‘Ook in de welzijnssector zijn pesterijen schering en inslag’

Niet alleen in de onderwijs- en de zorgsector, die aan bod komen in deel 2 van het Humo-dossier Pesten op het Werk, komen pesterijen vaak voor. Ook in de welzijnssector is dat helaas het geval. Ik werk als vakbondsafgevaardigde in een grote welzijnsorganisatie, en ik blijf het een vreemde vaststelling vinden: hulpverleners die werken aan de verbetering van het psychosociaal welzijn van hun cliënten, maar die vervolgens elkaar met gemeen en doordacht pestgedrag de duvel aandoen. Een aanzienlijk deel van de uitval door burn-out en depressie én een groot verloop binnen de sector heeft te maken met een klimaat dat pesten in de hand werkt.

Personeelszorg staat er niet op de eerste plaats. De focus ligt vooral op de financiële balans. Een organisatie binnen de welzijnszorg draait immers op subsidies vanuit de overheid. Subsidies die vaak ontoereikend zijn om de totale loonkost te dekken. Dat betekent onder andere dat men werknemers met een hogere anciënniteit, vaak liever kwijt dan rijk is. Zulke mensen buitenwerken is een bijzonder goedkope oplossing.

Bovendien worden er zeer jonge leidinggevenden aangesteld. Die zijn immers goedkoop, superambitieus, maar hebben in vele gevallen amper ervaring binnen het werkveld, laat staan met leidinggeven. Een oudere werknemer – die met de jaren heel wat expertise heeft opgebouwd – wordt dan al gauw als een bedreiging gepercipieerd. En als zo’n leidinggevende, die eigenlijk een rolmodel zou moeten zijn voor zijn team, zich laat verleiden tot pestgedrag, zit de kat op de koord. Zelden nemen andere collega’s het op voor het slachtoffer. Ze kijken zwijg- en lijdzaam toe, bang dat hun contract anders niet verlengd wordt, of bang dat ze anders zelf in de hoek terechtkomen waar er klappen vallen.

Anderen springen mee op de kar van de leidinggevende en profileren zich als een soort van handlangers. Zo proberen ze hun persoonlijk voordeel te halen (bijvoorbeeld voorrang krijgen bij verlofaanvragen, een vast contract binnenslepen, extra materiële voordelen verwerven, bepaalde taken naar zich toetrekken, teamafspraken in hun voordeel beïnvloeden, exclusieve toestemming krijgen voor het volgen van dure opleidingen…).

En dan zijn er ook nog de andere evoluties die pestgedrag in de hand werken:

Onze samenleving is onderhevig aan heel wat veranderingen. Dat betekent ook dat er binnen psychosociale hulpverlening vaak moet worden geschakeld en aangepast in functie van de noden van ons cliënteel.

In opdracht van de subsidiërende overheid, die bovendien ook nog een héél andere kijk heeft op wat er bij hulpverlening allemaal komt kijken, komen teams terecht in immense transitieprocessen. Er worden grote wijzigingen aangebracht aan taakinhoud, teamsamenstellingen, locaties, posities… en dit vaak op een niet-transparante manier. Dat schept een onveilig klimaat en biedt plaats aan een resem aan gemene strategische spelletjes die meestal worden gewonnen door wie het spel hard en meedogenloos speelt.

Als vakbondsafgevaardigde ken ik legio voorbeelden van ‘pestdossiers’. Directies worden er vaak van op de hoogte gebracht, maar er gebeurt niets. Hooguit kan een slachtoffer nog wat gaan ventileren bij een vertrouwenspersoon. Of vertrekken. Pesten gebeurt vaak zo subtiel en geniepig dat het moeilijk aantoonbaar is, laat staan dat er een gefundeerd dossier over kan worden samengesteld voor de preventiedienst, die dan ook nog eens is aangesteld én betaald door diezelfde directie. Subtiel pestgedrag gaat er bijvoorbeeld over dat alle geldende afspraken/regels/reglementen van de organisatie voor een heel team naar de geest worden toegepast, maar voor de gepeste collega wordt alles zeer principieel en naar de letter toegepast, om hem/haar het leven zuur te maken.

De psychologische gevolgen voor het slachtoffer zijn desastreus. Vaak is zo’n slachtoffer danig toegetakeld en uit zijn kracht gehaald dat hij zelfs niet meer in staat is om stappen te ondernemen. En net dat is het streefdoel van een pestkop: er keer op keer mee wegkomen en er zelfs voor beloond worden. Het pestbeleid binnen de sociale sector lijkt steeds meer op een gedoogbeleid. Je zou haast gaan denken dat pesten op het werk voor zo’n organisatie voordelen oplevert.

Naam bekend bij de redactie.

Hebt u ook een brief in de pen zitten? Mail naar openvenster@humo.be of vul onderstaand formulier in: