Even raven? De terugkeer van Kelela
‘Ik wil me loszingen van de witte, mannelijke blik’
‘Voor veel mensen is de club een toevluchtsoord, weg van hun zorgen. Voor mij is het de plaats waar ik in het reine kom met mezelf.’ En dus zal Kelela (spreek uit: ku-lu-la) u met haar nieuwe plaat ‘Raven’ als een magneet naar de dansvloer trekken, maar u daar ook een spiegel voorhouden. Tekst en uitleg? Tekst en uitleg.
‘Een massieve ster is spoorloos verdwenen,’ stond eind 2021 te lezen boven een nieuwsbericht over astronomie. Iemand deelde het op Twitter, en vulde aan: ‘Die ster heeft een naam: Kelela.’ In 2017 had de songschrijver, zangeres en producer haar debuut ‘Take Me Apart’ gelost – r&b-legende Erykah Badu liet meteen weten haar ‘dope’ te vinden – maar amper een jaar later was Kelela (familienaam: Mizanekristos) alweer van de radar verdwenen. ‘Ik wil mezelf de maat nemen,’ verklaarde de Amerikaanse, die afwisselend in Los Angeles en Londen woont. Vijf jaar lang zou ze nauwelijks een teken van leven geven. Tot in september 2022 de clip bij ‘Washed Away’ verscheen, de eerste single van haar nieuwe plaat ‘Raven’. In een onwerkelijk ogend woestijnlandschap zagen we Kelela, het haar gebleacht, onder een verschroeiende zon baden in een poel. Het tafereel schreeuwde om een verklaring, en die krijgt u in 3, 2, 1...
KELELA MIZANEKRISTOS «De video is opgenomen in Ethiopië, waar mijn ouders geboren zijn, meer bepaald in een afgelegen gebied dat de Danakildepressie heet. ’t Is de heetste plek op aarde. Juli spant de kroon, met temperaturen die de 50 graden kunnen overtreffen. Drie keer raden wanneer wij er waren voor die shoot.»
HUMO Je hebt het jezelf makkelijk gemaakt.
KELELA (lacht) «Yep. Maar ik had geen keuze, ik móést de clip daar opnemen. In de Danakildepressie is het alsof je op een andere planeet bent. Er zijn daar plekken waar geen enkele levensvorm het uithoudt, op wat bacteriën na. En tegelijk is precies daar in 1974 Lucy opgegraven: op dat moment was zij de oudste bekende mensachtige. Wat een schitterende tegenstelling!»
HUMO ‘Washed Away’ is de opener geworden van ‘Raven’. Je langverwachte tweede plaat moest, zei je, ‘een staalkaart van de dance’ worden.
KELELA «Dance is zo’n veelomvattend genre, met zoveel subgenres die op het eerste gehoor weinig met elkaar te maken hebben. Ik wilde de verborgen links blootleggen en samenbrengen. Een beetje zoals een dj dat zou doen op een mixtape. En natuurlijk wilde ik ook iets nieuws toevoegen.
»Eén subgenre dat absoluut op ‘Raven’ moest komen, was jungle-drum-’n-bass. Omdat het cool klinkt, maar ook omdat er in dat subgenre veel te weinig wordt gezongen: daar wilde ik iets aan doen.»
HUMO Het resultaat smeekt erom in een nachtclub te worden gedraaid. Is dat heilig terrein voor jou?
KELELA «Ja, maar op een andere manier dan je misschien denkt. Voor veel mensen zijn nachtclubs een toevluchtsoord, een plek om aan de harde werkelijkheid te ontsnappen. Ze hopen dat de nacht nooit eindigt, en ’s anderendaags staan ze op met een slecht gevoel: de zorgen waarvan ze waren weggevlucht – de angsten, de conflicten – zijn er nog altijd.
»Voor mij is de club een plaats waar je in het reine kunt komen met jezelf, waar je de confrontatie met je emoties aangaat. Het genot dat je daaruit kunt halen... Ik zou het bijna explosief durven te noemen. En ik denk dat ‘Raven’ daarbij kan helpen. Via mijn muziek wil ik je laten voelen wat je voelt. Kelela, vertaler van emoties! (Lacht) Klinkt niet slecht, hè.»
HUMO Nog een deel van je missionstatement: je wilde ‘Raven’ op een intuïtievere manier maken dan je debuut.
