2011het ontroerparcours van de muziek
Arno en Stromae: ‘Alles gaat terug op de blues. Zelfs Mireille Mathieu’
Wie niet in comateuze toestand ver-keerde, heeft gemerkt dat Stromae in 2010 alomtegenwoordig was, en dat in 2011 tot nu toe wonderwel wist vol te houden. De single ‘Alors on danse’ stond in meer dan tien lan-den op nummer één, en het clipje op YouTube werd al meer dan zestig miljoen keer bekeken (60 miljoen keer!). Hij sleepte zes nominaties voor de MIA’s in de wacht (niemand deed beter) en verzilverde er twee, en in onze eigen Humo’s Pop Poll de Luxe riep u ‘Alors on danse’ uit tot Beste Nummer Nationaal. Op de dag van dit interview zal hij op de Octaven de la Musique bekroond worden in de categorie Concert van het Jaar, én worden uitgeroepen tot Artiest van het Jaar in de Federatie Wallonië-Brussel.
Stromae, echte naam Paul Van Haver, is een rasechte Waalse Brusselaar die dankzij de Dendermondse roots van zijn moeder een woordje Nederlands speekt. ‘Pipi,’ hoor ik hem zeggen tegen een Vlaamse tv-ploeg als ik de Brusselse uitspanning l’Archiduc binnenstap. Te weinig voor een diepgaand gesprek, dus schakelen we over op het Frans, een taal die dicht bij het Brussel-Oostends van Arno aanleunt. Met Arno - hij sprong al herhaaldelijk bij Stromae op het podium voor een gezamenlijke versie van ‘Putain putain’, en komend weekend staan ze allebei op Les Ardentes in Luik gaat het minder goed. Hij is wakker geworden met pijn in zijn rug. ‘Heb ik anders nooit,’ zegt hij. ‘Jamais.’ Hij probeert een plek aan te wijzen bij de rechterschouder. ‘Dáár. Ik kan mijn kop bijna niet bewegen.’ Arno is 62, Stromae 26. Mireille Mathieu, over wie later meer, 65. De manager van Stromae is bezig met e-mail-interviews voor jeugdbladen. Of er een song is die hij haat, willen ze weten. ‘Ik zal daar straks wel op antwoorden,’ zegt Stromae. ‘Eerst dit interview.’
HUMO Is er een song die je haat?
STROMAE «Eéntje maar? Er zijn er zoveel.»
ARNO «Ik luister niet naar liedjes die ik slecht vind.»
STROMAE «Voilà, c’est ça.»
HUMO Waarmee je niet van de vraag verlost bent.
STROMAE «Een lied dat ik echt haat is dat van Pitbull, ik weet zelfs niet hoe het heet (zingt: ) ‘Uno! Dos! Tres! Cuatro!’ ‘I Know You Want Me’, red.). In veel liedjes die ik haat zit nog wel iets wat ik kan appreciëren, maar dat liedje haat ik van voor tot achter. Ken je Pitbull? Ultrapopulaire, commerciële R&B, met blote vrouwen en zo.»
De manager van Stromae heeft het liedje intussen opgesnord op YouTube en laat het horen.
STROMAE «Echt verschrikkelijk.»
ARNO «Ja maar, waarom zitten we er dan naar te luisteren? Dat snap ik dus niet, hè.»
HUMO Aan sommige slechte liedjes valt gewoon niet te ontsnappen. ‘Waar is da feestje’ bijvoorbeeld, om maar iets te noemen wat fk haat.
STROMAE (zingt) «’Waar is da feestje? Hier is da feestje!’ Dat is geen liedje, dat is iets wat ze in de voetbalstadions zingen.»
HUMO Ja, maar iemand heeft dat werkelijk eerst geschreven hoor. De Pitaboys met name.
STROMAE «Allé, echt? Zelfs in Luik zingen ze dat. Ik ben onlangs naar Standard gaan kijken, en heel het stadion: ‘Waar is da feestje? Hier is da feestje!’ Daar vond ik het wel cool.»
ARNO «Ik heb al een eeuwigheid een hekel aan Queen. (Ziet de rest schrikken) Sorry, maar ik kan daar echt niet naar luisteren.»
