Jan Mulder: 'Het Engelse elftal had meer lof verdiend wanneer het definitief was vertrokken in Bulgarije'
Gestrekte armen in de lucht, oerwoudgeluiden, zwarte jacks met de tekst ‘No Respect’. Twintig stewards gooien hun geel stewardhesje weg, brengen de Hitlergroet en doen de monkey chant. De groep plaatselijke supporters achter het doel bij Bulgarije – Engeland had het naar zijn zin: zwarte spelers op het veld.
Op het wangedrag aangesproken, zei de Bulgaarse coach Krasimir Balakov – ik herinner me hem als een stijlvolle middenvelder van VfB Stuttgart – dat hij niets had gehoord of gezien en voegde hij er nog aan toe: ‘Engeland heeft zelf een racismeprobleem.’ Balakov werd uitgelachen, de zich waardig gedragende Engelse spelers werden geprezen, de uitslag was 0-6 en de UEFA buigt zich nu over de sancties.
De Engelsen hadden aangekondigd bij ‘racistisch gif’ in de richting van hun spelers het stadion te verlaten. In het eerste half uur werd de wedstrijd wegens racistisch gif jegens Mings, Rashford en Sterling twee keer door de scheidsrechter gestaakt, na de rust was het aantal apengeluiden niet meer bij te houden en de Engelse nationale selectie bleef op het veld. Een doelpuntje of zes zou de Bulgaarse racisten leren.
Het ongelukkige toeval wil dat racisten niet leergierig zijn. Het gaat deze liefhebbers van het aanstootgevende niet om de punten, ze willen shockeffecten. Het Engelse elftal had meer lof verdiend wanneer het definitief was vertrokken. Wat ze nu deden – onder mensonterende omstandigheden verderspelen – is de handhaving van de status quo: er zijn racisten die loeien en je hebt personen die het racisme ondergaan, ook als de wedstrijd al twee keer is gestaakt. Trainer Southgate: ‘Ik weet dat er mensen zijn die het niet genoeg vinden, maar we zijn aan boord van dat proces.’ Southgate bedoelt de kleedkamer opzoeken, douchen en naar Londen vliegen. Eindelijk. Eindelijk?
John Barnes, zwarte huidskleur, in de jaren 90 sterspeler van Liverpool en zijn gehele carrière doelwit van racisme, werd in augustus geïnterviewd door Sportmagazine. Barnes: ‘Het veld verlaten zal niets veranderen. Alleen door onderwijs en door mensen te laten begrijpen waarom racisme verkeerd is, zal er iets veranderen. Je moet opvoeden. Vóór we voetbalfan zijn, zijn we lid van de samenleving. Zolang wij als leden van de samenleving – als voetballer, journalist, politieagent, buschauffeur – onze perceptie van vrouwen, zwarten en homoseksuelen niet veranderen, zal het ons allemaal raken.’
John Barnes werd in 1999 de eerste zwarte hoofdcoach van een Britse topclub. Het wonder gebeurde in Glasgow. Barnes trainde Celtic acht maanden. Twintig jaar later tellen we in de drie hoogste Engelse divisies zeventig clubs en drie (3) zwarte trainers. De Premier League bezit geen (0) zwarte managers. Dwight Yorke, ooit een succesvolle aanvaller van Manchester United die trainer wilde worden, vertelde dat hij zelfs heel moeilijk een sollicitatiegesprek krijgt, laat staan een benoeming. Dwight Yorke woont niet in Bulgarije.
Jacco van Sterkenburg, sportsocioloog aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam, deed twee jaar geleden onderzoek in opdracht van de UEFA en FARE (Football Against Racism in Europe) en legde zich speciaal toe op België, Nederland, Engeland, Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje. Hij stelde vast dat 3,4 procent van de trainersstaf in die landen een minderhedenachtergrond heeft, de overige 96,6 procent is blank. Als je in Nederland een huis wilt huren, moet je dat niet proberen onder een Turkse, Marokkaanse of Somalische naam. U krijgt dit korte antwoord: ‘Tot onze spijt is het gisteren net verhuurd.’ Bel je de volgende dag met de stem van een witte Nederlander, dan is het pand weer beschikbaar.
Krasimir Balakov werd in Sofia, na zijn verklaring dat het racismeprobleem in Engeland groter is, uitgelachen. Dat was een juiste reactie van de internationale gemeenschap. Racisme van de Engelsen en de rest van West-Europa is namelijk niet groter dan in Bulgarije, het is ánders. Het spuugt geen gif open en bloot op de tribunes, het spuugt beschaafd onder de radar.
