‘Ik sta nu dichter bij mezelf, maar ik weet ook: de reis is nog maar net begonnen’

Kae Tempest (36) outte zich in augustus 2020 in een Instagrampost als non-binair en stond dit jaar voor het eerst als genderneutraal op de planken, met onder meer een passage in ‘The Tonight Show’ van Jimmy Fallon. Wie zoekt, kan online uiteraard hun deadname nog vinden, maar het moet gezegd: de sporen zijn aardig uitgewist. Na een roman, een non-fictieboek, drie toneelstukken en vijf poëziebundels bracht Tempest onlangs het indrukwekkende ‘The Line Is a Curve’ uit, hun vierde plaat. Op 15 juli komt hen met dat opvallend warme werkstuk naar Gent Jazz.

HUMO Ik heb je muziek altijd goed gevonden, maar ‘The Line Is a Curve’ is de eerste plaat waarvoor ik het woord ‘mooi’ zou durven boven te halen.

KAE TEMPEST «Ik begrijp wat je bedoelt. Een warme, verwelkomende, omarmende sound. Met akoestische drums in plaats van elektronische, met een ander gitaargeluid van Dan (Carey, Tempests producer en rechterhand, red.). Mijn vorige platen waren muzikaal confronterender. In elke song woedde wel één of ander conflict. Maar op sommige demo’s van die platen kon je ons al in deze richting horen evolueren. Nu was de tijd rijp om iets te maken dat weelderiger aanvoelde.»

HUMO Eightiessynths hoorden daar ook bij?

TEMPEST «Dan en ik houden daar gewoon enorm van (lacht). Hij had net een Moog One gekocht toen we aan de demosessies begonnen. We raakten zo gefascineerd door dat instrument dat we ons gingen afvragen wat we konden teweegbrengen met één synth en mijn stem. ‘Smoking’, ‘Priority Boredom’, ‘I Saw Light’: allemaal songs die zo zijn begonnen. Even hebben we overwogen om de hele plaat zo te maken, maar gaandeweg werd het omgekeerde ons motto: ‘Laten we meer instrumenten gebruiken dan ooit!’ (lacht) Met als resultaat onze muzikaalste plaat.»

HUMO Mensen zijn vaak het meest gefascineerd door de muziek die ze nét niet bewust meegemaakt hebben. Verklaart dat jouw liefde voor het geluid van de jaren 80?

TEMPEST «Misschien wel, ja. Mijn oudere broers en zussen zijn wel opgegroeid in de jaren 80. Zij zeggen: ‘Waarom vindt iedereen dat decennium ineens zo cool? Wij waren erbij, and it was shit!’ (lacht) Dezelfde gemengde gevoelens heb ik bij de jaren 90.

»Dat gezegd zijnde, voel ik geen nostalgische connectie met de muziek van de eighties. Toen ik naar muziek begon te luisteren, luisterde ik naar dingen van dat moment, maar ook van decennia eerder. En het klonk me allemaal even fris in de oren. Ik luister niet naar iets omdat het tot een bepaalde tijd behoort, maar omdat ik een verbondenheid voel tussen de performer en de muziek enerzijds, en mezelf als luisteraar anderzijds.

»Ik heb ook nooit in genres gedacht of geluisterd. Of het nu om rootsmuziek, country, reggae, hiphop of wat dan ook gaat: de oprechtheid van de performance, daar gaat het me om.»

SCHOONHEID IN METAL

HUMO Je hebt muziek nooit gebruikt om je een identiteit aan te meten?

TEMPEST «Ik heb me nooit gekleed naar een genre, als je dat bedoelt. Een tijdlang heb ik wel héél veel naar hiphop geluisterd, en daar zal ik toen wel een deel van mijn identiteit hebben uitgehaald. Veel van mijn vrienden waren into metal óf into hiphop. Livemuziek of samples: je moest kiezen. Daar heb ik nooit aan meegedaan. Al kan ik niet zeggen dat ik veel naar metal heb geluisterd (lacht). Ja, ik was dol op de drums, maar de rest sprak me niet aan.

»Onlangs zat ik in de auto op weg naar de luchthaven, om vier uur ’s ochtends. Nadat mijn playlist was afgelopen, begon Spotify spontaan dingen af te spelen. Er moet iets van Deftones in die playlist hebben gestaan, want plots kreeg ik een hele hoop ninetiesmetal over me heen. Ik kon het niet afzetten omdat ik me op de weg wilde concentreren, en na een tijdje begon ik er zowaar van te genieten. Deftones, Tool, System of a Down…»

HUMO De perfecte soundtrack bij de ochtendspits.

TEMPEST «Ik moest lachen met sommige van die typische metalclichés, maar geleidelijk aan begon ik er ook de schoonheid van in te zien. Om maar te zeggen: ik heb nooit muziek of genres buitengesloten, heb nooit bewust níét naar iets geluisterd. Sommige dingen spraken me op bepaalde momenten gewoon meer aan dan andere.

»En nu zit ik dus tot over mijn oren in de metal (lacht).»

