Exclusieve voorpublicatieleven en werk van The Boss
Bruce Springsteen: ‘Ik ben vreemd, een rebel, een verwijfde mafketel die nergens bij hoort... en dat op mijn 7de’
Het in 1986 uitgebrachte boek ‘Bruce Springsteen Compleet’ bevatte tekst en uitleg bij alle 76 songs die The Boss tot dan toe had uitgebracht. 37 jaar later is er een nieuwe ‘Bruce Springsteen Compleet’ (geen familie) met kleine anekdotiek, technische details en analyses over zijn inmiddels 344 tracks tellende back catalogue, die Springsteen zowat een jaar geleden verkocht voor maar liefst een half miljard dollar. Humo presenteert: 10 fragmenten in een exclusieve voorpublicatie.
PROLOOG
Bruce Frederick Joseph Springsteen wordt op 23 september 1949 geboren in Long Branch, New Jersey, en groeit op in het kleine stadje Freehold. Hij is de zoon van Douglas Frederick ‘Dutch’ Springsteen en Adele Ann Zerilli. Douglas is van Nederlandse en Ierse afkomst, terwijl Adeles wortels in Italië liggen, haar familie kwam uit Campanië en Sicilië.
Bruce’ vader werkt in een tapijtfabriek, maar neemt tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst in het leger. Hij vaart met de Queen Mary naar Europa, waar hij meevecht in de Slag om de Ardennen. Na de oorlog keert hij terug naar Freehold, waar hij verschillende banen heeft, onder meer als buschauffeur. ‘Ik was niet mijn vaders favoriete medeburger,’ schrijft Bruce in zijn autobiografie ‘Born to Run’ over hun complexe relatie. ‘Hij hield van me, maar had tegelijk de pest aan me.’ Adele, zijn moeder, werkt als juridisch secretaresse bij Lawyers Title Inc. ‘Mijn moeder bedolf me onder genegenheid,’ zegt hij. ‘De liefde die ik niet kreeg van mijn vader, probeerde zij me dubbel en dik te geven. En misschien zocht ze zo tegelijkertijd naar de liefde van mijn vader die ze zelf moest ontberen.’
De jonge Bruce gaat naar de katholieke school St. Rose of Lima, maar kan er zijn draai niet vinden. ‘Hoe graag ik ook zou willen, hoe hard ik ook mijn best doe, ‘de dingen zoals ze zijn’ ontgaan me,’ schrijft hij. ‘Ik wil er wanhopig graag in passen, maar de wereld die ik met de onbegrensde vrijheid van mijn grootouders heb geschapen, heeft van mij onbedoeld een rebel gemaakt, de zogenaamd verwijfde mafketel die er nooit helemaal bij hoort. Ik ben vreemd, vervreemd en sociaal thuisloos... op mijn 7de.’
1973 ‘BLINDED BY THE LIGHT’: ZOALS DYLAN
Als de geschiedenis net iets anders was gelopen, had het nummer ‘Blinded by the Light’ niet op debuutplaat ‘Greetings from Asbury Park, N.J.’ gestaan, of was het zelfs nooit gemaakt. Net als ‘Spirit in the Night’ schreef Bruce Springsteen deze song pas nadat platenbaas Clive Davis het album aanvankelijk had afgewezen, omdat hij vond dat er geen potentiële hits op stonden. ‘Ik ging naar huis, pakte mijn rijmwoordenboek en schreef ‘Blinded by the Light’,’ zegt Springsteen daar later over.
Deze eerste track van Springsteens eerste album is een vurige herbeleving van zijn eigen jeugd. ‘Het was het verhaal van een jonge muzikant. Een reeks avonturen met een nogal autobiografische kant.’
Ook de coupletten zijn gebaseerd op ervaringen van de songwriter. ‘Madman Drummers’ verwijst expliciet naar Vini Lopez, de drummer van de E Street Band, die ook wel ‘Mad Man’ (toen ‘Mad Dog’) werd genoemd. En ‘Indians in the Summer’ gaat over het favoriete honkbalteam van de songwriter toen hij in Freehold woonde. Hij stopt er ook herinneringen aan de YMCA in en zijn eerste seksuele gevoelens (‘the adolescent pumps his way into his hat’). Dit leidt tot vergelijkingen met ‘Bringing It All Back Home’ en ‘Highway 61 Revisited’ van Bob Dylan. ‘And go-cart Mo- zart was checkin’ out the weather chart to see if it was safe to go outside’ had geleend kunnen zijn van ‘You don’t need a weatherman to know which way the wind blows’ uit ‘Subterranean Homesick Blues’ van Dylan.
