'Louis Tobback stelde alles in het werk om geen homofobe stemmers te verliezen. Dát vind ik een contraproductieve clownsact’

Samenlevingscontractregistratieviering: Over maagzuur en perceptie

De wereldpolitiek zal me deze week lekker aan mijn reet roesten. Ik heb een persoonlijk jubileum te vieren, dat tegelijk ook weer niet uitsluitend persoonlijk is. Het vond 25 jaar geleden plaats, op 20 januari 1996. Samen met een bevriend heterokoppel – dag Ingrid, dag Paul! – hielpen mijn vent René en ik een kiezel verleggen in de kikkerpoel onzer samenleving. Correctie! Het ging meer om een strategische stapsteen. Elk koppel sloot eerst een summier samenlevingscontract af bij zijn notaris, vervolgens werd dat paperas onder ruime belangstelling ingeschreven in een louter symbolisch Antwerps register. Het was niettemin de eerste keer dat een overheid in België er officieel akte van nam dat ook twee mannen een koppel kónden vormen. Na veel juridisch en wetgevend getouwtrek – niet meer door ons, maar door tal van onvolprezen actiegroepen en politici – leidde dat zeven jaar later tot het beoogde einddoel. In onze contreien heet dat ‘het homohuwelijk’, in Frankrijk ‘le mariage pour tous’ en in onder andere Oeganda, Tsjetsjenië, Kabul en een paar districten van Jeruzalem ‘een misdaad tegen God, en dus tegen de menselijkheid’.

Ook in Europa hoor je nog genoeg echo’s van die laatste stelling. Twee maanden geleden nog maar kopte het Reformatorisch Dagblad, dat zijn eigen lezers omschrijft als ‘het bevindelijk gereformeerde volksdeel’: ‘Polen en Hongarije zijn zo bang voor het homohuwelijk als Nederland is voor het salafisme.’ Ironie? Als je je wat meer verdiept in het blad – waarvan de site bijvoorbeeld niet raadpleegbaar is tijdens de verplichte Rustdag des Heren – lijkt het meer op nostalgie. Gekoesterd door Hollandse poldertaliban die bewonderend opkijken naar twee landen die recentelijk meer dan honderd regio’s homovrij hebben durven te verklaren, legaal en wel. En die hun grondwet extra hebben gebetonneerd tegen elke vorm van huwelijk of adoptie, anders dan voorgeschreven door Schriftgeleerden in overheidsdienst.

Wie denkt dat alleen gelovigen fundamentalisten kunnen zijn, herinner ik met enige tegenzin aan de massabetogingen tegen het homohuwelijk in Frankrijk. Een land dat de scheiding tussen kerk en staat heeft opgelost door een kerk te maken van zijn staat. Dat bleek eens te meer bij Les Manifs pour Tous, zoals de maandenlange homofobe haatprocessies heetten. Ze werden bevolkt door een allegaartje van extreemrechtse hooligans, zelfverklaarde patriotten en oorlogszuchtige zombiekatholieken, aangevoerd door ene Frigide Barjot. Het mens is inmiddels goddank verdwenen in de plooien van geschiedenisgordijnen. Naar eigen zeggen was ze niet alleen een humoriste, maar vooral ‘une républicaine gaulliste viscéralement attachée à la France et à ses racines chrétiennes’. Volgens kwatongen ging het om Mia Doornaert met een derderangs blonde Barbiepruik, maar zo bruin bakt zelfs de barones het niet.

Barjots belangrijkste bezwaar tegen les mariages gay kwam hierop neer: ‘Het is tegen de waarden van de Franse Republiek!’ Ik herinner me dat we de beelden bekeken in Kaapstad, waarbij lokale vrienden ons verbijsterd aankeken: dit is om te lachen, right? In Zuid-Afrika zijn gay marriages legaal sinds 2006. In het verlichte Frankrijk stond men er in 2013 nog massaal tegen te betogen. Met inbegrip van doodsbedreigingen jegens de zittende regering annex een rechtmatig verkozen president. Dat krijg je wel meer, met verhitte vaderlandslievenden.

Indiase nationalisten, Japanse traditionalisten, Braziliaanse zwarthemden: allemaal achten ze het homohuwelijk onverenigbaar met hun verbeelde groepsidentiteit. Communisten zijn niet per se een haar beter. Zowel Die Rote Fahne – nochtans het orgaan van de Spartacusbond – als Fidel Castro tot zijn 70ste en Mao Zedong tot zijn dood: allemaal bestempelden ze homoseksualiteit als ‘decadent, onproletarisch en contrarevolutionair’. Maxim Gorki schreef in de Pravda dat homoseks een basiskenmerk van het fascisme was: ‘Jaag niet alleen Ernst Röhm, maar alle flikkers over de kling, en het nazisme is vanzelf uitgeroeid.’

Maar nu ben ik verdorie toch weer aan het proberen om de hele wereldgeschiedenis te vangen in één notendop! Terwijl ik een kleinschalig feit in herinnering had willen brengen. Een fijn feestje van mijn wederhelft en mezelf waardoor we, onder andere, tot aan haar dood een vriendschap hebben opgebouwd met onze gast-act, La Esterella. En – ongetwijfeld tot aan zíjn dood – een vete met de afwezige Louis Tobback, toen voorzitter van de Vlaamse socialisten.

VALS NIEUWS

Bijna iedereen denkt dat de ondertekening van het register plaatsvond op het Schoon Verdiep van het Antwerpse stadhuis. Fake news! Het mocht niet. Van voorzitter Louis. Daar hoort een summiere voorgeschiedenis bij.

