Villa VrijheidJohannes Genard (School is Cool)
‘Mannen komen, veel meer dan vrouwen, weg met geknoei’
In het voorjaar een nieuwe plaat uitbrengen – het profetisch getitelde ‘Things That Don’t Go Right’ – en dan door corona een hele festivalzomer en najaarstournee in rook zien opgaan: het overkwam School Is Cool, winnaar van Humo’s Rock Rally 2010, in 2020. Frontman Johannes Genard (33) likte zijn wonden, telde zijn zegeningen, en schuwde de confrontatie met zijn demonen niet. ‘Gelukkig heb ik iemand gevonden met wie ik kan praten.’
’t Groen Kwartier, pleisterplaats voor trendy Antwerpen. Vanaf een naburig fitnesscentrum waaien loeiharde technobeats richting het keuvelende terras van de koffiebar die Johannes Genard uitkoos voor dit interview. Sluit je ogen en je waant je op Tomorrowland. Het levert als vanzelf de openingsvraag op.
HUMO Begin deze zomer deelde je een prangende kwestie op je Facebook-pagina: ‘Shit, snel: bindteksten. Hoe doet ge dat nu weer? Huuulp!’
JOHANNES GENARD «Een zéér eerlijke inkijk in mijn psyche (lacht). Die avond moesten we spelen in Het Depot, en ik besefte ineens weer dat je tijdens zo’n clubshow toch verbinding moet maken met je publiek, zéker als dat moet zitten en mondmaskers moet dragen. En ik ben sowieso al zwak in bindteksten. Soms zet ik het op een improviseren en ontpop ik me als een manische doorprater. Dan moet Hanne (Torfs, synthesizers en vocals, red.) me onderbreken: ‘Zullen we anders een liedje spelen, Johannes?’
»Mijn erbarmelijkste bindtekst heb ik op Best Kept Secret in Nederland gebracht. We speelden om drie uur ’s middags, het was bloedheet en de zon scheen recht in mijn gezicht. Die nacht waren we teruggekeerd van Londen, waardoor ik ook nog eens stond te hallucineren van de vermoeidheid. ‘Kan iemand uit het publiek me wat zonnemelk lenen?’ opperde ik zowaar. Prompt sprong een gast op het podium en liet me met zijn zonnemelk kliederen terwijl hij reclame maakte voor één of ander vrijgezellenfeest. Een crewlid heeft hem van mijn microfoon moeten wegsleuren. Om maar te zeggen: mijn relatie met bindteksten is enigszins getroebleerd.»
NAAR DE THERAPEUT
HUMO Ben jij het type dat deze zomer in Villa Vrijheid vertoeft, of resideer je nog in Villa Voorzichtigheid?
GENARD «Je bedoelt of ik de coronamaatregelen netjes volg of heb gevolgd? Toch wel, op het party pooper-achtige af zelfs. Toen ik onlangs de Dageraadplaats hier in Antwerpen voor het eerst weer vol mensen zag zitten, deed me dat iets. De uitgelatenheid om me heen werkte ook aanstekelijk: ik heb goed gelachen die avond, en goed gedronken (lacht). Maar ’s anderendaags werd ik wel weer wakker met de gedachte: zou ik iemand ziek gemaakt hebben? Wat gelukkig niet zo bleek te zijn.»
HUMO Midden maart 2020 bracht School Is Cool ‘Things That Don’t Go Right’ uit, waarna alles op slot ging. Normaal verdien je een plaat terug door een zomer lang te spelen. Kunnen jullie dat nog goedmaken?
GENARD «Nee, dat heb ik losgelaten. Vorig jaar hebben we een paar keer voor een appel en een ei gespeeld, omdat we dat wilden. Gelukkig waren er de steunmaatregelen. Deze zomer hebben we shows met goede gages – gages van vóór corona – maar zolang je voor een beperkt publiek speelt, liggen je inkomsten toch lager.
»We hebben ons ook voorgenomen om zeker niet gierig te zijn, de komende maanden. Zelfs al is het niet supernuttig dat bepaalde crewleden bij een optreden zijn, toch zullen we hen vragen. Ik heb weet van technici die de afgelopen maanden andere jobs zijn gaan zoeken: van buschauffeur bij De Lijn tot leraar elektriciteit. En ik kan me voorstellen dat sommigen onder hen nu denken: ik héb nu een stabiele job, wil ik die nog inruilen? Dat ze zich door de crisis zijn gaan afvragen: wil ik dat leven nog wel, of was ik de rock-’n-rolldroom een beetje aan het rekken? Want een normaal bioritme is natuurlijk gezonder dan om vier uur ’s nachts thuiskomen, nog hyper van de adrenaline.»
