Carole King wordt 80: 'Hoe zwart kan een blank joods meisje klinken?’

Carole King, de oermoeder van de pop, wordt vandaag 80. Tien jaar geleden, naar aanleiding van haar 70ste verjaardag kwam een boek en een album met demo’s uit. Rudy Vandendaele schreef een eerbetoon:

Even terug naar af, bij voorkeur onder het dansen van de Mashed Potato, al heb ik ook geen bezwaar tegen de Watusi, mits met coole en derhalve volkomen gedesinteresseerde oogopslag uitgevoerd. Terug naar af betekent dit keer: terug naar de tijd dat de teenager een nieuwigheid was.

Die teenager ging in het toverachtige schijnsel van de jukebox staan, wierp een munt in de verchroomde gleuf en hoorde drie â vier popelende hartslagen later een song die strookte met zijn gevoelsleven, dat (óok een nieuwigheid was. Ik denk nu aan nummers als ‘Take Good Care of My Baby’, gezongen door Bobby Vee, of aan ‘Crying in the Rain’ in de versie van The Everly Brothers, die vast eeuwigheidswaarde heeft. Het zijn allebei songs van Carole King; de tekst van de eerste is van de hand van Gerry Goffin, haar toenmalige echtgenoot, en die van de tweede is van Harold Greenfield. Die songschrijvers waren tijdens de dageraad van de sixties collega’s van elkaar in de befaamde Brill Building in New York, één van de heiligdommen van de popmuziek. Daar probeerden ze tijdens de kantooruren hits voor anderen te schrijven, de ene voltreffer na de andere dan nog wel, en met veel succes. Ik wou dat ik erbij was geweest, begiftigd met vergelijkbaar talent, en dus niet als loopjongen, koffiedame of iemand die op een dag in de lift te horen krijgt: ‘Wat doe jij hier eigenlijk?’ De memoires van Carole King (70) – ‘A Natural Woman’ – zijn zopas verschenen, en om dat boek weerklank te geven is er nu ook de cd ‘The Legendary Demos’, dertien songs zoals ze kort na hun creatie klonken, en tevens een tracé van Kings carrière. Waarom die demo’s legendarisch zijn, wordt heel snel duidelijk: het zouden eigenlijk kladjes moeten voorstellen, maar ik denk dat rechtgeaarde zangvogels die hun zinnen op sommige van de nummers hadden gezet, zich eerst wel zullen hebben afgevraagd wat ze er in godsnaam nog aan konden toevoegen. Hoewel de meeste nummers nog niet gearrangeerd waren, hooguit schaars ingekleed, hadden ze toch, alleen al op grond van de compositie en de vernuftige melodieusheid, een rijkgeschakeerde sound waarbij je kon denken: ‘Blijf er nu maar af. Voeg er vooral niets meer aan toe.’ Ook al hoor je alleen maar een laaiende zangstem en een af- en aanrollende storm in een Steinway. En vooral geen drums. Ik heb het nu even niet over Aretha Franklin, die wellicht de definitieve en ook onovertrefbare versie van het meesterwerk ‘(You Make Me Feel Like) A Natural Woman’ heeft gemunt, al zit er ook heel veel gutsende kracht in de demoversie van die song, die net iets hartstochtelijker klinkt dan de officiële opname die op ‘Tapestry’ staat, hét classic album van Carole King. Ooit zijn er miljoenen exemplaren van verkocht, toen ’t consumentendom nog geld uitgaf aan muziek en dat normaal vond.

GEVOELIGE SNAAR

‘Tapestry’, de plaat waarop Carole King een diepgaande singer-songwriter werd: begin jaren zeventig was er in elk huis waar hippies woonden, of hippieachtigen, wel een exemplaar van die elpee te vinden. Er staat me zo’n huis bij – goeddeels een indoorjungle van kamerplanten, met inbegrip van plantenhangers van macramé. De merknaam rode libanon werd er met ontzag uitgesproken, en er hing een psychedelische poster van Julie Driscoll op. In deze omgeving knoopverfde een beeldschoon meisje speciaal voor mij een T-shirt dat eruitzag alsof een Marsbewoner op mijn borst had gebraakt – misschien was de rode libanon hem slecht bevallen, al zou een en ander ook op een persoonlijke aversie kunnen wijzen. Van ‘Tapestry’ zijn er op ‘Legendary Demos’ ook nog de titelsong van die plaat te vinden, naast ‘Beautiful’, de prachtige seculiere gospel ‘Way Over Yonder’ en een geweldige blauwdruk van het tijdloze ‘It’s Too Late’, waarvan Toni Stern de tekst schreef. ‘You’ve Got a Friend’, ooit een wereldwijde hit voor James Taylor, met zijn mooie zeegrijze timbre, staat er ook op in zijn oervorm: bij dat nummer zal ik altijd wel gemengde gevoelens hebben, wellicht omdat het mij aan halfzachte welzijnswerkers van weleer doet denken, die in een sentimentele bui naar een akoestische gitaar grepen en er klakkeloos van uitgingen dat ze een gevoelige snaar aanroerden. Maar goed: deze vroegste versie van Carole King kan mij op andere ideeën brengen. Wat ik mij van zonovergoten, jubelende dagen uit de jaren zestig meen te herinneren, licht haarscherp op uit het superieure kladje van ‘Pleasant Valley Sunday’, waarmee The Monkees een hit hadden in hun en mijn dagen van onschuld. Wat viel er eigenlijk nog te verbeteren aan het van rhythm & blues en gospel doortrokken ‘Like Little Children’? Of aan ‘Just Once in My Life’, ooit opgenomen door The Righteous Brothers, en verruimd met het dramatische sforzando van Phil Spector. Of aan de breed uitwaaierende soul ballad ‘Yours Until Tomorrow’, die bejaarde, misschien wel naar incontinentie zwemende jongelui zich misschien nog in de versie van Gene Pitney zullen herinneren, of liever nog in die van Irma Thomas – het zou best kunnen dat ze zich alleen maar het schijnsel van de jukebox voor de geest kunnen halen, wat overigens voldoende is in het licht van de stroomuitval die we eeuwigheid noemen. Je kunt je in de loop van ‘The Legendary Demos’ ook herhaaldelijk afvragen hoe zwart een erg blank joods meisje uit Brooklyn wel kan klinken. Ze is zeventig, en als je op deze cd haar briljante schets van ‘Take Good Care of My Baby’ en ‘Crying in the Rain’ hoort, weet je dat ze, wars van haar geboortedatum, tot lang na haar dood jong zal blijven. (rv)