Humo sprak met Sting: ‘Ik sta altijd heel vroeg op: ik ben de zoon van een melkboer’

Sting wordt vandaag 70. Vijf jaar geleden sprak hij met Humo. Een gesprek over de reünie van The Police, religie en de brexit. ‘Weet je wie ook een groot voorstander was van referenda? Hitler.’

(Verschenen in Humo op 7 november 2016)

Dit is ’m, de muzikant wiens carrière hem van punk, jazz en reggae tot luitmuziek uit de zeventiende eeuw voerde. De man die binnen het powertrio The Police een jarenlange strijd moest voeren voor muzikale heerschappij, terwijl het voor iedereen met oren aan z’n hoofd duidelijk is dat hij de twee andere groepsleden moeiteloos overklaste. De man die als soloartiest nog meer succes oogste – in de twee pagina’s lange bio die hij vandaag gebruikt, wijdt Sting één alinea aan The Police. Die ondanks bakken kritiek bleef ijveren voor tal van goede doelen, waaronder Amnesty International en de bescherming van het regenwoud en het milieu.

Voor het eerst sinds elf jaar heeft Sting nog eens een ouderwetse rockplaat gemaakt, en voor wie van hem houdt is dat groot nieuws – ook al is het zeker niet zijn beste werk. Ja, dertig jaar geleden, toen Sting nog geen intellectueel was, was zijn muziek veel opwindender. Ja, in zijn repetitiekot hangen tientallen gouden platen aan de muur – ter vergelijking: in dat van David Gilmour hangt er geen enkele – en zijn Noord-Engelse accent is hij helemaal kwijt. Ozzy Osbourne, die evenveel heeft getourd en ook lang in Amerika heeft gewoond, praat nog steeds dialect.

Maar toch: ik hou van Sting en ik respecteer hem. Ook deze anekdote, uit een onverdachte bron, typeert hem. Kevin Anderson, een voormalige leerling van Sting, die toen hij nog Gordon Sumner heette een tijdje om den brode lesgaf, vertelde jaren later: ‘Wij waren arm. Ik had zelfs geen winterschoenen. Meneer Sumner heeft mij er gekocht.’ Ik beveel ook zijn mooie autobiografie ‘Broken Music’ aan, die hij zélf geschreven heeft – ook dat zegt iets over de man.

Als ik de kamer binnenstap, is Sting met een peperdure pen het kruiswoordraadsel in de Financial Times aan het invullen. Toeval of pose? Toots Thielemans is net overleden en Sting spreekt me er spontaan over aan: ‘Héérlijke man. Lovely, lovely man. Hij speelde harmonica op mijn ‘Shape of My Heart’ voor een Amerikaanse tv-show. Die paar uur in zijn gezelschap ben ik nooit vergeten. Zijn métier en zijn gevoel voor melodie waren ongelofelijk – en het kwam er allemaal schijnbaar moeiteloos uit, de ene improvisatie na de andere.’

HUMO Op ‘Fifty Thousand’ en een paar andere nieuwe songs is sterfelijkheid een onderliggend thema. Een gewone burger schrikt altijd even als een leeftijdsgenoot sterft, ’t is een reflex van zelfbehoud. Is de dood van een collega voor jou een extra grote schok, omdat jullie supersterren je toch onsterfelijk wanen?

STING «Het is zeker een valstrik te denken dat je onsterfelijk bent. Wij sterren hebben allemaal een peterpancomplex. Dat wordt ons aangepraat door de fans, door de mensen die aan ons verdienen en natuurlijk ook door ons ego – álle elementen spannen samen opdat we ons onsterfelijk zouden wanen. In de entertainmentindustrie is het verouderingsproces wellicht het grootste taboe, vandaar al die potsierlijke facelifts. (Laconiek) But we do die. En als, zoals de voorbije twee jaar, een dozijn mensen wegvallen die ik goed heb gekend, dan voelt het absoluut alsof de dood me een spiegel voorhoudt. Dan betrap ik me erop dat ik zit te denken: ‘Mmm… ik ben nu 64 jaar oud, maar ik heb 29 procent gezonder geleefd dan X, dus dan zal ik wellicht nog 21 jaar langer leven dan hij...’