1975 ‘SHE’S THE ONE’: WIE IS DE HELDIN?
Er is al veel gespeculeerd over de identiteit van Springsteens heldin in ‘She’s the One’. Is het topmodel Karen Darvin, toen de vriendin van de songwriter uit New Jersey (voordat ze met Todd Rundgren ging)? Of Suki Lahav, de violiste van de E Street Band van september 1974 tot maart 1975 (voordat ze terugging naar haar geboorteland Israël)? Toen het haar werd gevraagd, gaf ze een vaag antwoord: ‘Ik denk dat alleen Springsteen het antwoord heeft.’ De betreurde E Street-saxofonist Clarence Clemons gaf een mogelijke aanwijzing: ‘Wij dachten dat ze een engel was. We waren allemaal gek op haar, vooral Bruce. Ze had een soort mystiek aura.’
1980 ‘HUNGRY HEART’: JOEY RAMONE
In zijn boek ‘Big Man: Real Life & Tall Tales’ vertelt Clarence Clemons dat Bruce Springsteen ‘Hungry Heart’ in zo’n tien minuten heeft geschreven toen hij heel boos was op zijn platenlabel (de reden is niet bekend). Na een onproductieve dag gingen de songwriter en de E Street Band weer aan het werk. ‘Bruce gaat even pissen,’ schrijft Clemons, ‘en wanneer hij terugkomt, zegt hij: ‘Terug naar de studio, jongens, ik denk dat ik iets heb.’ Hij gaat zitten en schrijft het hele ding uit zonder te stoppen. Boem! Gewoon zo. Ik denk dat het nog steeds één van onze grootste hits is. ‘Got a wife and kid in Baltimore, Jack.’ Ik vond Baltimore en Jack geweldig klinken. De perfecte woorden. ‘I went out for a ride and I never went back.’ Wie kent die tekst niet? Tien minuten. Ongelofelijk.’
Clarence Clemons’ versie wijkt evenwel af van die van Bruce Springsteen, die zei dat hij het nummer aanvankelijk schreef voor de Ramones, op verzoek van Joey Ramone, die hij had gezien in Asbury Park. Hij vertelde dat hij het nummer eerst speelde voor Jon Landau, die er een potentiële hit in zag en Springsteen overtuigde om het te bewaren. Het nummer belandt uiteindelijk op plaat ‘The River’ uit 1980.
Het verhaal van het nummer kan kort worden samengevat: een man beslist alles achter te laten, zijn vrouw en kinderen. Kortom, hij heeft zijn leven veranderd. Tot hij beseft dat hij het niet fijn vindt om alleen te zijn en als een zwerver te leven. Het laatste couplet is niets minder dan de wens om terug te gaan naar zijn leven van vroeger: ‘Everybody needs a place to rest / Everybody wants to have a home.’ De titel van het nummer en het idee van een reis heeft Springsteen ontleend aan het gedicht ‘Ulysses’ van de Britse victoriaanse dichter Alfred Tennyson, vooral de regel: ‘For always roaming with a hungry heart.’ Het gedicht van Tennyson was op zijn beurt geïnspireerd op de ‘Ilias’ en ‘Odyssee’ van Homerus, en door ‘De goddelijke komedie’ van Dante.
1980 ‘THE RIVER’: HOPPER OP MUZIEK
Springsteen vertelt dat hij ‘The River’ schreef in een hotelkamer in New York na ‘My Bucket’s Got a Hole in It’ van countrypionier Hank Williams te hebben gezongen: ‘Ik reed terug naar huis in New Jersey en zat er aan een eikenhouten tafeltje in mijn slaapkamer te kijken hoe het zwart van de nacht veranderde in het donkerblauw van de ochtend en verbeeldde me mijn verhaal. Zoals iemand in een bar praat tegen een vreemde op de barkruk naast hem.’ Het is een soort schilderij van Edward Hopper op muziek...
