‘Achteraf bekeken was mijn kankerdiagnose een geschenk: ik sta nu sterker in het leven’

Normaal gezien had An Pierlé vorig jaar de twintigste verjaardag van haar debuutplaat 'Mud Stories' (1999) gevierd door ze integraal te spelen in AB, maar net toen gooide borstkanker haar leven overhoop. Het feestje werd een jaar uitgesteld, maar kon wegens de coronapandemie andermaal niet doorgaan. Gelukkig is uitstel geen afstel: op 25 en 26 september mag ze dan tóch achter haar piano plaatsnemen, uiteraard gezeten op haar zitbal. 'Ik ga all the way. En ik ga me niet meer excuseren.'

HUMO Lijkt 'Mud Stories' voor jou al 21 jaar geleden?

AN PIERLÉ «Het lijkt zowel gisteren als een vorig leven. Zes jaar geleden hadden ze me al eens gevraagd om de vijftiende verjaardag van 'Mud Stories' te vieren met een integraal concert, maar toen voelde het nog niet juist om terug te grijpen naar vroeger. Ik had de blik toen voorwaarts gericht en was druk-druk-druk met van alles bezig.»

HUMO Waarom voelde het nu wel juist?

PIERLÉ «Ik had intussen onder meer de soundtrack voor 'Le tout nouveau testament' (film van Jaco Van Dormael, red.) geschreven en ik voer met het An Pierlé Quartet een nieuwe band aan. Nu kan ik met liefde op het 21-jarige bestaan van 'Mud Stories' terugkijken.

»Wat me ook over de streep heeft getrokken: de heruitzending van de 'Plankenkoorts'-aflevering waarin één van m'n allereerste optredens getoond werd, in de AB Club. Normaal gruw ik ervan om naar mezelf te kijken, maar plots kon ik het van op een afstand waarnemen en begrijpen wat er destijds zo goed aan gevonden werd: het was fris en jong, met overdreven veel Sturm und Drang.

»Ik ben vorig jaar begonnen met de plaat opnieuw in te studeren, maar dat was zoeken, want ik heb die muziek nooit uitgeschreven. En toen ben ik ziek geworden en had ik de fut niet meer om muziek te maken. Sinds begin juli probeer ik de hele plaat elke dag eens te spelen. Zo kan alles weer insijpelen. Ik merk dat mijn lichaam beter weet dan mijn geest wat er gespeeld moet worden: alles komt in stukjes en brokjes terug. Maf.»

HUMO Je koos destijds voor een sobere aanpak, om te zien of je nummers sterk genoeg waren om overeind te blijven.

PIERLÉ «En een kwarteeuw later staan ze nog steeds overeind. Het is een hele strijd geweest om 'Mud Stories' te mogen maken zoals ik het wilde. In 1996 stond ik in de finale van Humo's Rock Rally: ik was niet bij de eerste drie, maar werd als publiekslieveling wel opgepikt en kon meteen bij Warner tekenen. Maar ik was toen nog maar 21 en dus heel onzeker. Er werd mij gezegd: 'Je bent nu nog een klein kippetje, je moet eerst van de grote mensen leren voordat je je eigen ei kunt leggen.' Waarop ik naar New York werd gestuurd voor schrijfsessies en ontmoetingen met producers. Het enige wat ik daarvan overgehouden heb, is het nummer 'Pleasant Times', een samenwerking met Julee Cruise (wier muziek vaak te horen is op de soundtracks van films en series van David Lynch, red.). Gelukkig was ik toen al samen met Koen (Gisen, red.), die nog steeds mijn lief is. Hij zei: 'Je hebt maar één kans om te debuteren, en je moet meteen een artistiek statement maken.' Maar je wilt natuurlijk ook succes hebben. Uiteindelijk heb ik op een vergadering bij Warner gezegd: laat me gewoon míjn plaat maken, of annuleer mijn contract. Toen hebben ze me m'n zin laten doen.»