»David Bowie, Prince, Glenn Frey, Lemmy, de acteur Alan Rickman, die een persoonlijke vriend was… Het houdt niet op. Ik heb hen allemaal gekend. Mensen denken bij de dood van sterren ook altijd meteen aan drank of drugs, en ik heb zeker mensen in mijn directe omgeving gekend die daaraan zijn bezweken. Maar er zijn andere gevaren: slaapgebrek, extreme jetlag, overwerkt zijn, de stress van elke avond een publiek voor je te moeten winnen, de stress dat je maar zo goed bent als je laatste product, deadlines… Maar ik heb een karrenvracht kinderen en kleinkinderen en geloof me: het idee om hen ooit te moeten verlaten, weegt nog veel meer.»

HUMO Je hoeft geen namen te noemen, maar heb je ooit een collega gewaarschuwd: als je zo verder gaat, dan…?

STING «Waarschuwen is iets te dramatisch uitgedrukt. Maar zulke gesprekken zijn er geweest, ja: ‘Stop this, it fucks you up.’ Maar ik durf niet te zeggen dat ze iets hebben uitgehaald. Meestal dirigeert het probleem het brein: als de ster in kwestie een drankprobleem heeft, dan fluistert de demon alcohol hem in: ‘Luister niet naar die onnozele Sting, hij is gewoon jaloers op jou.’ Of iets van die aard. Als het om muzikanten in mijn directe omgeving ging, kon ik meer gewicht in de schaal leggen – als bandleader, als, de facto, hun werkgever. Maar, voor alle duidelijkheid: ik bevond me niet in de positie dat ik Prince kon opbellen en hem de les spellen over de medicijnen die hij gebruikte. Ik was zelf geenszins immuun voor al die valkuilen, maar ik heb gelukkig geen verslavende persoonlijkheid. Ik ken maat, ik kan stoppen, ik laat me niet meeslepen. Mijn enige verslaving is werk. Ik ben overigens niet bang van de dood. Maar ik wil niet abrupt sterven, ik wil het zien aankomen, het proces bewust beleven, tijd krijgen om afscheid te nemen.»

HUMO Mijn favoriet op deze plaat is ‘The Empty Chair’. Een song die de top tien kan halen van populaire songs op begrafenissen.

STING «De eerste aanzet voor dat nummer was mijn verontwaardiging over het lot van de persfotograaf James Foley, die door IS werd onthoofd. De moordenaars stuurden een e-mail naar zijn ouders om de executie aan te kondigen. Het beeld van een lege stoel aan tafel leek me gepast. Pas later heb ik vernomen dat de familie van Foley tijdens zijn gevangenschap thuis inderdaad symbolisch een lege stoel aan tafel vrijhield en bij elke maaltijd ook voor hem een bord klaarzette. Sindsdien hebben Joodse vrienden me verteld dat in hun cultuur een lege stoel wordt vrijgehouden voor de profeet Elia, omdat men wacht op zijn terugkeer.»

HUMO Met ‘Inshallah’, wat zoveel betekent als ‘bij Gods wil’, begeef je je op glad ijs. Ik neem aan dat iemand als jij, die veel te verliezen heeft, goed heeft nagedacht voor hij zich aan zo’n onderwerp waagt.

STING «Ik ben een agnosticus. En ik vind alle georganiseerde religies potentieel gevaarlijk. Maar ik vond dat ik niet kon zwijgen. Ik heb geen politieke oplossing voor de huidige crisis, en ik vrees dat een hele generatie ermee zal zitten. Maar ik vind principieel dat vluchtelingen geholpen moeten worden. En dat je mensen die vervolgd worden, moet beschermen. Zou ik zelf op een boot springen om aan de bommen en de vervolging in m’n eigen land te ontsnappen? Natuurlijk wel. Empathie en consequent handelen zijn essentiële karaktertrekken van elk beschaafd mens. En ik ben een optimist, dat helpt. Maar ’t zijn harde tijden voor optimisten. The world’s fucked.»

Ver van huis

HUMO Laten we eerlijk zijn: als een superster met jouw cv na dertien jaar voor het eerst weer een rockplaat maakt, dan wordt niets aan het toeval overgelaten. Is de hoesfoto van ‘57th & 9th’ geposeerd of was je echt om vijf uur ’s ochtends te voet en alleen op een straathoek in New York te vinden?