Marlène de Wouters d’ Oplinter bezit niet alleen een naam die je zou verwachten bij echte baronessen. Ze was in die jaren ook talkshowhost bij VTM. Op een donkere dag had ze Filip Dewinter te gast, toen reeds de voorman van het verbeelde Vlaamse Volksblok. Nadat er gehint was op een mogelijke ceremonie in het Antwerpse, waarbij twee mannen samen één register zouden ondertekenen, sprak hij zijn tafelgenoten toe alsof ze een menigte waren in het Sportpaleis. ‘Nooit zullen op het Antwerpse stadhuis homohuwelijken voltrokken worden – nooit!’ Kort daarop werden mijn vent en ik dringend uitgenodigd bij de toenmalige Antwerpse burgemeester, Leona Detiège.

Leona’s coalitie bevatte, eveneens voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis, een groene en een klein-linkse schepen – Dag Mieke, dag Patsy! Een feit dat voorzitter Louis sowieso opzadelde met maagzuur, achtervolgingswaan en oud-linkse rancune. Nog versterkt door de toenmalige functie van mijn toekomstige boterbrief: politiek secretaris van de Antwerpse groenen. Leona – als bommoeder nochtans niet afkerig van wat destijds ‘alternatieve samenlevingsvormen’ heette – betoonde zich vriendelijk, maar gedecideerd. We ‘moesten’ begrijpen dat zij niet zelf aanwezig zou kunnen zijn. En vooral: dat de geplande ceremonie niet in het Stadhuis op de Grote Markt kon plaatsvinden, maar wel in het kabinet van de schepen van Burgerlijke Stand in de Lange Nieuwstraat. Op een zaterdag welteverstaan. Dus strikt buiten de officiële werking en openingsuren.

We stemden zonder discussie in. Ik had er toen al vergif op durven innemen dat, zelfs tijdens de happening, heel België zich zou verbeelden dat we ons toch op het Schoon Verdiep bevonden. De perceptie verslaat elke receptie. Ook al was die van ons niet gespeend van overvloedige schuimwijn en pakkende samenzang, ingezet door La Esterella. Vooral haar versie van ‘My Yiddishe Momme’ wekte kiekenvlees, tranen en een staande ovatie.

SEND IN THE CLOWN

Die feestvreugde was voorafgegaan door weken van beledigingen en bedreigingen, naast – toch ook wel, hoor – aanmoedigingen en vooruitgeschoven felicitaties. Tijdens één nacht werd ik een paar keer uit mijn nest gebeld door wildvreemden die me telkens per parlofoon begonnen uit te schijten. ‘Stuk stront’ was het vriendelijkste verwijt. Zelfs mijn ouders kregen anonieme scheldtelefoontjes. Met averechts resultaat. Mijn moeder, tot dan een koele minnares van het gemediatiseerde gebeuren, radicaliseerde tot een militante verdedigster, indien niet van le mariage pour tous, dan toch minstens van dit ene ding voor haar jongste spruit.

Gezien dat klimaat valt het me nog steeds moeilijk om de uitvallen van Tobback te appreciëren. Hij sprak vooraf van een contraproductieve clownsact en benadrukte dat hij ‘exhibitionistische’ koppels zoals ik en mijn vent eigenhandig uit zijn kot zou weren. Ik denk niet dat Louis zelf homofoob is, wel dat hij alles in het werk stelde om geen homofobe stemmers te verliezen. Ik vind dát een contraproductieve clownsact. Zeker van een leider die een carrière heeft uitgebouwd op de principes van solidariteit, gelijkheid en vooruitgang.

Eén van de sneren die hij tot vandaag gebruikt, is echter wel degelijk afkomstig uit het arsenaal van de fatsoenlijk-machistische homohater. ‘Ik ben vóór de rechten van homofielen, maar ze moeten me niet vragen er zelf één te worden.’ Zoals ik al eerder schreef: wie zou ooit die vraag stellen aan uitgerekend Louis Tobback? Maar het meest neem ik hem kwalijk dat hij, willens en wetens, geprobeerd heeft om onze boezemvriendin (dag Vivi!) te verbieden die dag aanwezig te zijn. Omdat ze buiten haar vrije tijd ook woordvoerder was van de Vlaamse parlementsvoorzitter, de socialist Norbert De Batselier. La Vivi lapte het voorzittersverbod feestelijk aan haar rijglaars. Een elegante eenmansstaking. Ze is niet voor niets onze adoptieve zus.

Eind 2007 zijn mijn vent en ik echt getrouwd. Zonder vlag of wimpel, zonder pers en opnieuw zonder burgemeester. Ook een receptie was er niet. We trokken in beperkte kring naar de Wima, een bowlingzaak met ruime eetfaciliteiten. Wel aanwezig waren, onder anderen, mijn vader, inmiddels weduwnaar. En opnieuw la Vivi, inmiddels kersverse moeder. Ze was in het gezelschap van zowel haar kind als haar eigen wederhelft, die later zelf voorzitter van de Vlaamse socialisten zou worden (dag John!). Die cirkel was dus min of meer rond.

En het kiekenvlees? Daar zorgde dit keer niet La Esterella voor, maar mijn doodbrave, lieve pa. Al dik in de 80, verweesd na het wegvallen van zijn Josée. Nooit anders gewerkt dan als slager, en dus: een kenner van het vlees. Van het leven en de dood. Hij vroeg of hij het dochtertje van Vivi (dag Babette!) even in zijn armen mocht houden. Dat ‘even’ duurde ettelijke minuten. ‘Er blijft toch niets zo schoon als een boreling,’ besloot hij, voorzichtig het voorhoofdje kussend, terwijl de tranen van zijn bolle beenhouwerswangen rolden. In een prettig luidruchtige bowlingtent, gelegen aan de Boomse Steenweg. In principe de lelijkste baan van België. Op dat moment: een ontroerend plukje paradijs.