Met ‘The River’ keert de dichter terug naar de rol van waarnemer van het Amerika van eind jaren 70: ‘I come from down in the valley where mister when you’re young / They bring you up to do like your daddy done’. Wat bedoelt hij? Blijkbaar dat het voor arme mensen van het Amerikaanse platteland onmogelijk is om te ontkomen aan een bepaald lot. Vooral omdat de personages uit de song, de verteller en Mary, elkaar op hun 17de leerden kennen en meteen ouders werden. De jonge vader gaat werken als bouwvakker, maar vertelt: ‘Lately there ain’t been much work on account of the economy’. Het beeld spreekt voor zich: nog niet zo lang geleden was de rivier een plaats voor vermaak, om te ontsnappen aan de realiteit, maar nu is die rivier opgedroogd. Springsteen vond inspiratie in het leven van zijn zus en haar man, die, als slachtoffer van de recessie, zijn baan verloor. Toen Springsteens zus hem het nummer voor het eerst hoorde spelen bij een concert, kwam ze backstage, omhelsde hem en zei dat het haar leven perfect weergaf.
Hoewel Springsteen zegt dat hij werd geïnspireerd door ‘My Bucket’s Got a Hole in It’ van Hank Williams, zorgden alleen de woorden ‘Well, I went upon the mountain, I looked down in the sea’ voor de creatieve vonk, zoals hij vertelt in zijn autobiografie. De muziek en de tekst van de nummers houden verder geen verband met elkaar, behalve het feit dat beide muzikanten op een twaalfsnarige akoestische gitaar speelden.
1984 ‘BORN IN THE U.S.A.’: DIEFSTAL
The Boss schreef één van zijn allerbekendste nummers in zijn mansion in Colts Neck, New Jersey. Regisseur Paul Schrader had hem een script gestuurd en hem gevraagd om er muziek voor te schrijven. Het was het verhaal van een broer en zus die, met moeite, naam proberen te maken in de rockscene van Cleveland. ‘Ik sloeg wat akkoorden aan op mijn Sunburst Gibson J200, bladerde door mijn schrift, stopte en mompelde een couplet van een nummer waar ik mee bezig was over terugkerende Vietnamveteranen. Ik wierp een blik op de cover van het nog ongelezen script en zong de filmtitel: ‘Born in the U.S.A.’’ Hij voelde dat het klopte. In zijn autobiografie vertelt hij dat ‘Born in the U.S.A.’ de aanvankelijke titel van het script was. Hij vervolgt: ‘De film zou later uitgebracht worden als ‘Light of Day’, met mijn nummer met dezelfde titel als soundtrack. Het was mijn goed bedoelde poging om Paul terug te betalen voor mijn onbedoelde diefstal, die mijn carrière een enorme boost zou geven.’
‘Born in the U.S.A.’ is een protestsong, en in zekere zin de muzikale versie van het boek ‘Born on the Fourth of July’ waarin Ron Kovic, die in een rolstoel terechtkwam, getuigt over zijn ervaringen in de Vietnamoorlog. De hoofdpersoon is een voormalige soldaat uit een vergeten uithoek van het Amerikaanse platteland. ‘So they put a rifle in my hand / Sent me off to a foreign land / To go and kill the yellow man’. Eenmaal terug thuis, hervat hij zijn werk in een raffinaderij. Kovic leeft nog, maar wordt genegeerd, zelfs geminacht en heeft herinneringen, geestelijke littekens zelfs, die hem voor altijd zullen achtervolgen.
‘Een songwriter schrijft om begrepen te worden,’ zegt Bruce Springsteen in zijn autobiografie. Het moet hem dus erg hebben verbaasd dat sommige Amerikanen ‘Born in the U.S.A.’ zagen als een patriottistische song, een soort verheerlijking van Amerikaanse trots. Springsteen reageerde berustend toen de Republikeinen ‘Born in the U.S.A.’ opeisten. In een interview met Terry Gross gaf hij toe: ‘Mijn muziek is vaak als een football die wordt doorgegeven. Af en toe zijn er mensen van uiterst links of rechts die hem willen gebruiken.’ Hij voegt eraan toe: ‘Het is een constante strijd. Wat kan ik ertegen doen?’
‘I’M ON FIRE’: ALLEEN HAAR BENEN
In zijn boek ‘Songs’ vertelt Bruce over de context waarin ‘I’m on Fire’ in mei 1982 ontstond, tijdens de opnamen van ‘Nebraska’ met de band. ‘Ik bedacht de song op een avond in de studio toen ik wat speelde met een ritme à la Johnny Cash and The Tennessee Three.’