STING «Ik was niet altijd alleen. En ik stond ook niet urenlang stil op die straathoek, wachtend op fans of overvallers (grinnikt). Maar ik wandelde wel drie maanden lang elke ochtend fifteen blocks van mijn appartement naar de opnamestudio. En ik sta altijd heel vroeg op. Ik ben de zoon van een melkboer.»

HUMO Je woont in New York nu?

STING «Ja, het grootste deel van de tijd. Als ik niet op tournee ben. Maar we verblijven ook vaak in Il Palagio (zijn landgoed in Toscane, red.).»

HUMO O, dan staat je prachtige 17de-eeuwse landhuis Lake House in de buurt van Stonehenge leeg? Zal ik housesitten?

STING «Be my guest.»

HUMO Ik neem aan dat je je zelf ook bewust bent van de ironie van zeven huizen te hebben maar er zelden of nooit te zijn?

STING «Zoals alle welgestelde mensen die hard werken. Ik heb de voorbije veertig jaar wellicht meer gereisd dan de doorsnee piloot. En ik reis ook vaak te voet of met de auto. De meest persoonlijke song op deze plaat is wellicht ‘Heading South on the Great North Road’. De Great North Road is de straat in Newcastle die naar de snelweg leidt – de route die alle inwoners nemen als ze het harde leven van mijn geboortestad willen ontvluchten. Ik behoor nog tot de generatie die door de leraars werd geslagen – tweeënveertig klappen van het rietje op m’n vingers in één jaar tijd, terwijl een bloedende Jezus aan het kruis toekeek. Ik heb ooit de deurwaarder de piano van mijn moeder zien buitendragen. Die momenten hebben me getekend. Nu gaat het er iets beter aan toe, maar voor mij en mijn vriendjes betekende in Newcastle blijven: in de mijn of op de scheepswerf belanden, om daar onderbetaald werk te verrichten dat je gezondheid ondermijnde, zodat je vroeg oud werd. Dat is wat ik rondom me zag bij de generatie van mijn ouders. Daaraan wilde ik ontsnappen. Muziek was voor mij een passie, maar ook een levenslijn, een ontsnappingsroute. Streekgenoten zoals Mark Knopfler, Bryan Ferry en Brian Johnson van AC/DC hebben dat ook beseft. In die zin zijn ook wij allemaal migranten.»

HUMO Hoe reis je te voet? Sorry, maar ik zie Sting niet ongestoord doorheen Europa en Amerika wandelen.

STING «Nee, dat kan ik niet en dat doe ik dan ook niet. Maar het lukt me wel in Tibet, in Nepal en in Indië. Ik wandel dan de route van de lokale pelgrims. Ik ben zo naar de bronnen van de Ganges en de Yamuna gereisd in het Himalayagebergte. Ik heb toen een paar weken in openlucht geslapen, naast de weg, net als de andere pelgrims, die geen flauw benul hadden wie ik was. Ik heb ook gekampeerd in de Thar-woestijn en in Rajasthan. Ik wil niet hypocriet doen, ik ben blij met wie ik ben, ik geniet vaak van het rockstergevoel. Maar: sometimes you need a holiday from yourself. Even níét Sting zijn is heel verfrissend.»

HUMO Jij bekleedt los van je muziek een bijzondere plek in ons leven: mijn vrouw en ik ontmoetten elkaar op een concert van jou en ons kind zou dus zonder jou nooit zijn geboren. Maar dat soort reacties krijg jij natuurlijk dagelijks.

Sting «Het gebeurt inderdaad vaak dat mensen me vertellen dat mijn muziek de soundtrack was bij hun verloving, hun trouwfeest of de begrafenis van een ouder of vriend. Ik ben daar blij om, het geeft me ook het gevoel dat wat ik doe relevant is. Ik ben trots op mijn oorwurmen: songs die mensen niet uit hun hoofd krijgen. Songs die verbonden zijn aan mijlpalen in mensenlevens. Sommige van die songs schreef ik op een beschimmeld studiootje met een ongeïnteresseerde kat als enige getuige… En nu zing ik ze voor miljoenen mensen. Sommige mensen vinden dat ‘Every Breath You Take’ een sinistere, claustrofobische song is. Anderen vinden ’m heel romantisch. Beide interpretaties kloppen, ’t is een heel ambigue song, en van mij mag iedereen ’m kiezen als openingsdans op z’n huwelijk. Zolang ze mij maar niet de schuld geven van hun eventuele bittere echtscheiding.»

