Tom Lanoye: ‘Eén van de strafste daden van canceling in België? De arrestatie van Dyab Abou Jahjah’

Is ‘gecanceld worden’ een razend recent fenomeen? Een nieuwerwetse pestbacil die ongenadig alle fundamenten aanvreet van onze aloude westerse beschaving? Dat probeert de Goegemeente der Deug-Flaminganten ons en vooral zichzelf toch wijs te maken. Nu al bijna dagelijks, als belangrijkste onderdeel van haar kiescampagne. En de stembusslag van ’24 is nog altijd meer dan een jaar verwijderd! Maak je borst dus maar nat, voor nóg eens vijf seizoenen aan hysteriewinden en misleidende hagelbuien vol apocalyptisch gedonderjaag.

Het is nu eenmaal handiger om te kunnen janken over genderneutrale toiletten in Amerika dan te moeten uitweiden over de verstopte beleidsriolering in je eigen Vlaamse regering.

Maar goed: canceling dus. Om de stelling in de allereerste zin van dit stuk te betwijfelen, hoef je alvast geen professor geschiedenis te zijn, zoals bijvoorbeeld de Antwerpse historicus Peter Stabel dat is. Hij ontving bovendien kortgeleden expliciete doodsbedreigingen van één zijner studenten.

Ooit was de doodsbedreiging de heftigste vorm van canceling. In dit tijdvak is zij onderhevig aan stevige inflatie. Als publieke persoon zónder fatsoenlijke doodsbedreiging tel je tegenwoordig niet meer mee. Wat de hedendaagse doodsbedreiging verder nog onderscheidt van de vroegere, is de aanleiding. Destijds was meestal de geschonden eer van een verloofde in het geding. Een duel bood dan uitkomst, waarbij de uitgedaagde met wat geluk zijn uitdager kon omleggen in plaats van omgekeerd. Sommige dingen wáren vroeger beter.

Nu, in dit specifieke geval, eiste de belager van prof Stabel dat hij alleen nog les zou geven ‘op Vlaams-nationalistische wijze’. Daarbij doelde de student niet op het gebruik van het Standaardnederlands, het liefst zoals Geert Bourgeois dat zou uitspreken. Hij had het ook niet over waterzooi op Gentse wijze of beulingen met appelmoes op zijn Brugs. Het ging hem om de inhoud. Hij wilde dat prof Stabel tijdens zijn lessen zou uitleggen ‘hoe rijk de Vlaamse en andere Europese culturen zijn’. En dat, daarentegen, ‘de cultuur van de islam, de negers, de joden, de homo’s, zigeuners et cetera des duivels en barbaars is’. Op het einde van elke les diende Stabel zijn studenten zelfs aan te moedigen om deze bedreigende culturen ‘actief’ te vernietigen. U merkt het: ook het activisme is sinds Wereldoorlog I aan enige inflatie onderhevig.

Conclusie? Als de doodsbedreiging mag gelden als een vorm van canceling, ja, dan mogen we spreken van een hausse. Maar is het fenomeen daarom ook ‘ongekend nieuw’? In de betekenis van ‘nooit eerder gebeurd op deze schaal’? Op het gevaar af dat ik, niet alleen vanwege mijn StandaardWaaslandse accent, maar ook vanwege mijn mening en geaardheid zal worden weggezet als een ordinaire zakkenwasser, durf ik toch te zeggen: ‘Bij lange niet.’

Laten we ten bewijze eens een paar voorbeelden van canceling opdiepen uit ons niet eens zo verre verleden, waarbij individuen werden buitengebonjourd. Zonder verhaal. En zelfs uit hun bloedeigen, volksverbonden club.

HUISDIEREN EN DIRNDLS

Thomas Lomelino, toentertijd ook een student, verliet in de zomer van 2019 zelf de Mechelse Vlaams Belang-afdeling ‘alvorens hij daartoe werd gedwongen door het nationale bestuur’. Zo meldde althans Het Nieuwsblad. Lomelino had – ‘in een dronken bui’, beweerde hij later – zijn Tinder-date proberen te verleiden door te informeren naar haar zwarte huisgenote. ‘Hoe gaat met jouw huisdiertje?’ Toen deze openingszin verkeerd uitpakte met het oog op snelle intimiteiten, ging Lomelino niettemin door op zijn elan. ‘Ik heb helaas zelf geen geld genoeg om een neger aan te schaffen. Ik ben tenminste wel een mens en geen aap, omdat ik blank ben en dus van Adam en Eva kom.’

Wuustwezel, november 2020. Gemeenteraadslid en kapster Carrera Neefs, op dat moment 24 en oorspronkelijk verkozen voor de Nieuw-Vlaamse Alliantie van Bart De Wever, wordt op staande voet en per e-mail ontslagen uit Vlaams Belang, de partij waarnaar ze was overgelopen. Ze had, gekleed in een stemmige dirndl, bloemen neergelegd op het graf van de Nederlandse nazi Willem Heubel. Die was ooit lid van de Duitse Sturmabteilung, de Nederlandse Mussert-garde, de Nederlandsche-SS, de Waffen-SS en het Regiment Germania. Tevens was Heubel een broer van ‘Zwarte weduwe’ Florrie Rost van Tonningen, die de Holocaust altijd is blijven bagatelliseren. Tot aan haar dood in Waasmunster, waar ze naar eigen zeggen ‘in ballingschap’ woonde.