KELELA «Ja, het was mijn manier om me los te zingen van de witte, mannelijke blik. Die is nog altijd dominant in de muziekwereld, zeker als het gaat om alternatieve r&b en elektronica. Zelfs al heb je een geheide hit geschreven: zolang die ene witte platenbons je niet erkent, zal niemand dat nummer ooit te horen krijgen. En dus ga je je met je muziek onbewust tot die figuur richten. Ik denk dat veel artiesten niet willen toegeven hoeveel druk ze zichzelf daarmee opleggen. Ik heb me er zelf ook schuldig aan gemaakt, ik weet hoe funest het is voor je creativiteit. Met ‘Raven’ wilde ik daar verandering in brengen. Gedaan met de zelfcensuur! Als ik tijdens het schrijven onzeker was over een passage, vroeg ik geen raad aan professionals maar aan twee vrienden: zij hebben me verplicht om trouw te blijven aan mezelf.
»Telkens als ik een song ging inzingen, wachtte ik ook tot het allerlaatste moment om naar de muziek te luisteren. Daardoor kon ik mijn eerste reactie op de instrumenten vastleggen. Dat had ik vroeger al geprobeerd, maar toen kon ik de verleiding niet weerstaan om achteraf van alles aan te passen. Ik dacht dat ik een song zo beter maakte, maar eigenlijk deed ik het om aan allerlei verwachtingspatronen te voldoen.
»Uiteindelijk zijn dertien van de vijftien nummers op ‘Raven’ in zes dagen tijd ontstaan. Het was een intens, bijna therapeutisch proces.»
HUMO Je richt je expliciet tot zwarte queers. Hoeven zwarte cisgender mannen geen boodschap aan ‘Raven’ te hebben?
KELELA «In mijn ogen zijn zwarte cisgender mannen de zwakste schakel. Als er een plaatsje vrijkomt in het witte clubje, zijn zij de eersten die worden toegelaten. En liever dan weerstand te bieden aan het systeem treden ze tot het kransje toe. Daarmee komen we geen stap verder. Dus ja, daarom spreek ik in de eerste plaats zwarte queers aan. Zij voelen het witte, mannelijke privilege het sterkst. Ze worden in een kwetsbare positie geduwd, waar ze vervolgens heel wat shit over zich heen krijgen.»
HUMO Spreek je uit ervaring?
KELELA «Ik heb angstbeelden, ja. Als ik naar het ziekenhuis moet voor een ingreep, ben ik bang dat de arts vanwege mijn huidskleur ruw zal zijn met mijn lichaam, of minder zorgzaam. Ik wil taal vinden voor die angst, zodat ik ermee kan leren omgaan en mezelf ervan kan verlossen.
»Ik wil dat mijn muziek ook voor andere queers heilzaam is, waardoor ze niet verstarren – hoe oneerlijk ze ook behandeld worden. En dat ze er keihard op kunnen raven, natuurlijk (lacht).»
HUMO Op welke plaatsen, weg van de club, zou je ‘Raven’ ook aanbevelen?
KELELA «In de auto! Je rijdt naar huis, helemaal opgefokt door je duffe kantoorbaan, je schreeuwt de teksten mee, en je danst zo goed en zo kwaad als je gordel het toelaat. En na thuiskomst leg je de plaat op in je slaapkamer.»
HUMO Afgesproken! Tot slot: je hebt ooit in een metalband gespeeld. Mag ik me jou daar al gillend en gruntend bij voorstellen?
KELELA «Dat laat ik geheel en al aan jouw verbeelding over (lacht).
»Een volwaardige band zou ik het niet noemen, het was gewoon iets dat ik met mijn latere lief deed. Hij was een geboren gitaargod, en ik had weleens een paar jazzstandards gezongen in bars – en van het één kwam het ander. Ik zag het als een uitdaging: hoe kan ik op dit vreemde, extreme terrein een pad voor mezelf banen? Tot ik begon in te zien dat metal, als je pakweg de grunts even wegdenkt, veel weg heeft van postbop en jazz. Opeens voelde het niet zo onnatuurlijk meer om me naar die rol te schikken.
»Ik ben blij met de scene waarin ik nu zit. Mijn publiek geeft me het gevoel dat ik, als ik wil, nog driedúízend genres mag verkennen. Werk op de plank, met andere woorden.»
‘Raven’ verschijnt op 10 februari bij Warp.
Luister ook naar onze playlist:
