uw zoon Barron de belangrijkste reden is dat u bij Donald bent gebleven, voor zover 'gebleven' hier het juiste woord is. Het heeft er alle schijn van dat u elkaar gedoogt. Diezelfde krant berichtte dat uw afwezigheid, uw stilte, uw ongrijpbaarheid een soort rorschachtest zijn. U bent voor de buitenstaander een serie van modieuze inktvlekken en men leest erin wat men wil.

Intussen werken twee prominente juristen, Jack Goldsmith en Bob Bauer, de eerste Republikein, de tweede Democraat, aan een plan om het onheil dat Amerikaanse presidenten kunnen aanrichten te beperken door hun macht nog verder in te dammen en de macht van special counsels die de wandaden van de president kunnen onderzoeken te vergroten. Kortom, men werkt er alvast aan om de democratie tegen het volk te beschermen. Ieder land leert vroeg of laat dat dat nodig is. Het blijft een wankel evenwicht want die bescherming kan zomaar uitmonden in goedbedoelde dictatuur.

Ik neem afscheid van u. De opluchting die zich hopelijk meester zal maken van velen zal herinneringen oproepen aan de kortstondige maar hevige opluchting toen Obama in 2008 won. Deze opluchting zal groter zijn. Het fast fashion fascism loopt op zijn laatste benen. We zullen zien wat nu komt, de grote restauratie plus upgrade van het verleden, terug naar een ietwat verbeterd verleden, of een fascisme dat niet langer veinst eerst en vooral een kwestie van mode te zijn, draagbaar entertainment.

Prêt-à-porter zullen onze kleren en onze moraal wel blijven, de rest is onbetaalbaar.

Vriendelijke groet,

Arnon Grunberg