HUMO Zul je daardoor extra trots achter je piano zitten?

PIERLÉ «Natuurlijk! Ik had nooit verwacht dat 'Mud Stories' zo'n succes zou worden. Het gelijknamige nummer is een atypische single, maar werd toch veel gedraaid. Er waren voor- en tegenstanders. Ik weet nog dat ik een erg slechte - en misogyne - recensie kreeg in Humo, waarop fans het voor mij opnamen in Uitlaat. En ook Jan Hautekiet verdedigde mij in een column.»

HUMO Herken je jezelf nog in de nummers, of denk je: waar was ik toen in godsnaam mee bezig?

PIERLÉ «Sommige nummers heb ik op mijn 19de geschreven: gelukkig ben ik sindsdien al wat geëvolueerd (lacht). Maar ik herken mezelf er wel nog in, want het gaat vaak over de grote pijnpunten. 'Mud Stories' gaat over het besef: godverdomme, ik dacht dat ik eindelijk door alle shit heen was, maar blijkbaar hangt mijn regenjas nog steeds vol moddervlekken. Het gaat over de patronen waarin je vastzit. Je probeert de dingen anders aan te pakken, maar via een omweg kom je dan toch weer op datzelfde zwakke punt terecht. Die uitleg kon ik destijds alleen op een naïeve manier verwoorden. Maar het is wel een beeld dat nog steeds klopt: ik kan het nog steeds zingen. Het enige nummer waarvan ik denk: ik ga het alleen nog spelen omdat het erbij hoort, is 'God in a Cage'. Dat was een afrekening met m'n katholieke opvoeding. Ik dacht: als ik het zo stout verwoord, valt de hemel dan op mijn kop? Maar daar ben ik ondertussen écht wel voorbij (lacht).

»'Mud Stories' is emotioneel exhibitionistisch. Maar eigenlijk stelde ik ook een vraag aan de luisteraar: 'Heb jij dat ook? Ben ik wel normaal?' Ik snap dat mijn publiek dat onbeschaamd emotionele via mijn muziek wil beleven, want ik vind het zelf altijd straf als andere muzikanten schaamteloos eerlijk zijn op hun platen: ik denk dan aan Talk Talk, PJ Harvey en Leonard Cohen.»

HUMO Zul je ook weer op een zitbal achter de piano plaatsnemen?

PIERLÉ «Natuurlijk! Ik ga er all the way voor, hè (lacht). Ik ben weer beginnen te oefenen op die bal, en dat is fantastisch om te zingen: je kunt er beter door ademen. Dat was ook de reden waarom ik het indertijd deed. Ik heb me nooit wat aangetrokken van alle opmerkingen: het was een sterk beeld.

»Ook dezelfde lichtman en geluidsman van toen gaan mee: ik wilde een échte reünie. Hopelijk zullen mijn bindteksten wel iets beter zijn dan vroeger. En ik ga mij ook niet meer zoveel excuseren als toen. Ik herinner me ook hoe afhankelijk ik nog was van bijgeloof. Ik maakte op voorhand altijd een thermos met een verschrikkelijke mix van gember, look en tijm (lacht luid). Ik had ook altijd hetzelfde kostuum aan. Dat heb ik allemaal achter me gelaten.»

ROOK IN DE ZAAL

HUMO De AB zet met de REWIND-concerten 'sleutelplaten uit de Belgische popmuziek' in de kijker. Welke plaat zou volgens jou niet misstaan in die concertreeks?

PIERLÉ «Ik was vroeger echt zot van 'Drieslagstelsels' van Die Anarchistische Abendunterhaltung. En 'Jintro Travels the World in a Skirt' van A Beatband, de eerste groep van Stef Kamil Carlens, heb ik ook grijsgedraaid toen ik aan Studio Herman Teirlinck studeerde.»

HUMO 21 jaar geleden zaten mensen nog niet met mondmaskers in de zaal.