HUMO Je bent een bassist. Ik ben geen muzikant, maar ik wed dat gitaristen nooit jouw beste songs hadden kunnen schrijven.

STING «Ik kan het niet bewijzen, maar ik vermoed dat wat je zegt klopt. Ik heb het altijd grappig gevonden dat bijna alle jonge mensen per se de eerste viool willen spelen als ze muzikant worden: leadgitaar spelen, frontman zijn… Terwijl een bassist best veel macht heeft: it’s only a C chord if I play a C. Bas spelen én frontman zijn, geeft je nog meer macht. Then you control top and bottom. Dat had ik al snel door (grijnst). En Paul McCartney en Brian Wilson beseften het voor mij. De bas is het wapen van de goedaardige dictator.»

HUMO Je bent begonnen als basgitarist in een jazzgroepje. Maar toen de punk raasde, deed je alsof je een punker van het eerste uur was. Wat zegt dat over jou?

STING «Dat ik extreem ambitieus en opportunistisch was. First you get lucky, then you get smart.»

HUMO Dicteert je stemming de teneur van een song, of gebruik je je stemming als contrapunt? Schrijf je bijvoorbeeld eerder een exuberante rocker in een melancholische bui?

STING «Allereerst: ik heb nooit geloofd in het romantische cliché van de artiest die moet lijden voor zijn kunst. Ik wil ook geen lijden forceren in de hoop dat dat meer of betere songs oplevert. Het noodlot heeft me al genoeg opdoffers gegeven om te kunnen putten uit een goed gevuld reservoir van twijfel en verdriet – ook al lijd ik dan schijnbaar een benijdenswaardig leven. Anderzijds heeft songs schrijven zeker een therapeutisch effect op me gehad. Het verlies van mijn ouders heb ik eerst jarenlang weggeduwd, ik maakte mezelf wijs dat ik geen tijd had om te rouwen. Dat heb ik pas gedaan toen ik ‘The Soul Cages’ schreef.»

HUMO Is ‘I Can’t Stop Thinking About You’ een song over een writer’s block? In dat geval verdien je geld door te zingen ‘Ik heb geen idee waarover ik het nu weer moet hebben’. Handig bekeken.

STING «Ha! Zo erg is het niet. Die tekst bevat een overdosis metafoortjes en beeldspraak. Ik woon zoals je weet in een groot huis, zelfs in meerdere grote huizen. Maar ik heb me teruggetrokken in een klein, onverwarmd houten hutje aan de rivier en heb mezelf gedwongen daar te blijven tot ik een vracht hopelijk goeie songs had geschreven. En terwijl ik daar op inspiratie zat te wachten, viel het me op dat een blanco vel papier de voortzetting leek van de sneeuw buiten. Ik stel me de muze niet voor als één of andere femme fatale, maar na al die jaren weet ik wel dat er íéts is, dat iets in je kan varen, dat je wordt opgetild naar een hoger niveau, als alle voorwaarden zijn vervuld. Wist ik maar wat die voorwaarden zijn (grinnikt). Ik heb periodes gekend waar de jacht op inspiratie bijna een obsessie werd, en da’s ook niet goed. De muze blokkeert en vlucht als je ze onder druk zet.»

Grapje, Paul!

HUMO Ik heb vier concerten gezien van de reünietournee van The Police. Die waren heel goed, maar ik had niet de indruk dat jullie met elkaar communiceerden op dat podium.

STING «Als oefening in nostalgie was het een groot succes, maar de oude dynamiek stak opnieuw de kop op. En ik was het ondertussen al dertig jaar gewoon dat ik mensen die me tegenspraken kon ontslaan (lacht). Net zoals vroeger had Stewart (Copeland, red.) de neiging om te snel te drummen. Net zoals vroeger bleek dat ik beter georganiseerd was, efficiënter, preciezer. Andy (Summers, red.) houdt van improviseren, ik niet, want dan klinken mijn songs slordiger. Voor mij is een concert architectuur, en de setlist een schaakbord. De anderen wilden de groep opnieuw opstarten, ik niet. Ik vind een powertrio tegenwoordig te beperkend.»

HUMO Van wie zou je willen dat hij of zij hier dadelijk binnenstapt om je uit te nodigen voor een samenwerking?