HUMO Zelfs dingen als ‘Crazy Little Thing Called Love’ vind je niet goed?
ARNO «Nee. Ik verdraag het gewoon niet. Nochtans heb ik ooit nog een liedje van Queen gezongen: ‘I wanna be free’ (‘I Want to Break Free’, red.). Dat was omdat ik de videoclip goed vond. Ik ga niet zeggen dat Queen slecht is, hè, ik hoor het gewoon niet graag. Nog zoiets: ik ben dol op The Rolling Stones, maar ik hou niet van Mick Jagger.»
HUMO (schrikt)
ARNO «Ik vind dat hij geweldige songs heeft geschreven, maar ik hou niet van Jagger zelf.»
HUMO Als mens? Als zanger?
ARNO «Als zanger.»
HUMO Paul, zijn er dingen die iedereen goed vindt maar jij niet?
STROMAE «Pitbull, haha.»
HUMO Credibele dingen. The Rolling Stones, Muddy Waters, Arno...
STROMAE «Ik háát Arno. Verschrikkelijke muziek (lacht).»
ARNO «Maar ik ruik lekker.»
STROMAE (lacht hard) «De clip van ‘Putain putain’ vind ik wel oké. Nee, serieus: Johnny Hallyday, is dat credibel?»
HUMO Randgeval.
STROMAE «Ik hou er in ieder geval niet van. In Frankrijk mag je Johnny Hallyday nochtans niet slecht vinden. Ik hoor natuurlijk wel dat hij goed kan zingen, maar ik heb nooit begrepen wat mensen zo goed vinden aan zijn songs.»
ARNO «Ik hou van Mireille Mathieu. Omdat ze een kapsel heeft als een penis.»
STROMAE (krijgt de slappe lach)
ARNO (Tegen de dame van de platenfirma die erbij zit) «Mijn excuses, hè, mademoiselle. Maar ik hou dus van Mireille Mathieu, en dat kapsel van haar is echt fantastisch. Ze moet intussen vijfennegentig zijn, maar dat kapsel ziet er nog net hetzelfde uit als toen ze eenentwintig was. (tegen Stromae) En ‘t ziet er echt uit als een penis, tu vois pas?»
STROMAE «Jááá! Nu zie ik het! Het bovenste stukje van de penis, ik was aan de hele zwik aan het denken. Ja, tuurlijk ken ik Mireille Mathieu.»
ARNO «Johnny Hallyday, dat is trouwens een Belg.»
STROMAE «Echt?»
ARNO «Zijn vader was een Brusselaar. Jean Pierre Desmet heet hij (Jean-Philippe Smet, red.). Bijna alle bekende Fransmannen zijn eigenlijk Belgen.»
STROMAE «Wie was het nu weer die me eens heeft gezegd dat hij niet van Brel hield? Philip Cathérine, de jazzgitarist! Die was het.»
ARNO «Toen ik jong was, hield ik ook niet van Brel. Ik vond ‘m te zwaar, ik was meer into rock. Maar op een dag was ik eens bij Josse De Pauw, een acteur. (Tot Humo) Josse De Pauw, ken je die?»
HUMO Ja hoor.
ARNO «Hij woont hier in de buurt, dicht bij de Ancienne Belgique. Enfin, Josse had me uitgenodigd om couscous te komen eten, ergens begin jaren tachtig moet dat geweest zijn, en toen ik weer naar huis ging, gaf hij me een boek mee met de teksten van Jacques Brel en een stapeltje cd’s. J’étais sur mon cul!»
STROMAE «Je had tot dan toe nooit fatsoenlijk naar Brel geluisterd?»
ARNO «Nee, stommerik die ik was. Brel is de beste!
»Een jaar geleden heb ik met Engelsen en Amerikanen een tournee gedaan met liedjes van Brel. In Londen gespeeld, in Polen, overal. En alles in het Engels. Er zijn massa’s Brel-chansons naar het Engels vertaald. David Bowie heeft Brel gezongen, Nina Simone, The Doors, Mark Almond, Scott Walker... Overal kennen ze Brel, tot in Japan toe. Ik ken een Japanner die elk jaar afzakt naar Brussel en hier in de Archiduc liedjes van Brel komt zingen. In het Japans! Ik zweer het je, ik vertel geen grap. Brel is ook één van de favoriete zangers van Bob Dylan. Aznavour en Brel.»