PIERLÉ «Nee, toen werd er zelfs nog gerookt in de zalen (lacht). Toen het rookverbod werd ingevoerd, is dat voor mij een enorm verschil gebleken op tournee: al die rook is heel belastend voor de stem.»

HUMO Zijn er nog onverwachte voordelen aan deze coronatijden?

PIERLÉ «Wie nu naar een optreden gaat, doet écht moeite om buiten te komen en een artiest te steunen. Het voordeel is dat mensen aandachtiger luisteren: ze moeten blijven zitten en bespreken het optreden dus niet terwijl ze om pintjes gaan. Voor muziek als de mijne is dat perfect: 'Mud Stories' is haast een hoorspel. Ik heb de plaat gemaakt als een soort film, het is een vorm van op reis gaan.

»Los daarvan vind ik wel dat er zwaar overdreven wordt: je mag met 5.000 man naar een voetbalmatch gaan kijken, maar op cultureel vlak wordt het plots allemaal moeilijk? Dat past toevallig toch wel héél goed in het kraam van sommige politici, door wie nu ook esthetica en muzikale vorming op school worden afgeschaft. What the fuck?»

HUMO De AB stort de inkomsten van de ticketverkoop integraal door naar de artiesten.

PIERLÉ «Zalig! Oorspronkelijk zou ik tweemaal voor 200 man optreden, maar nu de afstand die er op evenementen gehouden moet worden teruggebracht is tot één meter, werd de capaciteit opgetrokken tot 480 zitjes. Daardoor zijn er nog extra tickets beschikbaar.

»Koen en ik behoren tot de gelukkigen die het artiestenstatuut hebben, en ik had door mijn kankerbehandeling nog recht op een invaliditeitsuitkering: chance (lacht). Maar er zijn veel mensen die echt hebben afgezien.

»Wij hebben het geluk dat we gestart zijn in een periode waarin er nog platen gekocht werden en er nog niet zoveel groepen waren. We hebben snel in onszelf geïnvesteerd en eigen materiaal gekocht, zodat Koen een studio kon uitbouwen. Vanuit de gedachte: ook als we niet meer succesvol zijn, willen we de middelen hebben om zelf muziek te kunnen maken.»

HUMO Tegenwoordig ben je aanvoerster van het jazzy An Pierlé Quartet.

PIERLÉ «De jongens van het jazzduo SCHNTZL zijn hun debuutplaat bij Koen komen opnemen. Ze bleven vaak hangen in onze keuken: heel gezellig. Overdag zat ik toen in het MSK (Museum voor Schone Kunsten in Gent, red.). Ik mocht daar met mijn piano rondzwerven, een week voor een schilderij gaan zitten en mij erdoor laten inspireren. Ik wilde nieuwe input en had Hendrik (Lasure, pianist bij SCHNTZL, red.) gevraagd of hij eens wilde meekomen om muziek te maken die nergens voor hoefde te dienen. Daarnaast wilde ik ook eens met drummers werken om te zien hoe ik daarop zou reageren: je speelt namelijk helemaal anders piano als er een drummer bij is. Er zijn verschillende drummers de revue gepasseerd, maar Casper (Van De Velde, SCHNTZL-drummer, red.) speelt al sinds zijn 12de samen met Hendrik, dus was de keuze snel gemaakt. En dat werkt gigantisch goed. Zij zijn jong - 21 en 24, ze hadden onze kinderen kunnen zijn! - en komen uit de improvisatiewereld. Hun enthousiasme is aanstekelijk en we kunnen elkaar veel leren.

»Eind 2020 of begin 2021 komt onze debuutplaat uit. We houden totaal geen rekening met de hitgevoeligheid van de nummers, maar ik vind het een keigoeie plaat. Ik wil geen energie meer verspillen aan tobben of een nummer op de radio zal worden gedraaid. Mijn doel is: genoeg inkomsten hebben om te doen wat ik doe. Voor de rest laat ik het volledig los. Moet niemand nog iets van mij hebben: ook goed. Ik wil niet meer tegen de stroom ingaan, daar word ik te moe en te ziek van. Alles onder controle proberen te houden werkt toch niet. Het is te vermoeiend, en ik wil stress vermijden.»

