50 jaar 'Bitches Brew': de meest wonderlijke live-uitvoeringen van Miles Davis

Op 30 maart is 'Bitches Brew', de bestverkochte Miles Davis-plaat van de late sixties en de vroege seventies, 50 jaar oud geworden. 'Bitches' staat tussen 'In a Silent Way' en 'On the Corner': dit is de periode van fusion, funk en hier en daar een vette veeg rock. Voor wie via YouTube meer wil horen en zien van de wonderlijke én angstaanjagende wereld van de Miles Davis-concerten uit die epoque: drie hartige gangen, met als dessert een flinterdun muntchocolaatje. Bon appétit!

1. 'Bitches Brew’, Kopenhagen, 4 nov. 1969

Hoe Miles Davis tot dit elektrische experiment is gekomen? Hij leunde nooit lang op wat hij al kende, en via zijn vlam Betty Mabry had hij Jimi Hendrix leren kennen. Die zei hem dat zijn trompetstijl 'heel gitaristisch' was. Miles had zijn akoestische jazz in halflege zalen zien verdorren aan de wijnstok, en tegelijk had Sly Stone van The Family Stone hem verteld hoeveel hij met één stadionconcert verdiende. Er was dus geen weg terug.

In Kopenhagen is het nog een beetje zoeken. Davis' trompet stelt moeilijke levensvragen, het ensemble antwoordt verward. Na een minuut of twee weet u of u liefde of haat voelt. De mooiste omschrijving van de schelle trompetstoten is van Carlos Santana: 'Je kunt Manhattan horen veranderen in een canyon: de rotswanden zijn de wolkenkrabbers, Miles laat er om drie uur 's nachts zijn trompet tegen botsen.'

2. 'Miles Runs the Voodoo Down’, Tanglewood, 18 aug. 1970

Liefde of haat, zeiden we? Ook muzikanten reageren al vijf decennia verdeeld. Donald Fagen van Steely Dan vond dit brouwsel een poging tot funk van mensen die niet begrepen wat funk is, omdat ze er niet consistent genoeg voor waren. Thom Yorke schatte de elektrische Miles cooler in dan de koude kant van zijn hoofdkussen bij een hittegolf: 'Je hoort hem alles opbouwen, en je hoort het daarna even indrukwekkend instorten: dat was helemaal wat we ook op 'OK Computer' wilden doen.’

3. Isle of Wight, 29 aug. 1970

De passage op het Isle of Wight-festival komt uit een andere wereld dan de onze, en speelt zich bij valavond af voor een slordige 600.000 man. De percussionist is met rasp, koeienbel en rammelaar in de weer, de bassist is zo stoned dat hij voorbij stoned is en de twee toetsenisten zijn later klinkende namen geworden: Chick Corea en Keith Jarrett.

4. 'So What'

Wie meer van stijlvolle, swingende jazzlieden houdt die hun elegante pakken niet verruilen voor hippiekledij, kan op Netflix kijken naar 'Birth of the Cool', een documentaire die Miles' carrière overspant. Voor wie 'Bitches Brew' een hoop ellende vindt, hebben we iets meegebracht van de meer toeschietelijke Miles Davis. Het jaar is 1959, de tune heet 'So What', opent de langspeler 'Kind of Blue' en ontgoochelt nooit.