In de hernieuwde canon van de muziek verdringt Marvin Gaye The Beatles: ‘Helemaal van deze tijd’

Het iconische album ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ van The Beatles is niet langer de aanvoerder van de lijst van de 500 beste albums aller tijden, die het Amerikaanse muziektijdschrift Rolling Stone eens in de zoveel jaar samenstelt. Marvin Gayes ‘What’s Going On’ staat nu op nummer 1, het Beatles-album keldert naar plek 24.

De Rolling Stone-lijst werd voor het eerst gepubliceerd in 2003 en in 2012 iets opgefrist. Dit jaar vond het magazine het tijd om de canon, met 63 miljoen views hun best gelezen artikel ooit, grondig te herzien. ‘Het is geen definitieve lijst. Smaak verandert, nieuwe genres doen hun intrede, de geschiedenis van de muziek wordt continu herschreven,’ schrijft Rolling Stone in een verklaring.

Het blad besloot meer dan driehonderd artiesten, producers, recensenten en andere mensen uit de muziekindustrie te vragen wat volgens hen de ‘Top 500 beste albums ooit’ is – zo deden onder meer hedendaagse sterren als Beyoncé, Taylor Swift en Billie Eilish hun zegje, net als oudgedienden als The Edge (U2), Gene Simmons (Kiss) en Stevie Nicks (Fleetwood Mac).

Nieuwkomers

De herziene versie bevat 154 albums die in de versies van 2003 en 2012 er nog niet in stonden, 86 albums zijn van deze eeuw. Nieuwkomers zijn onder meer Kendrick Lamars ‘To Pimp a Butterfly’ (op nummer 19), Beyoncés ‘Lemonade’ (op 32), Taylor Swifts ‘Red’ (plek 99) en Billie Eilish’ ‘When We All Fall Asleep, Where Do We Go?’ (op 397). Maar de klassiekers blijven klassiekers, stelt Rolling Stone gerust.

Al worden er ook flink wat albums van legendarische artiesten en bands nu anders op waarde geschat. Zo staat Bob Dylan – met acht albums in de lijst – nu met ‘Blood on the Tracks’ in de top 10 (eerder 16), maar vallen ‘Blonde on Blonde’ (van 9 naar 38) en ‘Highway 61 Revisited’ (van 4 naar 18) eruit. The Beatles hebben vermoedelijk het meest last van alle verschuivingen: hoewel John Lennon en co. nog altijd hofleverancier zijn met negen albums in de lijst, zagen ze hun aandeel in de top tien slinken van vier in 2003 naar één nu, ‘Abbey Road’ (op plek 5).

Een effect dat deels zal komen door de tijdgeest, zegt de Nederlandse radio-dj Gerard Ekdom (42). ‘Je ziet heel veel r&b en hiphop; het is Black Lives Matter wat de klok slaat.’ Dat Marvin Gaye nu op 1 staat, is volkomen terecht, vindt hij. ‘Nog steeds elke letter van die plaat uit 1971 klopt en is actueel. Je ziet dat ontzettend veel artiesten schatplichtig aan Gaye zijn.’

Bij collega Barend van Deelen (32) van Radio 538 gaat de duikeling van ‘Sgt. Pepper’s’ hem aan het hart. ‘23 plaatsen omlaag, dat vind ik nogal wat. Ik denk dat dat te maken heeft met de nieuwe samenstellers, want zo’n legendarisch album zal toch niet opeens zoveel minder gewaardeerd worden? Dat zou ik wel pijnlijk vinden. Ik ben persoonlijk blij met Marvin Gaye op 1, helemaal mijn cup of tea, maar of die positie terecht is? Weet je wat het is? Als je honderd man daarover laat discussiëren in een zaaltje, loopt het net zo uit de hand als het mondmaskerdebat.’

Ekdom ziet in de lijst duidelijk de hand van professionals uit de muziekindustrie. ‘Die verkiezen liever Kanye West (met zes noteringen, red.), die wij misschien zien als een mafkees met een paar goede albums, boven een Queen, dat bij ons steevast bovenin de Top 2000 staat.”

Bovendien wordt een album nu misschien sneller gezien als ‘impactvol’, denkt Ekdom. ‘De tweede plaat van Harry Styles, ‘Fine Line’, is pas net uit, maar staat wel in deze lijst (op plek 491). Of neem een Kendrick Lamar of Drake, die negen miljoen miljard keer worden gestreamd. Vroeger kocht je een plaat van Phil Collins en draaide je die grijs, maar dat registreerden alleen je ouders en buren.’

Hoewel Van Deelen de muziek van nu draait, vindt hij het lastig om die dezelfde waardering te geven als de klassiekers uit de jaren 60, 70 en 80. ‘Billie Eilish is een fenomeen, daar is iedereen het over eens. Maar hoe groot is de invloed van nieuwkomers als zij over twintig jaar? De artiesten die tien jaar terug aan de top stonden, zijn nu grotendeels vervangen door nieuwe. Ik vind het goed dat Harry Styles en Billie Eilish in deze lijst staan, maar ben voorzichtig om ze meteen te benoemen als deel van de muziekgeschiedenis.’