HUMO Zelf ben je behalve muzikant ook gastdocent aan het Koninklijk Conservatorium Antwerpen. In de begindagen van School Is Cool heb je me eens gezegd: ‘Mijn ouders zijn allebei leraar, en ik vind dat een heel nobel beroep.’ Je dacht er zelfs aan om zelf leraar te worden.
GENARD «Hm, dan toch vooral als plan B, mocht het in de muziek niet lukken. Intussen is die uitweg er niet meer, want ik heb mijn studie filosofie niet afgewerkt. Tot nu toe is dat geen probleem geweest – behalve misschien voor mijn gevoel van eigenwaarde (lacht).
»Aan het conservatorium begeleid ik al vier jaar projecten in de afstudeerrichting kleinkunst. In 2007 heb ik daar nota bene zelf auditie gedaan en ben ik afgewezen. Ze hadden gelijk: ik was er totaal niet klaar voor.
»Lesgeven is superleuk, en ik heb de indruk dat de studenten me graag zien komen. Maar ik maak me ook zorgen om hen. De jonge artiesten die nu bij ons afstuderen, hebben alleen in het kader van hun studie en voor mensen van de school kunnen spelen. Ze hebben geen contacten in het wereldje kunnen leggen, en daardoor missen ze toch iets. Met School Is Cool hebben wij dat destijds volop kunnen doen nadat we de Rock Rally hadden gewonnen.»
HUMO Leer jij ook iets van je studenten?
GENARD (beslist) «Elk jaar opnieuw. Songwriters van negentien zijn nog heel ongepolijst, heel open en direct. Ze schrijven vaak vanuit hun eigen emoties en ervaringen. Dat heb ik altijd proberen te vermijden, zéker toen ik jong was. Toen wilde ik schrijven over (maakt brede armbewegingen) filosofische concepten en historische gebeurtenissen. Natuurlijk sluipt er altijd allerlei persoonlijks in. Pas maanden later besef ik dan: wow, dat nummer gaat dáárover. En denk ik: ik moet naar een therapeut (lachje).
»‘I’m Not Fine’ op onze derde plaat, ‘Good News’, was er zo één. Ik was geïnspireerd geraakt door een song van Bruce Springsteen, ‘Youngstown’.»
HUMO Je meent het. Johannes Genard van School Is Cool, geïnspireerd door Bruce Springsteen?
GENARD «Ja. Gek, hè (lacht). Maar mijn punt is: die song begon als een sfeer. Ik wilde er ook wat Dire Straits in, een goeie glibberige Mark Knopfler-solo, én aanzwellende synths. Pas een hele poos later besefte ik dat de tekst ging over Greet, mijn vriendin. Over hoe zij mijn houvast was geweest in een lastige periode, waarin ik mezelf geen artiest meer vond.»
HUMO Dat was na de release van jullie tweede plaat, ‘Nature Fear’, in 2014.
GENARD «Een plaat die niet zo vlot is geland, hoewel ik er nog altijd trots op ben. Ik heb toen héél diep gezeten. Zelfhaat zou ik het niet noemen, maar ik kampte wel met een gebrek aan zelfliefde. Ik vroeg me af: ben ik eigenlijk wel een songschrijver? Erg zelfverzekerd ben ik op dat vlak nooit geweest.»
HUMO Wat me weer bij Facebook brengt, waar je in juni te kennen gaf: ‘Ik wil een therapeut/psycholoog/euh... lifecoach (??) spreken.’ Je gaf jezelf daarmee erg bloot.
GENARD «Als je je rug verrekt, vraag je toch ook wie een goeie kinesist kent? Al sinds de winter was ik op zoek naar een professional om me weer wat focus te geven, maar er was nergens plaats. Ik werd er moedeloos van. Vandaar die Facebook-post. Het is geen fabeltje dat de wachtlijsten bij psychologen door corona ellenlang zijn. Dat hebben de reacties op mijn bericht wel duidelijk gemaakt.
»Intussen heb ik gelukkig iemand gevonden met wie ik kan praten.»
HUMO Wat hoop je bij die professionele hulpverlener te vinden dat je elders niet vindt?
GENARD «Ooit zal ik daar misschien open over kunnen praten, maar voorlopig hou ik het liever privé. Voor alle duidelijkheid: het gaat over méér dan vanwege corona niet mogen optreden. Ik ben blij dat dat nu weer kan, maar de echte wonde zit elders.»
