‘Je kan cynisch doen over zulke campagnes, maar ze boeken meestal wél resultaat’: de (on)zin van de benefietsong

Praatjes vullen geen gaatjes, maar doen benefietsingles dat wél? ‘People Help the People’ zingen Belgische artiesten ten voordele van de slachtoffers door de aardbevingen in Syrië en Turkije. Want: bekende koppen krijgen méér gedaan. Zolang hun ego niet aan de haal gaat met het moreel kompas.

De allereerste benefietsingle met internationale weerklank was ‘Bangla Desh’ (1971). Of dat wordt toch zo algemeen aangenomen. Ex-Beatle George Harrison schreef die song na overstromingen in Bangladesh, waarbij een half miljoen mensen het leven lieten. Maar de aartsvader aller charity songs blijft natuurlijk ‘Do They Know It’s Christmas?’ (1984), waarbij Bob Geldof de grootste Britse sterren van het firmament plukte voor de slachtoffers van de hongersnood in Ethiopië. Omdat die song onverwacht zo’n massale bijval kreeg - 70.000 pond werd beoogd, twaalf miljoen singles gingen wereldwijd over de toonbank - liet een Amerikaans antwoord niet lang op zich wachten. ‘We Are the World’ (1985), goed voor twintig miljoen verkochte exemplaren, zette de toon voor een traditie van megalomaan opgezette benefietsongs.

De verkoopcijfers van Vlaamse benefietliedjes zijn dan wel minder astronomisch hoog, maar evengoed kijken we terug op een langlopende traditie. Nonkel Bob mikte al op uw goed hart en groene vingers met ‘Plant een boom’ (1970). Vanaf de jaren negentig werd de charity song pas echt een fenomeen, dankzij VTM. Jimmy Frey nam toen het voortouw in Artiesten met een hart: hun hitsingle ‘Samen leven’ (1990) gaf onder meer de aanzet tot de opstart van Levenslijn. Een opvallende verschuiving tekende zich af toen het kruim van de Vlaamse muziekwereld een al te bescheiden hitje scoorde met ‘Hand in hand’ (1992).

Twee jaar later werd geopteerd voor een cover van een bekende song van Mama’s Jasje. Allicht onder impuls van buitenlandse successen, waarbij gerecupereerde evergreens het meeste geld in het laatje bleken te brengen. ‘Songs die al eens hebben bewezen dat ze emotioneel doel treffen zorgen voor méér goodwill bij een groot publiek’, wist Bob Geldof. ‘Do They Know it’s Christmas’ werd om die reden dan ook in 1989 en 2004 gerecycleerd voor het goede doel. Maar ook classics als ‘Tears in Heaven’ van Eric Clapton of ‘Come Together’ van de Beatles werden al eens opgevist als steunsingle. Na de tsunami in 2004 kwam ook wereldwijde solidariteit op gang met een cover van ‘Mad World’ van Tears for Fears en ‘Geef een teken’: een bewerking van ‘Breek de stilte’, waarmee Stef Bos en Bob Savenberg in 1991 ons land verdedigd hadden op het Songfestival. Na de aardbeving in Haïti werd Leonard Cohens ‘Hallelujah’ dankzij Natalia en Gabriel Rios zelfs een grote commerciële hit in 2010.

Bombastisch wangedrocht

Vandaag zingen meer dan dertig Belgische artiesten samen ‘People Help the People’: een song die wereldwijd bekend werd in de versie van Birdy, maar ook de oorspronkelijke uitvoerders Cherry Ghost geen windeieren legde. Een gekend benefietlied met bekende koppen zorgt dus dat een ver-van-uw-bedverhaal u nauwer aan het hart gaat liggen. Maar geld inzamelen in het streamingtijdperk? Dat is natuurlijk geen sinecure. ‘People Help the People’ wordt dan ook eerder ingezet als muzikale ambassadeur van de gelijknamige radioactie, waarvoor zenders van VRT, DPG Media, Mediahuis en GoPlay vandaag de handen in elkaar slaan. Bekende koppen krijgen meer gedaan, beseft ook Selah Sue, één van de stemmen in de song: ‘Ik vind het als artiest een morele verplichting om je stem te gebruiken.’

Soms gaan de ego’s evenwel aan de haal met het moreel kompas. In de jaren tachtig pulkte heavy metal-liefdadigheidsgroep Hear N’ Aid zo pompeus aan de hartsnaren dat zelfs de fans over hun nek gingen. In ‘Stars’ (1986) hoor je Ronnie James Dio zich zachtjes op de borst kloppen: ‘Who cries for the children? I do!’ Om u een idee te geven: dat is de meest subtiele zin in dit bombastische wangedrocht. Méér dan de honger in Afrika, leek de song een stelletje opgeblazen ego’s te willen stillen.

En wanneer zelfbewieroking naar zelfbevlekking meurt, lonkt de parodie. In de film ‘Brüno’ tackelt Sacha Baron Cohen zulke megalomane weldoeners met de onnozele benefietsong ‘Dove of Peace’ (2009), waarin hij zichzelf achtereenvolgens beschrijft als vredesduif, witte Obama en Oostenrijkse Messias. In die spoof song persifleren Sting, Elton John en Bono zichzelf als het geweten van de wereld. Die laatste had overigens iets goed te maken. Een kwarteeuw voordien verzuchtte de frontman van U2 het fel gecontesteerde ‘Thank God it’s them, instead of you’ in ‘Do They Know It’s Christmas?’. Dat bleek niet de enige misdaad tegen tact: de clip toont popsterren als wereldvreemde miljonairs die vrolijk handtekeningen uitdelen, Sting die zonder blikken of blozen de regel ‘The bitter sting of tears’ zingt, terwijl banale stereotypes over arm Afrika de bovenhand halen.

Na het onsterfelijke ‘We Are The World’ probeerde Michael Jackson dat succes dunnetjes over te doen met ‘What More Can I Give’ (2001). Die song gaf vooral een lelijke knauw aan de geloofwaardigheid van benefietsongs. De clip, die verscheen in de nasleep van 9/11, bracht voornamelijk close-ups van een jong knaapjeskoor en de heldenverering van Wacko Jacko. Jakkes. Wyclef Jean zag zijn imago en carrière dan weer getorpedeerd toen bleek dat zijn benefiet voor Haïti vooral hém en zijn gezin had verrijkt.

Jeroen Swinnen, bandleider in ‘Liefde voor muziek’ en producer, zette zijn schouders onder de Vlaamse cover van ‘People for the People’. In Het Nieuwsblad relativeert hij het soms dubieuze imago van de benefietsong: ‘Je kan cynisch doen over zulke campagnes, maar ze boeken meestal wél resultaat.’

‘Iedereen helpt’, maandag 6 maart om 19.45 uur op Eén.
Doe een gift op het 1212-rekeningnummer BE19 0000 0000 1212 of via de website 1212.be. Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar.

(DM)