HIPHOP EN BREL
HUMO Wanneer heb jij Brel ontdekt, Paul?
STROMAE «Echt ontdekt heb ik ‘m niet, hij was er altijd. Brel was de enige andere muziek die ik me permitteerde toen ik als tiener in mijn hiphopfase zat. Brel en hip-hop, naar iets anders luisterde ik niet. Of jawel, Buena Vista Social Club. Kan zéér straf zijn, Latijnse muziek. Zo heb ik onlangs Cesaria Evora live gezien: ik had tranen in de ogen.»
HUMO Is er hiphop die je aan het huilen kan brengen?
STROMAE «Heb ik je al aan het huilen gebracht met mijn muziek, Arno? (lacht) Yo motherfucker, did I make you cry?
»Nee, serieus: dingen als B.I.G. misschien, Notorious B.I.G. Ik heb eens een vroege freestyle van hem gezien, op straat, met een klein ra-diootje — je vindt dat nog wel op YouTube (‘Notorious Street’ intikken en u bent er, red.) — en zijn flow maaide de voeten onder me vandaan. Ik dacht bij mezelf: ‘Laisse tomber, wat zou jij nog gaan beginnen?’ Té mooi gewoon.»
ARNO «The Last Poets, ken je dat? Dat waren de grondleggers van de hiphop. Nu ja, hiphop bestaat eigen-lijk al sinds de jaren dertig, alleen heette het toen nog talking blues.»
STROMAE (haalt zijn iPhone boven) «Talking blues, zeg je? Even noteren, moet ik zeker checken.»
ARNO «De beat legden ze neer met hun voeten, op een planken vloer (demonstreert en serveert er een streepje human beatbox bij) Doeke-tsjoeke-doeke-tsjoeke-doeke-boen-ke-pakkè-tsjoeke...»
STROMAE «Du rap, quoi.»
ARNO «James Brown is zo begonnen. Op straat. Zijn dansstijl, zoals hij met de hielen op het podium raffelde, dat komt van de talking blues. En dat is door de jaren heen alleen maar verder blijven evolueren. Maar toen ze er baggy trousers bij gingen dragen, was het om zeep. Baggy trousers en baseball-petjes, dat is de dood geweest van de hiphop.»
HUMO Ben jij thuis in de blues, Paul?
STROMAE «Nee, maar ik weet zeker dat het me heel erg zou aanspreken als ik me erin zou verdiepen. Meer dan de jazz of de rock-’n-roll of wat dan ook. Telkens als ik ergens blues hoor, raakt me dat diep vanbinnen.»
ARNO «Blues is de heartbeat. Zonder de blues zaten we hier nu niet. Zonder blues geen Elvis, geen rock, geen James Brown, geen hiphop, niks. Alles gaat terug op de blues. Zelfs Mireille Mathieu (hilariteit).»
HUMO Je noteerde daarnet ‘Talking Blues’ in je iPhone. Wat staat er nog meer in de lijst met dingen die je dringend moet beluisteren?
STROMAE «Alleen nog maar luisteren naar alles wat Arno me heeft aangeraden is een levenswerk. (Haalt zijn telefoon boven, ziet dat ik wil meekijken en stopt ‘m weer weg) Vergeet het, voor sommige dingen schaam ik me te erg.»
HUMO Komaan, eentje.
STROMAE «Can, ken je dat? C-A-N.»
HUMO Ken ik.
STROMAE «Ik dus nog niet. Dringend checken.»
ARNO «Een Duitse groep.»
STROMAE «Heb jij me dat aangeraden?»
ARNO (knikt) «Krautrock noemen ze dat. Ik heb nog met Holger Czukay gewerkt, de bassist van Can.»
STROMAE (lacht) «Krautrock? Nooit van gehoord.»
ARNO «Die van Can waren pioniers. Zonder Can geen Kraftwerk.»
STROMAE (enthousiast) «Kraftwerk! C’est ga, nu weet ik het weer. Ik had het altijd over Kraftwerk, en toen zei jij: ‘Dan moet je eens naar Can luisteren.’»
ARNO «Heel die Engelse scene van de jaren zeventig heeft alles van de krautrock gepikt. De Detroit-scene: idem. In België heb je ook van die voorlopers gehad. Marc Moulin zaliger bijvoorbeeld, van Telex. (Tegen Stromae) Ken je dat, Telex? Dan Lacksman, zijn copain bij Telex, woont in Laken, bij jou in de buurt. Geweldige kerel.»
STROMAE «Is dat die vent met zijn studio? Electric City? Die ken ik.»
ARNO «Elke oude synth die je kunt bedenken, heeft hij. De mannen van Kraftwerk komen nog steeds regelmatig bij hem op bezoek. Weet je wie nog grote fans zijn van Telex? ZZ Top. Echt waar.
»Dan Lacksman en zijn studio worden over heel de wereld geroemd, maar in België kent niemand hem. Typisch Belgisch, ik word er weleens kwaad van. Om nog even terug te komen op Brel: nergens ter wereld wordt die zo onderschat als in België. In Polen...»
STROMAE (is intussen weer in zijn iPhone aan het noteren en onderbreekt) «Dan Lacksman, hè? Met ‘ck’?»
ARNO «Ja, en Telex, schrijf dat ook maar op, avec Marc Moulin. T-E-L-E-X.»
STROMAE «Ik heb je onderbroken, sorry. Wat was je aan het zeggen?»
HUMO Brel, Polen.
ARNO «Welja, die Brel-show die ik met die Engelsen en Amerikanen heb gedaan, was overal ter wereld uitverkocht, tot in Polen toe, behalve...»
STROMAE «In België?»
ARNO (knikt) «De programmator van een grote zaal hier in Brussel, ik zal geen namen noemen, vroeg me: ‘Arno, is dat goed, die Brel-show waar je aan meedoet?’ Dat vond ik al een rare vraag, maar toen vroeg hij: ‘Denk je dat dat in België zou marcheren?’»
STROMAE (lacht)
ARNO «De promotor van dat Brel-gebeuren, een Engelsman, heeft me nog gevraagd: ‘Arno, wat is dat toch met België en Brel? Was dat een crimineel bij jullie of zo?’ Ongelooflijk, dit land. Hetzelfde met de ge-broeders Dardenne: gelauwerd over heel de wereld, maar in België gaat nauwelijks iemand naar hun films kijken. Een Belg wordt niet graag met zichzelf geconfronteerd, en dat is wat Brel en de broers Dardenne doen: een spiegel voorhouden.»
DICTAFOON
STROMAE «Weet je wat ik onlangs nog ontdekt heb? Bob Dylan. Van naam kende ik ‘m al lang — één van mijn docenten aan de filmschool was een grote fan – maar ik heb pas onlangs muziek van hem gehoord: zeer goed. Wist ik niet.»
ARNO «Nog iets wat je mag noteren: ‘Don’t Look Back’, een geweldige documentaire over Dylan. ‘Subterranean Homesick Blues’, ken je dat liedje? Ook weer talking blues. Of hiphop.»
STROMAE «Dat ken ik ja, dat is inderdaad pure rap. Goeie rap. Weet je hoe ik veel muziek leer kennen? Via Shazaam (een iPod-app die liedjes herkent, red.).»
We proberen Arno Shazaam uit te leggen, maar dat lukt niet meteen.
ARNO «Dus dat is een soort dictafoon? Dat heb ik ook in mijn bazaar hier.»
STROMAE «Nee, geen dictafoon. Shazaam! Dat is een app die liedjes herkent en opspoort, waardoor je ze meteen ook kan kopen.»
ARNO «Ha ja, mijn zoon heeft me daar al over verteld. Hij is helemaal into dubstep, mijn zoon. Alhoewel: ik heb gehoord dat er inmiddels alweer iets helemaal nieuws is. Als ik die gasten bezig zie, vallen de schellen van mijn ogen. Niet ouder dan vijftien, maar de hele dag met muziek bezig. En altijd het nieuwste. iemand van eenentwintig is in hun ogen een grootvader (lacht). En er is blijkbaar een goeie connectie met Londen. Brussel en Londen, in de wereld van die jonge gasten ligt dat pal naast elkaar. Enfin, dat hoor ik allemaal via mijn zoon, hè.»
HUMO Hou jij van dubstep, Paul?
STROMAE «Nee. Als ze afkomen met ‘Hier moet je naar luisteren! Dit is het nieuwste van het nieuwste!’, heb ik er doorgaans al geen zin meer in.»
ARNO «Uiteindelijk zijn al die genres niet belangrijk. Het is zoals Miles Davis ooit zei, toen ze hem vroegen welk soort jazz hij nu eigenlijk speelde. ‘ik speel helemaal geen jazz,’ zei hij, ‘ik speel muziek.’»
HUMO Paul, had jij een genre voor ogen toen je begon?
STROMAE «Electronica en rap, die twee wilde ik combineren. En ook al luisterde ik naar Brel, het was helemaal niet mijn bedoeling om dat in mijn muziek te stoppen. Mijn platenfirma heeft me erop attent gemaakt: ‘Hey, er zit ook chanson in je muziek.’ Vreemd dat dat er toch is ingeslopen. ik hoor het overigens nog altijd niet.»
HUMO Heb je uit praktische overwegingen voor electronica gekozen?
STROMAE «Nee. ik had zin om met hiphop een andere richting uit te gaan. Het was wel handig dat ik er niet anders voor hoefde te gaan werken: liedjes schrijven gaat hetzelfde in de hiphop en in de dance. ik kon in mijn comfort zone blijven, bij mijn klaviertje en mijn muis.
»Dance en rap zijn als broer en zus: jarenlang konden ze mekaar niet uitstaan, maar in hun manier van werken lijken ze heel erg op elkaar. Voor Stromae echt van de grond kwam, werkte ik weleens voor andere artiesten. ‘Maak eens iets als Rihanna’, vroegen ze, en dan deed ik dat, en dan merkte ik dat ik er best plezier aan beleefde. Assez amusant. ik kreeg steeds minder zin om terug te keren naar de clichés van de hiphop. Rappen over steeds weer dezelfde beats: dat had ik wel gehad.»
BRUSSELS LOF
ARNO «Zou je andere muziek maken mocht je niet in Brussel wonen?»
STROMAE «Tuurlijk. Sûr et certain.»
ARNO «Ik ook.»
STROMAE «in Parijs bijvoorbeeld hebben ze al niet de, hoe zal ik het zeggen; de objectiviteit die wij in Brussel hebben. in Frankrijk hebben ze een gesloten cultuur, daar raak je moeilijk in of uit. in Brussel kun je de mosterd van overal gaan halen: Frankrijk, Duitsland, de Angelsaksische cultuur... Een Fransman die zijn inspiratie haalt in Duitsland: kun je je daar iets bij voorstellen? (lacht) Een Fransman haalt zijn inspiratie uit Franse muziek, en uit weinig anders.»
ARNO «Ik vind dat jij typische Europese muziek maakt. En dat komt omdat je in Brussel woont. Brel idem. Telex ook. ‘Ça plane pour moi’ van Plastic Bertrand: typisch Belgisch. Soeur Sourire! Dat kan toch nergens anders vandaan komen dan uit België. Dat is puur surrealisme!»
STROMAE «De kracht van een artiest schuilt voor mij in de wil om te laten horen waar hij vandaan komt. En België, dat is Congo, Rwanda, Brussel, Marokko, en het Nederlands, en het Frans...»
ARNO «Un melting pot, hè. Als we willen opvallen tussen de Fransen, Duitsers, Amerikanen en noem maar op, dan moeten we afwijken, et prendre tout le bazar de tout le bazar. Pour faire le stoemp. Zogoed als alle Belgische artiesten die in het buitenland een hit hebben gehad, komen uit Brussel, is dat niet bizar? Neem ‘Daydream’ van The Wallace Collection, één van de eerste: geschreven door Sylvain Vanholme, een Oostendenaar die in Brussel woonde. Plastic Bertrand...»
STROMAE «Technotronic.»
ARNO «Daar noem je nu net de enige Vlaming met een buitenlandse hit: Jo Bogaert, een Antwerpenaar. Wie nog? Front 242.»
STROMAE (verbaasd) «is dat Belgisch? Uit Brussel? Kijk, dat wist ik niet. Nochtans ook een naam die in mijn lijstje staat (lacht).»
ARNO «Miles Davis heeft nog in Brussel gewoond. Edith Piaf ging nergens liever op stap. Wire, die Engelse punkgroep: ook in Brussel gewoond. De lijst is eindeloos.»
STROMAE «Ken je die uitspraak van dingske... Allé shit, ik kan niet op zijn naam komen... Hij zei: ‘Franse rock is als Engelse wijn’ (lacht).»
ARNO «Brel?»
STROMAE «Nee, alléz merde, hoe heet hij? Van een superbekende groep van vroeger, Engelsen, ze waren met vier...»
HUMO Euh, The Beatles?
STROMAE «C’est ça, les Beatles!»
ARNO «’t Was een uitspraak van John Lennon dan?»
STROMAE «Voilà, John Lennon. ‘Franse rock is als Engelse wijn’, geniaal toch?»
ARNO «Er is nochtans wel goeie Franse rock. Een groep die onlangs in mijn avant-programme heeft gespeeld: Peau. Een man en een vrouw. Formidabel, zeer speciaal.»
STROMAE «Mijn muziek hebben ze eens vergeleken met die van Gaëtan Roussel, de zanger van Louise Attaque. Waar ik toen nog nooit van gehoord had, haha.»
ARNO «Ik heb nog iets gehad met zijn vriendin. Voordat hij ermee was hè.»
STROMAE (tegen zijn manager) «Heb je dat gehoord? Arno heeft nog iets gehad met de vriendin van Gaëtan Roussel!»
ARNO «Ik was vroeger mooi, hoor. Met mijn korte broek, mijn witte sokken en mijn mocassins. En mijn T-shirt met: ‘On mange du poisson le vendredi’ (lacht hard). Dat blijft onder ons, hè.»
HUMO Paul, mag de wereld al weten wie jouw vriendin is?
STROMAE (zucht) «We hebben niet te kiezen hè, ’t heeft in La Dernière Heure en Het Laatste Nieuws gestaan.»
ARNO «Wat, wat, wat? Heb ik iets gemist?»
STROMAE «Tatiana Silva, ken je die? Ze presenteert het weer op de RTBF. Miss België 2005.»
ARNO «Wat is daarmee?»
STROMAE «Dat is mijn vriendin!»
ARNO «Amai ça. Mijn felicitaties, mon vieux.»
HUMO Had je gedacht dat het makkelijker zou zijn om je privéleven privé te houden?
STROMAE «Ik had het in ieder geval gehoopt, maar dit soort dingen hou je nu eenmaal niet tegen. Nu, Arno heeft me onlangs een goede raad gegeven: ‘Hoe meer je liegt, hoe liever ze je hebben.’ Dat ga ik onthouden.»
ARNO «Als je het maar niet onderschat, dat liegen: zeer arbeidsintensief.»
HUMO Om af te ronden, Paul: op YouTube staat een filmpje waar je op de Franse zender TV5 een cover van ‘Putain putain’ in het Nederlands aankondigt.
STROMAE «Is dat niet geweldig? (In het Nederlands) ‘Dames en heren, we zullen nu in het Nederlands praten. Begrijpen jullie?’ Meestal volgt er dan wat gemompel (lacht). Maar ’t is de andere taal van mijn land, en ik vind dat ik die af en toe wat mag promoten.»
ARNO «Om af te sluiten met onze rode draad van vandaag: de eerste keer dat Jacques Brel op de Franse televisie kwam, was in het programma ‘Discorama’, gepresenteerd door Denise Glaser. Hij zong twee liedjes...»
STROMAE «In het Nederlands?»
ARNO (knikt) «Faut le faire, hein? De motherfucker.»
(Verschenen in Humo op 5 juli 2011)