STING «Levend of dood? Miles Davis. Ik had op ‘Kind of Blue’ willen meespelen. Ik zou al blij geweest zijn als ik in een hoekje mocht toekijken wat zij deden. Ik had willen meewerken aan ‘Sergeant Pepper’s’, maar wie weet had ik het wel verknoeid (lacht). Ik had samen met Paul Simon zo’n bureautje in de Brill Building willen delen.»

HUMO Je bent met Simon op tournee geweest. Ik heb geen Abessijnse neusfluit gehoord.

STING (lacht) «Dat was een grapje. Paul had op het laatste moment een tuba toegevoegd zonder mij daarover in te lichten. Dus ik kondigde aan dat ook ik een extra muzikant had ingehuurd, die solo’s op een Abessijnse neusfluit zou spelen… Enkel op songs van Paul, niet op de mijne.»

HUMO Je hebt ook met Peter Gabriel getourd. Jullie kunnen goed met elkaar overweg en jullie zijn qua talent en cv aan elkaar gewaagd. Maar je bent ook competitief…

STING (grijnzend) «Very.»

HUMO Is er dan geen moment tijdens zo’n gezamenlijke show dat je denkt: ‘Hola, Peter heeft met dit nummer wel héél veel succes, wat is nu mijn meest geschikte tegenzet om hem te overtroeven?’

STING «Natuurlijk. De hele avond (lacht smakelijk). De shows met Peter duurden drie uur, en we stonden allebei de hele tijd op het podium, de helft van de tijd als begeleider van de ander. Ik werd plots gereduceerd tot de bassist van Peter Gabriel, en hij tot mijn pianist. Da’s op zich al schizofreen, want dan moet je om de paar minuten mentaal switchen van frontman- naar sidekickmodus. Het was call and response, maar dan met hele songs. We hadden tijdens de repetities een setlist opgesteld, maar die veranderde elke avond. ’t Was allemaal heel aimabel en collegiaal, maar er hing ook iets in de lucht van: ‘Okay, show me what you’ve got.’ Ik vond het boeiend om Peters songs te zingen: ‘Shock the Monkey’, ‘Games Without Frontiers’… Maar de meest intense momenten voor mij waren die waarop we allemaal met elkaar versmolten: onze begeleidingsgroepen en wijzelf werden dan één groep, een veertienkoppig monster. Voor mij, en hopelijk ook voor het publiek, had het zeker een meerwaarde.»

HUMO Sinds onze vorige ontmoeting is de grootste rioolkrant van Engeland opgedoekt, The News of the World, die de telefoons van beroemdheden liet afluisteren. Jij bent goed geplaatst om aan leken als ik duidelijk te maken hoeveel last sterren van die lui hebben.

STING«Je kunt de roddelpers op twee manieren bekijken. Je kunt zeggen: ‘De schandaalpers is ons equivalent van de Stasi.’ En dat is geen onredelijke analyse (grinnikt). Of je kunt zeggen: ‘Hoge bomen vangen veel wind, en iedereen komt weleens aan de beurt.’ ’t Is een moderne schandpaal, waarbij de journalisten rotte eieren gooien. Het is ook nuttig dat de pompositeit van the great and the good af en toe wordt doorprikt. Ik heb vaak last gehad van opdringerige, manipulatieve roddeljournalisten, maar ik heb ze ook voor m’n kar gespannen als me dat goed uitkwam. Ik geloof niet dat mijn telefoon werd afgeluisterd, maar ik lig er niet wakker van.»

HUMO Hoe gaat het nog met het regenwoud en jouw Rainforest Foundation?

STING «Onze organisatie doet meer dan enkel het kappen van bomen voorkomen in het regenwoud. Ook al hebben we alleen al in Brazilië een gebied ter grootte van Zwitserland gekocht en beschermd. We hebben in meer dan twintig landen structuren opgezet die belangen van de lokale bevolking beschermen, ook in Azië en Afrika. Alles houdt verband met alles. Er is een directe link tussen ontbossing en mensenrechten en de ozonlaag en voedseltekorten en ga zo maar door.»

HUMO Wat vond je als Englishman in New York van de brexit?

STING «Het is een grote vergissing die ons duur zal te staan komen. En het was fout zo’n belangrijke zaak te beslechten middels een referendum, want dan overheersen niet de feiten maar emoties. Hitler was een groot voorstander van referenda. Dat zegt iets.»

undefined

Op 12 november treedt Sting

op voor de heropening van de Bataclan in Parijs.