KUTTERM
HUMO Intussen ben je aan het schrijven voor de vijfde School Is Cool-plaat. Zal ook daarop het rockgeluid uit de jaren tachtig weerklinken dat jullie sinds het prille begin laten horen?
GENARD «Ik vrees dat ik daar geen vat meer op heb (lacht). Als ik co-writings doe, bijvoorbeeld met Noémie Wolfs, of met Ibe of Blanche, zit ik niet vast aan dat geluid. Maar met School Is Cool zoek ik het altijd weer op: het is onze mentale werkruimte, zoals een schilder zijn atelier heeft.»
HUMO Vanwaar die liefde voor eightiesmuziek?
GENARD «Ik denk dat het een reactie is op mijn tienerjaren, toen ik alleen naar Nirvana luisterde – de eerste gitaarriff die ik kon spelen, was die van ‘Come As You Are’. Dat kwam door mijn oudere broers en zussen, want zelf heb ik de nineties natuurlijk net zo min meegemaakt als de eighties. Niet dat Nirvana geen mature muziek maakte, maar mijn muzikale volwassenwording is pas begonnen toen ik Springsteen, Kate Bush, Peter Gabriel en de Paul Simon van ‘Graceland’ ontdekte. Dat was een schok, want ik had altijd gedacht dat alles uit de jaren tachtig pure kitsch was. Ik weet nog dat ik een heel familiefeest heb uitgezeten met ‘Hounds of Love’ van Kate Bush, nog altijd één van mijn favoriete platen, non-stop door de hoofdtelefoon. Met nostalgie heeft dat, voor alle duidelijkheid, niets te maken. Ik denk niet dat het vroeger beter was.
»‘Like I Used To’, de nieuwe single van Sharon Van Etten en Angel Olsen, is toch geweldig? Hij is tegelijk eightiesgetint en vernieuwend. Bij Courtney Barnett hoor ik die mix van oude en nieuwe geluiden ook. Sinds een jaar of vijf is de rockmuziek overigens in handen van vrouwen: Haim, Phoebe Bridgers… Ik kan het alleen maar toejuichen.»
HUMO Waardoor we als vanzelf bij de School Is Cool-song ‘Masculinity’ zijn aanbeland. Een mea culpa?
GENARD (lacht) «Voor een stuk wel. ‘Masculinity’ gaat over hoe mannen, veel meer dan vrouwen, met geknoei wegkomen — in het huishouden, in de politiek, in het zakenleven. Soms vraag ik mezelf af: heb ik niet al te veel kansen gekregen?
»Pas op, enig geknoei moet kunnen. Je carrière hoeft niet om zeep te zijn wanneer je eens iets slechts hebt gemaakt. Mijn punt is: vrouwen krijgen vaak niet eens de kans om te knoeien.»
HUMO School Is Cool is al twee getalenteerde vrouwen, Nele Paelinck en Justine Bourgeus, kwijtgespeeld aan hun solotalent. Met Hanne Torfs hebben jullie er nog altijd één in de rangen, maar zij heeft ook haar eigen band: Fortress. Als Hanne op haar beurt de groep verlaat, kan alleen een vrouw haar dan vervangen?
GENARD «Ja, alleen al omdat een vrouwenstem een belangrijk deel is van ons geluid. Justine hebben we wel vervangen door een man, eentje met een snor zelfs (lacht). Michaël (Lamiroy, red.) was nu eenmaal de beste violist. Talent dicteert uiteraard of je een muzikant kiest, maar als ik vrouwelijke instrumentalisten in de spotlights kan zetten, grijp ik die kans graag. Hoe vaak denken we bij ‘drummer’ nog aan een man, terwijl er alleen al bij ons zoveel goeie vrouwelijke drummers rondlopen? Onbegrijpelijk.
»De dynamiek in een groep is ook gewoon beter als je niet alleen mannelijke leden hebt. Mannen hebben de neiging om elkaar te willen overtroeven in stoerheid of stommiteiten. Nu, eigenlijk was Nele de grootste macho van ons allemaal. Zij was héél assertief, een echte goalgetter, en ze hield ook nog eens van grove grappen. Nu ik erbij stilsta: Nele was gewoon het alfamannetje van School Is Cool (lacht).»
HUMO Op sociale media laat je geregeld je activistische kant zien. Je componeerde al een spottend hoempapadeuntje ter ere van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken en je werd al geblokkeerd door Dries Van Langenhove, onafhankelijk Kamerlid in de Vlaams Belang-fractie, en N-VA-kopstuk Theo Francken. Zie je jezelf ooit in de politiek gaan?