Hoewel het ritme is geïnspireerd door The Man in Black, is de tekst één van de meest erotische die de songwriter uit New Jersey ooit schreef. Hij zingt: ‘Hey, little girl, is your daddy home?’ en ‘Tell me now, baby, is he good to you? / And can he do to you the things that I do?’ (De desbetreffende daddy is niet de vader van de jonge vrouw, maar haar vriend). De vrouw wekt een oncontroleerbaar verlangen in de verteller die die nacht wakker wordt ‘with the sheet soaking wet and a freight train running through the middle of my head’. ‘I’m on Fire’ stond op de A-kant van ‘Born in the U.S.A.’. Het nummer had veel succes, mede dankzij de videoclip. Bruce Springsteen speelt de rol van een monteur die betoverd raakt door een jonge vrouw in een witte jurk, ook al ziet hij eerst alleen haar benen. Dan spreekt ze hem toe met sensuele stem en geeft hem haar autosleutels. Hij won de award voor beste videoclip van een mannelijke artiest bij de tweede MTV Video Music Awards (1985).
1995 ‘BALBOA PARK’: HOEREN EN SNEAKERS
Net als ‘Sinaloa Cowboys’ is ‘Balboa Park’ geïnspireerd op een artikel in de Los Angeles Times, geschreven door Sebastian Rotella op 3 april 1993. In ‘Children of the Border: Caught in a Makeshift Life’ beschrijft de journalist hoe jonge immigranten aan geld proberen te komen in Balboa Park, San Diego. Drugs en prostitutie zijn manieren om te overleven.
Springsteen richt de schijnwerper op een jonge Mexicaan, The Spider, afkomstig uit Zona Norte (één van de gevaarlijke wijken van Tijuana), die zichzelf prostitueert in Balboa Park voor een paar dollars, die hij naar zijn familie stuurt, of besteedt aan sneakers en jeans. Zijn klanten zijn rijke mannen in Mercedessen. De rest van de tijd verstopt hij zich op een plek ‘cross the train tracks [...] ’neath the freeway’ om de grenspolitie te ontlopen. Maar soms is dat niet genoeg, vooral wanneer de grenspolitie Twelfth Street schoonveegt. Op een avond wordt Little Spider aangereden door een auto en weet hij gewond zijn verstopplek te bereiken. Hij gaat liggen, ‘tasting his own blood on his tongue, closed his eyes and listened to the cars rushing by so fast’.
2002 ‘THE RISING’: JAMMEN VOOR OBAMA jammen voor obama
‘The Rising’ is opgedragen aan de honderden brandweerlieden die op 11 september 2001 hun dood tegemoetgingen in de vlammen en het puin van het WTC. ‘Come on up for the rising.’ Deze regel uit het refrein heeft twee betekenissen: de beklimming van de trappen in de Twin Towers – een levensechte kruisweg – en het opstijgen naar de hemel. Op dezelfde manier verwijst ‘the cross of my calling’ naar zowel het Maltezer kruis (sinds 1865 het symbool van moed van de brandweer) als de kruisiging van Jezus.
De boodschap van ‘The Rising’ viel erg goed bij de Amerikaanse politiek, vooral bij Barack Obama, die Springsteen vroeg om op 18 januari 2009 op te treden tijdens een speciaal concert in het Lincoln Memorial om zijn aanstaande inauguratie als Amerikaans president te vieren. Een geamuseerd commentaar van The Boss: ‘Als iemand me in 2001 had verteld dat ik dit nummer zou zingen tijdens het inauguratieconcert voor de eerste Afro-Amerikaanse president, had ik gezegd: ‘Huh?’’
2007 ‘TERRY’S SONG’: SIXTIJNSE KAPEL
De opnamen en de mix van album ‘Magic’ zijn al klaar wanneer Terry Magovern sterft. Hij was sinds 1987 Springsteens persoonlijk assistent geweest. De twee hadden elkaar in 1972 ontmoet in de Captain’s Garter, een club in Neptune, New Jersey, en werden meteen dikke vrienden. Terry was in de jaren 70 de frontman geweest van de Sundance Blue Band, die in de Captain’s Garter had opgetreden. Bruce beschreef Terry als ‘een vreemde New Jersey-versie van ‘de vanger in het graan’ (een verwijzing naar J.D. Salingers roman ‘The Catcher in the Rye’ uit 1951, red.) die ergens op de rand van een winderige klif voorkomt dat kinderen naar beneden vallen.’
Een paar dagen na Terry’s dood pakt Springsteen zijn gitaar weer op en neemt ‘Terry’s Song’ op, een ode aan zijn vriend. ‘Now your death is upon us and we’ll return your ashes to the earth’, zingt hij. ‘But love is a power greater than death’. Een liefde en een vriendschap die de songwriter naar het niveau van een meesterwerk tilt, vergelijkbaar met de Mona Lisa van Leonardo da Vinci of de Sixtijnse kapel.