HUMO Ben je ooit je liefde voor een artiest kwijtgeraakt?

TEMPEST «Niet bewust, maar met sommige artiesten is het contact wel verwaterd.

»De eerste rapper op wie ik echt dol was – ik zal een jaar of 10 geweest zijn – was Ma$e. Herinner je je die nog? Hij was zo’n beetje de jongere, kitscherige sidekick van The Notorious B.I.G. Heel luie flow, altijd een glimlach om zijn lippen: I loved him. Maar ik heb in geen 25 jaar nog naar hem geluisterd. Mocht ik hem toevallig op de radio horen, ik zou er meteen vrolijk van worden, maar het is niet dezelfde liefde als die voor pakweg A Tribe Called Quest, die nooit is weggegaan.»

HUMO Op ‘The Line Is a Curve’ werk je meer dan ooit samen met andere zangers en zangeressen.

TEMPEST «Ik had daar gewoon zin in, ik wilde samenwerken. Zo is het voor mij ook begonnen: muziek was iets wat ik samen met mijn vrienden deed. Of vóór mijn vrienden. Lianne La Havas, Grian Chatten van Fontaines D.C. en Kevin Abstract van Brockhampton – namen die iedereen kent – doen mee op deze plaat, maar er zijn ook mensen met wie ik al sinds mijn 17de samenwerk. Vrienden met wie ik als tiener nog in groepjes heb gezeten. Bij mijn vorige drie platen lag de focus zo sterk op het concept en het verhaal dat er geen plaats was voor iets anders. Op deze plaat wilde ik ruimte, en kon ik eindelijk de mensen uitnodigen met wie ik al jaren iets wilde doen.»

HUMO Toen Jay-Z ‘4:44’ schreef, was hij naar eigen zeggen zwaar geïnspireerd door de demo’s van jouw plaat ‘The Book of Traps and Lessons’, die Rick Rubin hem had laten horen. Heb je overwogen om hem te vragen voor een samenwerking?

TEMPEST «Nee, dat zou geforceerd geweest zijn. Maar als de kans zich ooit op natuurlijke wijze aandient: waarom niet?»

HUMO Om je skills te perfectioneren, zong je vroeger blijkbaar weleens voor kinderen aan bushaltes.

TEMPEST (lacht) «Ik zong en rapte voor iedereen. Het was als een soort koorts. Een allesverpletterende drang om een connectie te maken met mensen, om gehoord te worden. Die drang veroorzaakte een gigantische onrust, maar was ook een motor. Als ik mensen zag, wilde ik naar hen toe stappen en beginnen te rappen: ‘Hey, you wanna hear my bars?’ Mensen in treinen, aan bushaltes, voor winkels, in wachtrijen: niemand was veilig!

»Met vrienden ging ik elke week naar een platenwinkel in Londen waar voor de deur op straat open mics werden gehouden. Achteraf namen we de nachtbus terug naar Zuid-Londen, een heel eind. De hele rit lang zaten we te rappen, terwijl mijn vrienden de beat trommelden op het raam van de bus. De helft van de andere mensen die op dat uur nog in de bus zaten, vond het geweldig. De andere helft zag je denken: these fucking kids.»

HUILEND IN HET MUSEUM

HUMO Waarom ben je op je 16de eigenlijk naar de gerenommeerde BRIT School for Performing Arts and Technology in Londen gegaan?

TEMPEST «De moeder van Kwake Bass, een jeugdvriend die ook drumt op de nieuwe plaat, had ervan gehoord: de BRIT School zou, zo werd gezegd, een soort mythische plek zijn waar je muziek mocht maken in plaats van les te volgen. Dus gingen we een kijkje nemen. En het was als een fucking droom. Er waren repetitieruimtes, een opnamestudio, een radiozender… En overal mensen die gepassioneerd waren door muziek. Gepassioneerd door íéts. Dansers, theatermensen, zangers…

»Ik deed auditie met mijn gitaar, en tegen alle verwachtingen in werd ik toegelaten. Maar ik heb er niet veel van terechtgebracht. Ik zat slecht in mijn vel: drank, drugs, mentale problemen.»

HUMO Schreef je al poëzie?

TEMPEST «Zo noemde ik het niet. Ik schreef, maar het was een privézaak.»

HUMO Mag ik je een quote van een Nobelprijswinnaar voorlezen?

TEMPEST «Graag.»

HUMO ‘Je hoeft niet te schrijven om dichter te zijn. Sommige dichters werken in tankstations. Ik noem mezelf geen dichter omdat ik niet van het woord hou. Ik ben meer een trapezeartiest.’

TEMPEST «Dat kan van eender wie zijn. Geen idee, zeg maar.»

HUMO Bob Dylan.

TEMPEST (Verbaasd) «Heeft Dylan de Nobelprijs gewonnen?»

HUMO Voor de Literatuur. In 2016.

TEMPEST (lacht hard) «’t Is waar. Ik wist dat hij toen een prijs gewonnen heeft, maar was vergeten welke.

»Ik begrijp wat hij zegt, hoor. ‘Dichter’ verwijst naar een gevoeligheid, een bepaald soort ziel, eerder dan naar iemand die woorden op papier zet. Wist je dat ze in Brazilië het woord dichter gebruiken als een term om liefde te betuigen? ‘How are you, my poet?’ ‘Hoe gaat het, jij warme, gevoelige mens?’»

HUMO Ik ben een trapezeartiest, zegt Dylan ook. Waarmee hij volgens mij wil aangeven dat hij niet alleen in het hokje van dichters geplaatst wil worden. Ook jij bent vele dingen: dichter, theaterschrijver, muzikant, rapper…

TEMPEST «Iedereen is vele dingen. Wat Dylan misschien wil zeggen is dat hij gevaarlijke trucs doet (lacht). Hij slingert over grote hoogtes, op zoek naar iets om zich aan vast te klampen. Alleen: door zichzelf zo te omschrijven, toont hij aan dat hij een dichter is (lacht).»

HUMO Je wist naar verluidt zeker dat je dit keer je gezicht op de hoes van de plaat wilde. Wist je ook dat het een onscherpe foto moest zijn?

TEMPEST (lacht) «Nee, ik wist alleen dat ik Wolfgang Tillmans wilde als fotograaf. Mijn toenmalige vriendin heeft me jaren geleden eens meegenomen naar een tentoonstelling van hem in Tate Britain in Londen. Ik heb daar twee uur lang huilend van ontroering rondgelopen.»

ZOOMEN MET FLEA

HUMO Hoe was het om voor het eerst met je nieuwe naam en identiteit het podium op te gaan?

TEMPEST «Geweldig! Ik sta nu dichter bij mezelf, voel me beter in mijn vel, omdat ik écht moeite doe om me beter te voelen. Maar ik weet ook: de reis is nog maar net begonnen.»

HUMO ‘Toen ik woord en muziek ontdekte,’ heb je ooit gezegd, ‘voelde het alsof ik mijn lichaam kon achterlaten.’ Is dat lichaam stilaan aan het terugkomen?

TEMPEST «Mijn lichaam heeft zwaar afgezien. Ik heb ook echt geprobeerd om het achter te laten. Met muziek en woord, maar ook met drank en drugs. Het resultaat was dat ik pijn leed, fysiek en mentaal.

»Nu ben ik mijn lichaam en geest opnieuw met elkaar in contact aan het brengen. Ik weet nu dat die twee afhankelijk zijn van elkaar, dat ze elkaar nodig hebben. Het is zoals de titel van dat prachtige boek van de Nederlands-Amerikaanse psychiater Bessel van der Kolk zegt: ‘The Body Keeps the Score’, het lichaam houdt de score bij.»

HUMO Tijdens de lockdown werd je via Zoom geïnterviewd door Flea van de Red Hot Chili Peppers. Het viel me op dat jullie dezelfde bril droegen, maar dat jij de jouwe halverwege afzette.

TEMPEST «Ik ben blind aan mijn linkeroog en zie heel slecht door mijn rechteroog. Als ik mijn bril niet draag, zie ik alleen vage contouren. Op het podium draag ik hem nooit, omdat ik anders zou sterven van de angst. Draag ik ’m wel, dan voel ik me vaak naakt en op mijn ongemak. Kae draagt een bril, Tempest niet. Ergens tijdens dat interview met Flea moet ik me onzeker zijn gaan voelen, vandaar mijn keuze voor… this other vision.»

HUMO Om af te ronden: jij zou ooit uit de kleedkamer van Method Man zijn gegooid.

TEMPEST (lacht) «Het was in die tijd dat ik wilde rappen voor iedereen. Ik was op zoek naar erkenning, wilde het maken, was wanhopig om binnen te raken in de muziekindustrie. Ik was met de trein naar een optreden van Method Man in Parijs gegaan, in het Elysée Montmartre, een zaal die ik kende uit de tekst van ‘You Got Me’ van The Roots. Het hele concert heb ik op de eerste rij gestaan, en achteraf heb ik mezelf tot in de backstage gerapt. Dat deed ik vaak: rappen voor de security, en dan lieten ze me binnen. Ik was 18 maar zag eruit als iemand van 12. Ik droeg een bril, had mijn haar omhoog, was een raar kind.

»Goed. Ik rapte me tot in de kleedkamer van Method Man, en daar stond hij: wit kleed, omringd door mooie vrouwen. Hij kwam net van het podium, en daar stond ineens dat gekke kind voor hem te rappen. Hij wilde me daar zo snel mogelijk weg, en heeft me op straat laten zetten. Nu ik zelf op het podium heb gestaan, snap ik dat perfect: hij wilde gewoon een joint roken, met vrouwen praten, chillen.

»(Lacht) Ik heb achteraf nog uren vol adrenaline door de straten van Parijs gelopen: ‘Hey, ik ben net eruit gegooid bij Method Man!’»

‘The Line Is a Curve’ is uit bij Fiction.
Kae Tempest speelt op 15 juli op Gent Jazz.