GENARD (hoofdschuddend) «Nee. Daarvoor heb ik te weinig sociale vaardigheden en ben ik niet hard en opportunistisch genoeg. Ik vind het ook niet per se gezond wat ik online doe. Vaak verlies ik mezelf in discussies en denk ik achteraf: wat heeft dit nu opgeleverd? Maar ik ben wel bang voor de opmars van extreemrechts. Ik zie een generatiekloof ontstaan: ouders die met lede ogen aanzien hoe hun kinderen meegezogen worden in door algoritmes opgeblazen extreemrechtse bubbels.»
HUMO Zou jij jezelf ‘woke’ noemen?
GENARD (stellig) «Ja. Ik vind dat nu een kutterm, omdat hij te pas en te onpas opduikt in een conservatief discours, en altijd met een negatieve bijklank. Maar zelfs als ‘woke’ tegenwoordig een scheldnaam is, draag ik hem graag – als een geuzennaam. Zo’n zeven jaar geleden heb ik hem voor het eerst gehoord. Er was ook het nummer ‘Redbone’ van Childish Gambino, waarin hij rapt: ‘stay woke’. ‘Woke zijn’ betekent voor mij dat je je bewust bent van dingen, dat je waakzaam bent. Als het gaat over de klimaatcrisis, bijvoorbeeld, over vluchtelingenrechten, over inclusie en de gelijke vertegenwoordiging van zoveel mogelijk verschillende soorten mensen. En inclusie is iets anders dan diversiteit. Snel even een Marokkaanse acteur vragen om de cast van je film wat ‘kleur’ te geven, dat is diversiteit. Inclusie is: een Marokkaanse regisseur eens een kans geven.
»Wokeness is trouwens niet alleen iets van de jonge generatie. Een sleutelfiguur in de beweging is de Amerikaanse senator Bernie Sanders, die dit jaar tachtig wordt. En bij ‘de jeugd’ moet je ook niet per definitie denken aan klimaatspijbelaars met de non-binaire termen ‘they/them’ onder hun profielfoto.»
LIEFDE EN KRITIEK
HUMO Een carrière mag niet voorbij zijn na een misstap, zei je daarnet. In wezen had je het daarmee over de cancelcultuur die met wokeness geassocieerd wordt.
GENARD «Daarover heb ik al discussies gehad met Stijn Meuris, die ik als mens en als artiest erg waardeer. Hij maakt zich zorgen over de cancelcultuur. Online windt hij zich er vaak over op.
»Kijk, het internet is een onaangename plek om onpopulair te zijn. Je krijgt algauw te maken met een opbod van scheldwoorden en bedreigingen. Maar is dat een bewuste constructie om mensen uit te sluiten? Zelden, denk ik. Voor het eerst krijgen gevestigde waarden kritiek van mensen die vroeger geen stem hadden – door de sociale media, en doordat reguliere media hun vaker een platform bieden. Je moet tegen die kritiek kunnen.»
HUMO De dekolonisatie van de muziek staat hoe dan ook voor de deur. Te weinig mensen, zelfs muziekliefhebbers, weten dat een rockklassieker als ‘La Grange’ van ZZ Top een weliswaar geweldig afkooksel is van ‘Boogie Chillun’ van John Lee Hooker. Maar ik zou het vreselijk vinden dat bluesfans als ZZ Top verketterd zouden worden. Of dat hetzelfde zou gebeuren met Elvis Presley, de witte muzikant bij uitstek die alles van zwarte collega’s kopieerde.
GENARD «Appreciatie en kritiek kunnen toch naast elkaar bestaan? Neem onze verheerlijking van de sixties als cultureel en muzikaal ijkpunt. Mijn vader is een echte mei 68’er. Mijn eindwerk op de middelbare school ging daardoor over de jaren zestig, en alles wat ik doe komt voort uit The Beatles. De sixties waren een prachtige tijd van experiment, schoonheid en vrijheid. De tweede feministische golf is toen bijvoorbeeld begonnen. Maar er waren ook blinde vlekken. De seksuele revolutie was fijn voor de man, want die kon seks hebben met wie hij wilde. Maar promiscue vrouwen werden – en worden nog altijd – bestempeld als ‘sletten’. De seksuele revolutie heeft ook geleid tot de porno-industrie, die mannen op een ongezonde manier naar vrouwen heeft doen kijken.
»Het komt erop aan om zulke periodes te herbekijken met alle liefde voor de goede dingen én met oog voor wat fout liep. En echt waar, ik denk dat dat kan.»
School Is Cool speelt op 20 augustus op Zomeren in Tienen en op 9 september in De Roma in Antwerpen. Johannes Genard speelt op 11 augustus in de Hoogmis in Edegem.