Dat Neefs de beelden van de bloemlegging ook trots had gedeeld op haar Facebook-pagina, en dat ze die post niet wilde verwijderen, was de druppel die de Stahlhelm deed overlopen. ‘Carrera wilde ook het charter niet tekenen dat dit soort schade aan onze partij moet vermijden,’ aldus voorzitter Tom Van Grieken. ‘Loyaliteit moet van twee kanten komen. Maar een neonazi is Carrera zeker niet. En ik geloof haar: deze actie was zeker géén politiek statement.’

Volgens Wikipedia is Neefs wel nog lid van Schild & Vrienden, een beweging annex kledingsite voor oudere jongeren, geleid door Dries Van Langenhove. Die is onlangs zelf uit de parlementsfractie van Vlaams Belang gestapt en moet zich binnenkort voor de rechtbank verantwoorden voor kwalijke tot negationistische uitspraken over de Holocaust. (‘Het gaat om grappen die ik niet eens heb gemaakt, alleen maar verspreid.’)

Ik kan met gemak nog een tijdje doorgaan. Een zeker patroon tekent zich daarbij onmiskenbaar af. In april 2019 verloor Katrina Langlet, Vlaams Belang-voorzitter van Sint-Truiden, per direct haar functie omdat ze op een uitgelekte partyfoto de Hitlergroet bracht. (Langlet: ‘Het was maar om te lachen.’) En in september 2018 nam Ilse Annemans verplicht ontslag als Vlaams Belang-voorzitter van Dendermonde. Nieuwssite Apache had opgeduikeld dat Annemans, op veelal Russische sites, gretig likes had gegeven aan meerdere posts. ‘Adolf Hitler: the Greatest Leader of All Time.’ Duimpje! Een andere post toonde de geest van Adolf die een vluchtelingenboot doet kapseizen. ‘The only good muslim is a dead muslim fuck allah.’ Hartje! Inmiddels is Annemans wel weer gewoon gemeenteraadslid. Niet in Rusland, maar nog steeds in Dendermonde.

HET MALLE MIDDEN

En toch zijn deze voorbeelden natuurlijk maar klein bier in vergelijking met één van de strafste daden van canceling in de recente geschiedenis van België. Ze werd nagenoeg bevolen door de premier, toen Guy Verhofstadt, vanuit een nagenoeg eensgezind parlement, en ze werd uitgevoerd met veronachtzaming van de scheiding der machten. Alle drie werkten ze samen om Dyab Abou Jahjah in 2002 van straat te plukken en te broodroven, op basis van valse verklaringen en van beschuldigingen – opruiing en vorming van een privémilitie – waarvoor hij later volledig zou worden vrijgesproken. Tot woede, toentertijd, van velen die hem nu op handen dragen omdat hij plots bruikbaar is geworden voor hun boutique. Zolang de conversatie maar niet uitdraait op een discussie over Israël als bezettende Apartheidsmacht, die ongehinderd mag uitvoeren wat we terecht proberen te bestrijden bij Poetin. Imperialistisch landjepik en het afknallen van mensen die je ervan beschuldigt dat ze zich durven te verzetten tegen hun eigen onderdrukking. Daarover is Abou Jahjah bij mijn weten nog niet van mening veranderd.

Al weet je bij hem nooit. Na zijn vorige electorale debacles, met onder andere de lijst Be.One, had hij aangekondigd ‘nooit meer een politieke carrière te zullen ambiëren’. Een paar weken geleden echter leek hij, zowaar met Rik Torfs en Karel Van Eetvelt, toch weer op weg om een electoraal vehikel te zullen opzetten. Maar zover is het dit keer zelfs niet eens gekomen. Lang voor het nu al legendarische verkiezingsjaar ’24 gooiden ‘de redders van het midden’ reeds zelf de handdoek in het midden van de ring. Ze gaan liever wachten tot ná die batterij aan verkiezingen. En dan weten ze nog niet goed wat ze willen: een beweging? Een partij? Een Twittercongres?

Hoe dan ook heb ik Abou Jahjah altijd één van onze spannendste, intelligentste, hoewel soms te impulsieve columnisten gevonden. Ik wel, toen én nu. En ik ben het nog altijd vaak oneens met de nationalist die hij vóór alles is. Hij blijft een bijzondere debater, ook in het Nederlands – slechts één van de vele talen die hij beheerst, met grappen en al. En zijn stukken over de zaak-Sihame El Kaouakibi waren snijdend, accuraat en eens te meer spraakmakend.

Maar daarom vind ik het zo onbegrijpelijk dat juist hij, met zijn neus voor oplichters, niet ook de zaak-Roald Dahl doorziet voor wat ze is. Verblind door zijn strijd tegen woke-uitwassen ziet ook Abou Jahjah ze echt overál vliegen en opduiken, die uitwassen. Ook als ze er pertinent niet zijn.

De zaak-Dahl heeft niets te maken met literatuur of zorg om kinderzieltjes. Het is een wereldwijde woke-schwalbe van een uitgekookte rechtenbeheerder. Die kon een gigantische gratis reclamecampagne scoren dankzij de goedgelovige anti-wokewappies aller landen. En bijna iedereen tuinde er weer gulzig in, naar het model van de nepheisa over de wokechocolaatjes van M&M. Doch daarover moeten we het dus een volgende keer maar weer eens hebben.