CHEMO EN GEMBER

HUMO Begin 2019, op je 44ste, kreeg je de diagnose van hormonale borstkanker.

PIERLÉ «Omdat de kanker al in m'n klieren zat, heb ik toen meteen een halfjaar aan een stuk zware chemo gekregen. Daarna volgde nog de bestraling en een operatie (Pierlé is een borst kwijt, red.). Afgelopen mei heb ik mijn laatste nabehandeling gekregen.

»44 is jong om een kankerdiagnose te krijgen. Alles ging eigenlijk goed: ik ging de 20ste verjaardag van 'Mud Stories' vieren, we gingen met het An Pierlé Quartet een JazzLab Tour doen, en dan krijg je plots zo'n nieuws. Gelukkig was iedereen heel begripvol. M'n booker zei: 'We gaan alles gewoon een jaar uitstellen.'»

HUMO Het zou toch erg zijn mocht hij gezegd hebben: laat maar, we doen het volgend jaar niet meer?

PIERLÉ «Ja, maar dat toont aan op wat voor spijtige manier ik naar mezelf keek. Doordat alle optredens opgeschoven werden, kreeg ik het gevoel dat ik echt de moeite waard was.

»Ik heb een team rond mij samengesteld om de effecten van die kankerbehandeling zo goed mogelijk aan te pakken: een psycholoog, een acupuncturist... Chemo maakt alle snelgroeiende cellen kapot, óók de gezonde. Je lever, nieren en longen zien af. Je wordt van de ene dag op de andere in je menopauze gekatapulteerd. Maar ik heb me dus zeer goed laten begeleiden. Achteraf gezien is die kankerdiagnose een cadeau geweest: ik heb een groot transformatieproces doorlopen, zowel op fysiek als op psychisch vlak.

»Ik had hormonale borstkanker. Volgens mij heeft de milieuverontreiniging daar iets mee te maken. Plus al die vrouwen die al zo lang de pil nemen, en al die hormonen die in shampoos en zepen zitten: dat heeft een impact, je oestrogenen slaan op hol. Volgens mij is het een combinatie: als je én een beetje te veel feest, én te veel werkt, én te weinig slaapt, én te veel stress hebt, én dan ook nog eens emotioneel in de knoop zit, dan zegt je lichaam op een bepaald moment: 'Het gaat niet meer.'

»Ik heb aan andere patiënten gevraagd: is er iets op emotioneel vlak dat nog onverwerkt is en waaraan je de kanker zou kunnen linken? En dat was haast bij iedereen het geval. Als je eenmaal de stap hebt gezet - 'ik ga daar eens in graven' - en je goeie mensen gevonden hebt die je daarbij begeleiden, dan wordt dat een boeiend proces: je ontdekt jezelf. Ik ben altijd zoekende geweest - vandaar mijn emotionele nummers - maar ik was er nooit zo diep ingesprongen. Veel mensen zijn de hele tijd met van alles bezig om niet met zichzelf geconfronteerd te worden. Terwijl die confrontatie net goed is: misschien moet je het eens dúrven te laten ontploffen.»

HUMO Wat heb je daaruit geleerd?

PIERLÉ «Zelfzorg is iets wat veel mensen door de drukte van het leven verwaarlozen. Zelfs toen ik vóór mijn diagnose naar mijn gynaecoloog belde om te vertellen dat ik op controle wilde komen, zag ik de ernst er niet van in. Ze zei: 'De vorige controle was twee jaar geleden, dus het zal wel oké zijn.' Toen heb ik niet voet bij stuk gehouden en gezegd dat ik toch liever zo snel mogelijk een afspraak wilde, ook al voelde ik harde plekken in mijn borst. Ik was jong en had borstvoeding gegeven: ik dacht dat het niet zo'n vaart zou lopen. Erg, hè. Dat zou me nu niet meer overkomen.»

HUMO Nu ben je weer helemaal gezond?

PIERLÉ «Afgelopen week had ik mijn eerste grote controle: alles was in orde. Twintig jaar geleden was ik er met dit soort agressieve hormonale kanker sowieso niet meer geweest. Maar doordat er ondertussen veel onderzoek is gevoerd, heb je een grotere overlevingskans.

»Het wordt almaar duidelijker dat je de mens vanuit een holistisch standpunt moet bekijken. Ik ben veel met energetische healing bezig geweest. Vroeger zou ik daar eens mee gelachen hebben, maar ondertussen ben ik ervan overtuigd dat het geen hocus pocus is. Ik voelde echt het verschil: als ik na een chemobehandeling een energetische healing kreeg, voelde ik me een pak beter. Ik ken niet genoeg van kwantumfysica om het tot in de puntjes uit te leggen, maar eigenlijk zijn mensen elektromagnetische velden. Je moet zo'n healing niet zien als: 'Dit zal je genezen, zet je chemobehandeling stop.' Maar het kan helpen ter ondersteuning.

»Een trauma kan zich fysiek vastzetten op je lijf - wat in de holistische methode een blokkade genoemd wordt. Als iemand je dan een halfuur aan een stuk aanraakt, waardoor je aandacht naar die plek gaat, dan doet dat enorm veel met een mens. Tijdens de behandeling heb ik vaak gehoord: 'Amai, jij fíétst hier precies door.'»

HUMO Ben je niet zwaar ziek geweest?

PIERLÉ «Na de chemo lag ik drie dagen in bed, maar heb ik geen enkele keer moeten overgeven: ik nam om het kwartier een lepeltje sap van geraspte gember. In het ziekenhuis vroegen ze vlak voor een chemobehandeling: 'Heb je de cola al klaargezet tegen de misselijkheid?' Terwijl ik suiker als brandstof voor tumoren zie - je bent wat je eet, hè. Ik heb mezelf dus een zwaar dieet opgelegd en alle suikers gebannen. Wel: vlak voor mijn operatie was er geen spoortje kanker meer te vinden!

»Mensen mogen gerust denken dat ik veranderd ben in een esoterisch iemand, maar ik vind van mezelf dat ik nu veel gegronder in het leven sta. Ik wil geen goednieuwsshow brengen, want er zijn ook moeilijke aspecten aan een kankerdiagnose: omgaan met sterfelijkheid, aanvaarden dat je over weinig zaken controle hebt, je slecht voelen zonder te weten waarom, je uiterlijk zien veranderen. Aanvankelijk dacht ik: 'Dat haarverlies zal wel meevallen.' Je maakt er het beste van, je schminkt jezelf wat bij en draagt mooie tulbanden. Ik wilde geen chemomutsjes dragen: dat voelde te veel als een kankeruniform. Maar als ik nu foto's uit die periode terugzie, denk ik: ik zag er echt héél ziek uit. Je ziet jezelf maar beetje bij beetje aftakelen, maar het is natuurlijk een heel ingrijpende ervaring. Als ik andere vrouwen kan helpen om het vergiftigende proces dat chemo toch nog altijd is, menswaardiger door te komen door te vertellen over mijn holistische ondersteuning: graag.»

HUMO Wat mogen we je toewensen, behalve twee spetterende 'Mud Stories'-optredens?

PIERLÉ «De luxe blijven hebben om te kiezen voor wat ik leuk vind. En ik kijk enorm uit naar de optredens die we in het voorjaar hebben met het An Pierlé Quartet. Ik kan nu eindelijk zeggen: ik verdien het.»

An Pierlé staat op 25 en 26 september in AB. Tickets en info: abconcerts.be